| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 863 |
| تعداد مقالات | 7,715 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,773,854 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,820,297 |
تبیین نظام الهیاتی عطّار با تأکید بر مصیبت نامه(اسماء و صفات الهی) | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 3، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 64، شهریور 1404، صفحه 35-58 اصل مقاله (1.96 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2025.49752.4513 | ||
| نویسندگان | ||
| خدیجه سادات طباطبایی* 1؛ حسن اکبری بیرق2 | ||
| 1دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان، کارمند رسمی آموزش وپرورش شهرستان سمنان، سمنان، ایران | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران | ||
| چکیده | ||
| اندیشههای الهیاتی در متون نظم فارسی، غنای خاصی به آنها بخشیده است؛ بهگونهای که میتوان با تأمل در آنها، تحولات فکری در حوزه‌ی الهیات و کلام اسلامی‌ایرانی را به دست آورد. مصیبتنامه‌ی عطار نیز سرشار از آموزه‌های دینی، کلامی و عرفانی است. بهمنظور بازسازی نظام الهیاتی عطار، فقراتی از این اثر که بر مضامین الهیاتی دلالت دارند، استخراج و با استفاده از روش تحلیل محتوا، دستهبندی شدهاند. در مواردی نیز برای تصدیق حکم، به دیگر آثار عطار نیز استناد شده است. به نظر میرسد مشرب عرفانیِ «وحدت وجودی»، هسته مرکزی سامانه‌ی یزدان‌شناختی عطار را تشکیل میدهد. کاربست مفاهیم الهیاتی در نظام فکری عطار، بهگونهای است که تطابق کامل بین صفات و ذات الهی وجود ندارد. به باور او، اسما و صفات الهی از طریق منطق عقلانی درک نمیشوند که چنین رویکردی برگرفته از آرای اشاعره است. او گاه وجود حق را یک ذات میداند که دارای صفات متعدد است که انعکاسی از آرای معتزله است و گاه نیز صفات خداوند را، نه عین ذات و نه غیر ذات مقدسش میداند؛ بلکه قائم به ذات احدیت میداند که طنینی اشعری دارد. بهعلاوه، عطار در مسئلهی رؤیت خداوند نیز، دیدگاهی متناقض دارد که نسبتدادن او به یکی از مکاتب کلامی را دشوار میسازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسما و صفات الهی؛ الهیات اشعری؛ الهیات معتزلی؛ عطار نیشابوری؛ مصیبت نامه | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
قرآن مبین. (1386). ترجمه و توضیح و تفسیر: علیاکبر طاهریقزوینی، تهران: قلم.
آرمسترانگ، کارن. (1385). تاریخ خداباوری سیر تحول مفهوم خدا. ترجمه‌ی بهاءالدین خرمشاهی و بهزاد سالکی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ابراهیمیدینانی، غلامحسین. (1381). اسما و صفات حق. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ابنخلدون. (1359). مقدمه‌ی ابن خلدون. ترجمه‌ی محمد پروین گنابادی، تهران: بنگاه نشر و ترجمه.
ابنسینا، حسین. (1434). الشفاء: الالهیات. مراجعه و تصویر: ابراهیم بیومی مدکور، قاهره: دارالفکر العربی.
ــــــــــــــ (1400). رسائل ابنسینا. ج2، قم: بیدار.
ــــــــــــــ (1383). دانشنامه‌ی علایی الهیات. مصحح: محمد معین، همدان: دانشگاه بوعلی‌سینا.
ابن‌فارس، احمدبنفارس. (1404ق). معجم مقاییس‌اللغه. محقق: هارون عبدالسلام محمد، قم: مرکز نشر، مکتبه الإعلام الإسلامی.
اشعری، ابوالحسنعلیبناسماعیل. (1955م). اللمع فی الرد علی اهل الزیغ و البدع. تصحیح حمّوده غرابه، مصر: شرکه مساهمه مصریه.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1980م). مَقالاتِالإسلامیّین واختلافِالمُصلّیِن. تصحیح هلموت ریتر، ویسبادن، آلمان: فرانتس اشتاینر.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1411ق). الابانهعناصولالدیانه. تحقیق: بشیر محمد عیون، طائف: دارالمؤیّد.
