| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,396,480 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,571,124 |
بررسی عشق ورزی خسرو و شیرین نظامی از دیدگاه فلسفه‌ی «میل به زیستن» شوپنهاور | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 5، دوره 16، شماره 4 - شماره پیاپی 62، اسفند 1403، صفحه 81-104 اصل مقاله (1.64 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2024.48892.4478 | ||
| نویسندگان | ||
| هیرود سلطانیان* 1؛ سعید حسام پور2 | ||
| 1دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران | ||
| 2استاد، زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، شیراز ، ایران | ||
| چکیده | ||
| روایتهای عاشقانه رکن مهمی از تاریخ فرهنگ بشری هستند. در این میان منظومه‌ی خسرو و شیرینِ نظامی که دارای اهمیت و شهرتی جهانی است، هنوز ویژگیهایی مستور دارد که با ابزار نظریه میتوان از زاویههای جدیدی بر آن نور تابانید. یکی از این موارد، هدفِ عشق بین خسرو و شیرین است. فیلسوف آلمانی، شوپنهاور، هدف اصلی هر رابطه‌ی عاشقانه‌ی بشر را تولیدِمثل با انگیزه‌ی امتدادنسل دوطرفه میداند. از دید او انتخاب جفت براساس زیباییهای ظاهری و باهدفِ جبران عدم‌تعادل بیولوژیک شکل میپذیرد. بدون داشتن رابطه‌ی فیزیکی و تولید فرزند، عاشق و معشوق درنهایت از هم خسته می‌شوند و اصل «میل به زیستن» شوپنهاور است که دوطرف را کورکورانه به درد عشق مبتلا می‌کند. پژوهش ما هشت مؤلفه‌ی مهم درباره‌ی هدف رابطه‌ی عاشقانه را از کتاب شوپنهاور، جهان همچون اراده و بازنمود، برگرفته و مراحل رابطه‌ی عشق خسرو و شیرین را طبق آن می‌سنجد. نتیجه‌ی پژوهش نشان می‌دهد که در رابطه‌ی خسرو و شیرین، دوری و مهجوری، عدم‌برقراری رابطه‌ی زناشویی تا مدتی طولانی، حضور عناصر داستانی رقیب مانند ازدواجِ خالیاز عشقِ خسرو با مریم و فرزنددارشدن و معرفی فرهاد، رقیب عشقیِ خسرو، هیچکدام از تمایل بالنده‌ی خسرو و شیرین به یکدیگر به‌طوردائمی نمیکاهد، تاجاییکه پس از ازدواج تا پایان زندگی، عاشقانه کنار هم میمانند. در این روایت، شیرین بیش از خسرو در تناقض با مؤلفه‌های اعتقادی شوپنهاور نقش ایفا می‌کند و مشخص می‌شود که نگاه آرمانگرای نظامی به رابطه‌ی عاشقانه، ابتدا درونمایهای غنایی را با زیرساختی معنوی برمی‌سازد که برخلاف انطباق با آراء شوپنهاور در ابتدای روایت، در مراحل پایانی با حرکتی تدریجی بهسمت روساخت عشق معنوی می‌رود و از سازگاری با شوپنهاور دور می‌شود. درنهایت روایت نظامی با تکریم مقام معنوی شیرین در مرتبهای والا و برجستهسازی بنمایه‌ی پایداری شیرین بر عفاف و پاکدامنیِ منطبق با آیین مذهبی رایج، در تعارض با دیدگاه شوپنهاور قرار میگیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خسرو و شیرین؛ شوپنهاور؛ عاشقانه؛ عشق؛ نظامی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
اسفندیاری مهنی، فاطمه و دیگران. (1402). «بررسی تقابل قدرت و عشق در منظومه‌ی خسرو و شیرین نظامی». پژوهشنامه‌ی ادب غنایی، بهار و تابستان، شماره‌ی 40، 233-245.
انوشه، حسن. (1382). دانشنامه‌ی ادب فاسی. ج ۵، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،
Doi: 10.22111/jllr.2022.40955.3013
برتلس، یوگنی. (1355). نظامی، شاعر بزرگ آذربایجان. ترجمه‌ی حسین محمدزاده صدیق، تهران: پیوند.
