| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 863 |
| تعداد مقالات | 7,715 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,773,857 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,820,298 |
سوژه-ابژه میان تصویر و کلمه (بررسی غزلی از مولانا در پیوند با گزارش افلاکی از آن، بر پایه‌ی اسطوره و شمایلنگاری) | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 2، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 64، شهریور 1404، صفحه 17-34 اصل مقاله (1.36 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2025.51494.4577 | ||
| نویسنده | ||
| مصطفی صدیقی* | ||
| دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران | ||
| چکیده | ||
| افلاکی در مناقب العارفین، گزارشی را از غزل «وه چه بیرنگ و بینشان که منم» میآورد. این روایت، مواجهه‌ی سه قلمرو ادبیات، نقاشی و گزارش تاریخی را نشان میدهد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی و تحلیلی مبتنی‌بر نظریه هایی درپیوند با اسطورهشناسی، شمایلنگاری و نقاشی این موضوع را بررسی و تحلیل میکند. هدف پژوهش، ترسیم نسبت این سه قلمرو (ادبیات، نقاشی و گزارش تاریخی) و سرانجام، چگونگی مواجهه و ترکیب گفتمان‌های شکل‌گرفته، در تعامل میان گزارش افلاکی و غزل مولوی است. نتایج پژوهش نشان میدهد که در سه قلمرو ادبیات، نقاشی، گزارش تاریخی و تقابلهای درون‌متن و برونمتن، ساختار طرد و ترکیب حاکماست: تقابلهای برونمتن، مبتنی بر دو گفتمان است؛ یکی(گرجیخاتون) که به بازنمایی تصویر و شمایلنگاری باور دارد و دیگری (مولانا)که بازنمایی را ناممکن میداند و نیز تقابلهای درونمتنی که گذار به وضعیتی متمایز با تقابلها را نشان‌میدهند. سرانجام، تقابلهای برونمتنی با استحاله‌ی شمایل به کلمه در گفتمان اول و شکلگیری انسان-سخن در گفتمان دوم و درپیوند با آن، تقابلهای درونمتنی نیز با شکلگیری زبان شطحگونه، به قلمرو مشترک بیزمانِ زبان، واردمیشوند؛ این ترکیب و همسانی، حاصل حذف و طرد تصویر، زمان و سخن(به‌مثابه‌ی پوست و جامه برای معنا)است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسطوره؛ افلاکی؛ شمایل نگاری؛ غزلیات شمس؛ مناقب‌العارفین | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
آلن، گراهام. (1380). بینامتنیت. ترجمه‌ی پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
اخگر، مجید. (1391). فانی و باقی، درآمدی انتقادی بر مطالعه نقاشی ایرانی. تهران: حرفه هنرمند.
اخوان اقدم، ندا. (1398). شمایلنگاری در دوره‌ی ساسانیان. تهران: فرهنگستان هنر.
افلاکی، شمس‌الدین احمد. (1362). مناقب‌العارفین. تهران: دنیای کتاب.
اقبال آشتیانی، عباس. (1384). تاریخ مغول. تهران: امیرکبیر.
امیربهرامی، راحله. (1402). «هنر مفهومی در ایران با نگاهی به خاستگاه غربی‌اش». بخش دوم، صص1.
اوسپنسکی، لیونید؛ لوسکی، ولادیمیر.(1388). معنای شمایل‌ها، ترجمه‌ی مجید داوودی، تهران: سوره مهر.
ایزوتسو، توشیهیکو. (1379). «نقش رنگ در هنر و فلسفه‌ی خاوردور». کیهان فرهنگی، ترجمه‌ی نفیسه ویرانی، شماره‌ی 169، صص 58-64.
بارت، رولان. (1399). اتاق روشن. ترجمه‌ی فرشید آذرنگ، تهران: حرفه نویسند.