افلاطون. (1380). دوره‌ی آثار افلاطون. ج2، ترجمه‌ی محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
پاشایی فخری، کامران؛ یانس، ندا. (1400). «واکاوی محتوایی و ساختاری رؤیت خدا در اشعار عطار نیشابوری». مطالعات علوم ادبی اسلامی، سال 6، شماره‌ی 2 (22)، صص 125-141.
https://doi.org/10.22081/jrla.2022.63358.1362
التفتازانی، سعد الدین مسعود بن عمر. (بی‌تا). شرح العقائد النسفیه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (۱۴۰۹ق). شرح المقاصد فی علم الکلام. تحقیق: عبدالرحمن عمیره، ج 1 و 2، بیروت: عالم الکتب.
جرجانی، سیدشریفعلیبنمحمد. (1417ق). شرح المواقف. ج 1 و 2 و 8، تحقیق: عبدالرحمن عمیره، بیروت: دارالجیل.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1306). التعریفات. مصر: المنشاه بالجمالیه.
جوینی، عبد الملک بن عبدالله. (۱۴۲۰ق). العقیده النظامیه فی الأرکان الإسلامیه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
جهانیقادی، محمدعلی؛ فهیمی، رضا؛ فرخزاد، ملک محمد. (1402). «بررسی و تحلیل اندیشههای کلامی عطار نیشابوری (با نگاهی به مثنوی‌هایش)». متنپژوهی ادبی، شماره‌ی 27(95)، صص 211-239.
حلبی، علیاصغر. (1392). تاریخ علم کلام در ایران و جهان اسلام. تهران: اساطیر.
ریتر، هلموت. (1388). دریای جان، سیری در آراء و احوال شیخ فریدالدین عطار نیشابوری. ج1، ترجمه‌ی عباس زریاب خویی و مهرآفاق بایبوردی، تهران: الهدی.
سپهری، سپیده. (1397). «بازتاب بار امانت، گنج مخفی و میثاق الست در آثار عطار، مولانا و حافظ بر اساس مفاهیم قرآنی». مطالعات علوم انسانی، شماره 14 (جلد1)، صص 66-75. http://johi.ir/user/articles/524
سمعانی، شهابالدیناحمد. (1368). روحالأرواح فی شرح اسما الملک الفتّاح. به اهتمام و تصحیح نجیب مایل هروی، تهران: علمی و فرهنگی.
شمیسا، سیروس. (1395). یادداشتهای حافظ. تهران: میترا.
شهرستانی، محمدبنعبدالکریم. (1421ق). الملل و النحل. ج1، بیروت: دارالمعرفه.
صدرالدین شیرازی. (1981). الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه، ج1، قم: منشورات دارالمصطفى.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1393ق). المیزان فى تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه العلمی للمطبوعات.
عطار، فریدالدینمحمدبنابراهیم. (1351). الهینامه. تصحیح: فؤاد روحانی، تهران: زوار.
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1356(2536)). منطقالطیر. تصحیح سیدصادق گوهرین، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1386الف). مصیبتنامه. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1386ب). تذکرهالاولیاء. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
غنی، قاسم. (1340). بحث در آثار و افکار و احوال حافظ. تهران: زوار.
فخررازی، محمد بن عمرالخطیب الرازی. (1396ق). شرح اسماالله الحسنیالرازی. تعلیقات: طه عبدالرؤوف سعد، قاهره: مکتبه الکلیاتالأزهریه.
قاضی، عبدالجباربناحمد. (1416ق). شرحالاصولالخمسه. تحقیق: عبدالکریم عثمان، قاهره: مکتبه وهب.
قشیری، عبدالکریمبنهوازن. (1388). رساله‌ی قشریه. ترجمه‌ی ابوعلیحسنبناحمدعثمانی، با تصحیحات بدیعالزمان فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی.
کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافی. تحقیق علیاکبر غفاری، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
لاهیجی، عبدالرزاق. (1383). گوهر مراد. تصحیح مؤسسه امام صادق(ع)، مقدمهنویس: زینالعابدین قربانیلاهیجی، قم: سایه.
مجلسی، محمدباقر. (۱۴۰۳ق). بحارالانوار. بیروت: احیاءالتراث العربی.
مصطفوی، مسلم؛ مؤذنی، علیمحمد. (1395). «بازتاب تمثیلی و لفظی اسمای الهی در آثار عطار». تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادبیات فارسی، شماره27، 101-118. https://ensani.ir/fa/article/468569
معین، محمد. (1388). فرهنگ فارسی معین، به اهتمام: عزیزاله علی‌زاده و محمود نامنی. دوره شش جلدی، تهران: انتشاران نامن.
هوردرن، ویلیام. (1368). راهنمای الهیات پروتستان. ترجمه طاطه‌ووس میکائیلیان، تهران: علمی و فرهنگی.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 160 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 99 |
||