پناهی، نعمتالله. (1384). «شخصیت شیرین در منظومه‌ی خسرو و شیرین نظامی». نامه‌ی پارسی، سال ۱۰، شماره‌ی 4، صص 33-56.
تائبی، زهره؛ پورخالقی چترودی، مه دخت. (1387). «مقایسه‌ی مثلث عشق در مرگ شاه آرتر و خسرو و شیرین». زبان و ادبیات دانشگاه مشهد، دوره‌ی 41، شماره‌ی 4، صص 81-101.
ثروت، منصور. (1370). گنجینه‌ی حکمت در آثار نظامی. تهران: امیرکبیر.
حسن‌لی، کاووس؛ حقیقی، شهین. (1390). «بازنمود ویژگی‌ها و خویش کاری‌های آناهیتا در منظومه‌ی خسرو و شیرین». مجموعه مقالات سومین گردهم‌آیی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی تهران.
حسینی، علی؛ دیدهوری، سیدهفریبا. (1396). «جنس دوم در فلسفه‌ی شوپنهاور و نگاه نقادانه‌ی اسلام بر آن». زن و جامعه، دوره‌ی 8، شماره‌ی 31، صص 51-72.
حسینی‌مقدم، اسما؛ قوام، ابوالقاسم. (1396). «تحلیل دگرگونی شخصیت شیرین از روایت فردوسی تا روایت نظامی با‌تکیه‌بر عناصر گفتمان‌مدار شاهنامه و خسرو و شیرین». متن‌شناسی ادب فارسی، دوره‌ی 9، شماره‌ی4، صص93-113.
خورسندی شیرغان، مصطفی؛ بهنامفر، محمد. (1391). «رویکرد تطبیقی – تحلیلی ملال و گریز از آن در اندیشه‌ی سنایی و شوپنهاور». ادبیات عرفانی، دوره‌ی 4، شماره‌ی 7، صص 47-72.
خلیلالهی، شهلا؛ برجساز، غفّار. (1395). «بررسی عشق در خسرو و شیرین نظامی براساس دیدگاه‌های گیدنز، دانینو و ایوانز». پژوهشنامه‌ی ادب غنایی، شماره‌ی 27، پاییز و زمستان، صص 11۰-1۱۴.
دادبه، اصغر. (1398). «مقاله‌ی خسرو و شیرین». دایره‌المعارف بزرگ اسلام، ادبیات فارسی، نسخه‌ی آنلاین. تارنما: https://www.cgie.org.ir/fa/article/240758/خسرو-و-شیرین/
دُرپر، مریم؛ فاطمی، حسین. (1388). «بررسی سازوکار شخصیتها در خسرو و شیرین نظامی». جستارهای ادبی، شماره‌ی 167، صص ۵۴-۷۷.
رحمانی، مریم. (1399). «تحلیل داستان سازوکار عشق در خسرو و شیرین نظامی گنجهای براساس «مثلث عشق» اشتنبرگ». زبان و ادبیات فارسی، دوره‌ی 16، شماره‌ی 23، صص 40-47.
رمضانلو، زهرا. (1390). بررسی مقایسهای نظرات خیام و شوپنهاور در باب معنای زندگی. پایاننامه‌ی کارشناسی ارشد ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه علامه‌ی طباطبائی.
ریاضی، حشمت الله. (1385). داستانها و پیامهای نظامی گنجوی. تهران: حقیقت.
زرّینکوب، عبدالحسین. (1389). پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد. تهران: سخن.
سالمیان، غلامرضا و دیگران. (1400). «استعارههای مفهومی حوزه‌ی عشق در خسرو و شیرین نظامی». پژوهشنامه‌ی نقد ادبی و بلاغت، سال ۱۰، شماره‌ی 3، صص 84-103. Doi: 10.22059/jlcr.2021.302081.1466
ستاری، جلال. (1382). عشق صوفیانه. تهران: مرکز.
سعیدی، علیاکبر. (1391) سیمای دو زن. تهران: پیکان.
شعبانزاده، مریم. (1389). «شور شیرین (جستاری در تلقی عرفانی نظامی از عشق)». پژوهشنامه‌ی ادب غنایی، دوره‌ی 8، شماره‌ی 14، صص 73-94.
شمیسا، سیروس. (1386). انواع ادبی. تهران: میترا.
صفا، ذبیحالله. (1369). تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوس.