بالو، فرزاد؛ رضاپور، رضا. (1400). «تحلیل لوگوس در مثنوی معنوی و غزلیات شمس با رویکردهستی‌شناسانه‌ی هایدگری». بوستان ادب، شماره‌ی 49، صص53-78. https://doi.org/10.22099/jba.2020.36712.3712
برایسون، نورمن. (1398). نگاه و نقاشی. ترجمه‌ی مهدی حبیب‌زاده، تهران: حرفه نویسنده.
برونه، فرانسوا. (1394).عکاسی و ادبیات. ترجمه‌ی محسن بایرام نژاد، تهران: حرفه هنرمند.
بورکهارت، تیتوس. (1369). هنر مقدس. ترجمه‌ی جلال ستاری، تهران: سروش.
بیالوستوکی، یان. (1385). فرهنگ تاریخ اندیشه‌ها، مدخل شمایل نگاری. ترجمه‌ی صالح حسینی، تهران: سعاد.
بیلسکر، ریچارد. (1391). اندیشه یونگ. ترجمه‌ی حسین پاینده، تهران: فرهنگ جاوید.
پاشایی، ع. (1347). کتاب بودا. تهران: طهوری.
پاکباز، رویین. (1385). نقاشی ایران. تهران: زرین و سیمین.
پورنامداریان، تقی. (1380). در سایه آفتاب، شعر فارسی و ساخت شکنی در شعر مولوی. تهران: سخن.
پولیاکووا، ی.آ؛ رحیمووا، ز.ای. (1381). نقاشی و ادبیات ایرانی. ترجمه‌ی زهره فیضی، تهران: روزنه.
ثمینی، نغمه. (1398). جنگها و بدنها. تهران:نی.
چیتیک، ویلیام. (1403). من و مولانا، ترجمه‌ی شهاب‌الدین عباسی، تهران: مروارید.
خاقانی، افضل‌الدین. (1375). دیوان. ویراسته جلال‌الدین کزازی، تهران: مرکز.
خرازیان، نغمه. (1391). «عبور از جهان‌های پس از مرگ با توسل به تمثال‌های خدایان». مجموعه مقالات تخیل و مرگ در ادبیات و هنر، به کوشش علی عباسی، تهران: سخن.
دانشور، سیمین. (1375). شناخت و تحسین هنر ،ج 1، تهران: کتاب سیامک.
رجبی، زینب؛ مراثی، محسن. (1392). «مطالعه‌ی تطبیقی ویژگی‌های مشترک طراحی چهره‌های معنوی در تمدن‌های دینی (بودایی، مسیحیت، اسلام)». نگره، شماره‌ی26، صص18-34.
رنک، اوتو. (1393). همزاد. ترجمه‌ی سبا مقدم، تهران: افکار.
رینگنبرگ، پاتریک. (1393). تاریخ جامع ایران. ج 18، زیر نظر کاظمموسویبجنوردی، تهران: مرکز دایرالمعارفبزرگاسلامی.
زرقانی، مهدی. (1397). تاریخ بدن. تهران: سخن.
زرینکوب، عبدالحسین. (1384). پله پله تا ملاقات خدا. تهران: علمی.
سجودی، فرزان. (۱۳۹۷). نشانهشناسی کاربردی. تهران: علم.
سیمز، کارل. (1400). پل ریکور. ترجمه محمد حسین خسروی، تهران: کرگدن.
شایگان، داریوش.(1371). بتهای ذهنی و خاطره ازلی. تهران: امیرکبیر.
شعیری، حمیدرضا؛ کنعانی، ابراهیم.(1394). «نشانهشناسی هستیمحور از برهمکنشی تا استعلا بر اساس گفتمان رومیان و چینیان مولانا». جستارهای زبانی، دوره‌ی6، شماره‌ی2، صص173-195.
شعیری، حمیدرضا. (1391). «تحلیل نشانهمعناشناختی خلسه در گفتمان ادبی». پژوهش های ادبی، شماره‌ی36-37، صص129-146. http://lire.modares.ac.ir/article-41-9626-fa.html
شمیسا، سیروس.(1397). تاریخ تطور نثر فارسی. تهران: سمت.