فردوسی، ابوالقاسم. (1366) شاهنامه. تصحیح جلال خالقی‌مطلق، ج ۸، نیویورک: بیبلیوتکا پرسیکا.
کریستنسِن، آرتور. (1345) ایران در زمان ساسانیان. ترجمه‌ی رشید یاسمی، تهران: ابن سینا.
کرمی، محمدحسین. (1389). «بررسی و تحلیل «شاه زن» در نگاه نظامی». بوستان ادب، دوره‌ی 2، شماره‌ی 2، صص 133-159. Doi: 10.22099/JBA.2012.321
کرمی، حمید. (1398). تکصدایی یا چندصدایی وولف: بررسی رمانهای بهسوی فانوس دریایی و خانم دالووی از نگاه شوپنهاور. پایاننامه‌ی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه ملایر.
گویری، سوزان. (1372). آناهیتا در اسطورههای ایرانی. تهران: جمال حق.
لیقوانی، عبدالعلی. (1313). «رموز عشق از افکار شوپنهاور». مهر، شماره‌ی 7، سال ۲، صص 769-773.
محمودی، خیرالله. (1392). آشنایی با مبانی عرفان و تصوّف. تهران: آییژ.
محمودی، محمدعلی و دیگران. (1391). «حیاتِ تاریخیِ ایزدبانوی آناهیتا در شیرین و شکر نظامی». زبان و ادب فارسی (نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)، دوره‌ی 65، شماره‌ی 226، صص 105-129.
مدرس مطلق، محمدعلی. (1376). «نقدی بر مفهوم عشق و اراده از نظرگاه شوپنهاور». فرهنگ، شماره‌ی 24، صص 187-212.
مکی، مریم. (1390). بررسی تطبیقی ایزدان سه‌گانه در ایران و ارمنستان در دوران باستان. ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. دوره‌ی 7، شماره‌ی 22، صص 169-201.
ناصری، فرشته؛ فرزاد، عبدالحسین. (1392). «تحلیل جلوه‌هاى ادبیات غنایى در سه منظومه‌ی نظامى با تکیه بر نقش زن (خسرو و شیرین، لیلى و مجنون، هفت پیکر)». تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، دوره‌ی 5، شماره‌ی 15، صص 185-213.
نظامی گنجوی، الیاس. (1313). خسرو و شیرین. تصحیح حسن وحیددستگردی. تهران: طبع ارمغان.
ـــــــــــــــــــــ. (1316). شرف‌نامه. تصحیح حسن وحیددستگردی. تهران: طبع ارمغان.
ـــــــــــــــــــــ. (1395). هفت پیکر. تصحیح حسن وحیددستگردی، تهران: زوّار.
واردی، زرینتاج؛ حسینآبادی، سارا. (1400). «نظریه‌ی مثلث عشق اشتنبرگ و انطباق آن با دو منظومه‌ی خسرو و شیرین نظامی و ویس و رامین اسعد گرگانی». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی، دوره‌ی 14، شماره‌ی 4، صص 89-102. DOI: 10.22034/bahareadab.2021.14.5485
Ash, Mitchell. (1982). The Problematic Science: Psychology in 19th Century Thought. New York: Praeger. Cartwright, David E. (2010). Schopenhauer: a Biography. New York: Cambridge University Press. Darwin, Charles. (1901). The Descent of Man and Selection in Relation to Sex. London: John Murray. Durant, will. (1954). The Story of Civilization. Book 1: Our oriental heritage. New York: Simon and Schuster. Haber, Ludwig Fritz. (1958). The Chemical Industry during the Nineteenth Century: A Study of the Economic Aspect of Applied Chemistry in Europe and North America. Oxford: Clarendon Press. Janaway, Christopher. (2006). The Cambridge Companion to Schopenhauer. Cambridge: Cambridge University press. Ritzer, George. (2007). The Blackwell Encyclopedia of Sociology. Oxford: Blackwell Publishing. McGann, Jerome J. (1985). The Romantic Ideology. Chicago: Chicago University Press. Schopenhauer, Arthur. (1969 a). The World as Will and Presentation. First Volume, translated by: E.F.J. Payne. New York: Dover publications. Schopenhauer, Arthur. (1969 b). The World as Will and Presentation. Second Volume, translated by: E.F.J. Payne. New York: Dover publications.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 434 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 823 |
||