شیمل، آنماری. (1375). شکوه شمس. ترجمه حسن لاهوتی، تهران: علمی و فرهنگی.
ضیمران، محمد. (1378). میشل فوکو دانش و قدرت. تهران: هرمس.
عباسی، علی. (1390). ساختارهای نظام تخیل از منظر ژیلبر دوران. تهران: علمی و فرهنگی.
عطار نیشابوری، فریدالدین. (1353). منطق‌الطیر. تصحیح و مقدمه محمدجواد مشکور، تهران: کتاب‌فروشی تهران.
فرای، نورتراپ.(1379). رمزکل، کتاب مقدس و ادبیات، ترجمه‌ی صالح حسینی، تهران: نیلوفر.
فون فرانتس،م.ل. (1359). «فرایند فردیت»، انسان و سمبول هایش. ترجمه‌ی ابوطالب صارمی، تهران: کتاب پایا.
قیومی‌بیدهندی، مهرداد؛ پیشوایی، حمیدرضا. (1392). «نقش وفراتر از نقش، درآمدی بر جمال‌شناسی صناعت نقاشی در مثنوی معنوی». کیمیای هنر، سال دوم، شماره‌ی 9، صص7-17.
کاسیرر، ارنست. (1387). زبان و اسطوره. ترجمه‌ی محسن ثلاثی، تهران: مروارید.
کربن، هانری. (1392). انسان نورانی در تصوف ایرانی، ترجمه‌ی فرامرز جواهری نیا، شیراز: آموزگارخرد و گلبان.
کلیم کایت؛ هانس یواخیم. (1384). هنر مانوی. ترجمه‌ی ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران: کارنامه.
کنعانی، ابراهیم؛ وحدانی‌فر، امید؛ صفی‌خانی، اکرم. (1401). «ژست و استعلای سوژه در غزلی از مولانا». بوستان ادب، شماره‌ی53، صص267-296. https://doi.org/10.22099/jba.2022.40960.4060
گالارسا، خواکین. (1374). «زبانهای سرشار از رنگ». ترجمه‌ی مصطفی اسلامیه، پیام یونسکو(سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد)، صص12- 14.
محمدی آسیابادی، علی. (1387). هرمنوتیک و نمادپردازی در غزلیات شمس. تهران: سخن.
مسعودی، حسن. (1374).«هنر خوشنویسی». پیام یونسکو(سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد)، صص15-17.
مولوی، جلالالدینمحمد. (1372). فیهمافیه. ویرایش جعفر مدرس صادقی، تهران: مرکز.
ــــــــــــــــــــــــ. (1387). مثنوی. شرح و تفسیر کریم زمانی، تهران: اطلاعات.
ــــــــــــــــــــــــ. (1382). مثنوی. تهران: هرمس.
ــــــــــــــــــــــــ. (1386). غزلیات شمس. براساس تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: دوستان.
میلز، سارا. (1392). میشل فوکو. ترجمه‌ی مرتضی نوری، تهران: مرکز.
نجومیان، امیرعلی. (1394). نشانه در آستانه. تهران: نو و آسیم.
نصر، سیدحسین. (1370). «هنر قدسی در فرهنگ ایران». مجموعه مقالات جاودانگی و هنر، ترجمه‌ی سید محمد آوینی، تهران: برگ.
نصری، امیر. (1397). تصویر و کلمه، رویکردهایی به شمایلشناسی. تهران:چشمه.
هال، استیوارت. (1391). معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمه‌ی احمد گل‌محمدی، تهران: نی.
هال، جیمز. (1380). فرهنگ نگارهای نمادها، ترجمه‌ی رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
یافه، آنیه لا. (1359). «سمبولیسم در هنرهای بصری». انسان و سمبولهایش. ترجمه‌ی ابوطالب صارمی، تهران: کتاب پایا.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 151 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 93 |
||
