حدود تأثیر اصل صحت قراردادها بر تفسیر شرط خیار بدون مدت با تأکید بر رویه قضایی | ||
مطالعات حقوقی | ||
دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 52، مرداد 1403، صفحه 263-294 اصل مقاله (928.37 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jls.2024.45213.4854 | ||
نویسندگان | ||
سید محمد اسدی نژاد* 1؛ فیروز سکوتی2 | ||
1هیات علمی دانشگاه گیلان | ||
2دانشگاه گیلان | ||
چکیده | ||
در برخی قراردادها، یکی از سازوکارهای فسخ معامله، در قالب خیار شرط بدون مدت تعیین میشود. بااینحال، نص صریح ماده 401 ق.م در صورت عدم قید مدت برای خیار شرط، به بطلان قرارداد حکم کرده است. سوال این است که آیا راهکاریی برای جلوگیری از صدور حکم بر بطلان چنین توافقی وجود دارد؟ صرفنظر از نقدهایی که بر مبنای فقهی ماده 401 ق.م و نیز دلالت حدیث نهی از معامله غرری بر حکم وضعی بطلان وارد شده است، اصل آزادی اراده ایجاب میکند که قانونگذار از مداخله در توافق طرفین اجتناب ورزد. همچنین طبق اصل صحت، تفسیری از عقد مطلوب است که حتیالامکان منتهی به بطلان توافق نشود. هدف پژوهش، بررسی اختلاف نظرهای فقها و محاکم در خصوص خیار شرط بدون مدت است تا از این طریق راهکاری برای جلوگیری از اعلام بطلان عقد ارائه شود. این نوشتار با روش تحلیلی توصیفی، مبنای فقهی خیار شرط بدون مدت را بررسی کرده و سپس با استفاده از روش کیفی به تحلیل محتوای آرای مربوطه میپردازد. به نظر میرسد درصورتیکه متعاقدین، خاتمه مدت خیار را اعلام نکرده باشند، میتوان با توسل به اراده ضمنی ایشان و ضابطه عرفی یا محدود کردن مدت خیار به زمان انجام تعهدات قراردادی، مانع از بطلان عقد شد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که در رویه قضایی به دلیل تحقق نهاد عرفی عقد، اصل صحت سایه سنگینی بر حکم مندرج در ماده 401 ق.م دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
اصل صحت؛ شرط خیار؛ ضابطه عرفی؛ ماده 401 قانون مدنی؛ وجه التزام | ||
مراجع | ||
Amiri Qaim Maghami, A. (2012). Law of Obligations, Volume 2, Tehran, Mizan Legal Foundation. ]In Persian[ Asdinjad, M. (2015) Basics of Civil Rights 3, Rasht, Haqiq Legal Works Publication. ]In Persian[ Ansaripour M., Woldbeigi F., Hossein Alizadeh, M. (2014). Gharar and its application in contracts, Private Law Studies Quarterly, 45, 21-40. ]In Persian[ Araki (1993). Al-Khiyarat, Qom, Institute of Righteousness. ]In Arabic[ Ansari, M. (2004). Kitab al-Makasib, Vol. 4, Mashhad, Jamal al-Fikr al-Islami. ]In Arabic[ Ansari, M. (2004). Kitab al-Makasib, Vol. 5, Mashhad, Jamal al-Fikr al-Islami. ]In Arabic[ Al-Sharif, M. (2021). Logic of Law, Tehran, Majd Publications. ]In Persian[ Allameh Hali, H. (1993). Tazkira Al-Fiqaha, Vol. 10, Qom, Al-Al-Bayt Institute, peace be upon him. ]In Arabic[ Allameh Hali, H. (1954). Varif al-Shia fi Haqm Shariah, vol. 5, Qom, Jama al-Madrasin Publications in the Islamic School. ]In Arabic[ Bahrami, B. (2021). The requirements of interpretation of laws and contracts, Tehran, Negh Bineh publishing cultural and artistic institute. ]In Persian[ Collection of judicial sessions on civil law issues (2007). Tehran, Javadane Publications. ]In Persian[ Emami, H. (2019). Civil Rights, Vol. 1, Tehran, Islamia Publications. ]In Persian[ Fayaz, M (2005). Tozih al-Masal, Qom, Nash Majlesi. ]In Persian[ Hosseini, M (2023). Civil law in judicial procedure, Tehran, Majd Scientific and Cultural ssembly. ]In Persian[ Hosseini Ameli, M. (1998). Miftah al-Karamah fi Sharh al-Qasas al-Allamah, vol. 14, Qom, Al-Nashar al-Islami Institute. ]In Arabic[ Hashemi Shahradavi, M. (2003). Al-Mu'jam al-Fiqhi, Laktab al-Sheikh Tusi, vol. 2, Qom, published by the Institute of Encyclopedia of Islamic Jurisprudence on the Religion of Ahl al-Bayt. ]In Arabic[ Ibn Faris, A. (1993). Al-Maqais al-Lagheh dictionary, vol. 4, Beirut, Dar al-Jeel. ]In Arabic[ Ibn Baraj, A. (1990). Jawaharlal-Fiqh, Qom, Jama'ah al-Madrasin fi Al-Hawza Al-Ilamiya, Qom, Al-Nashar al-Islami Institute. ]In Arabic[ Jazayeri, M. (1995). Hoda al-Taleb to Sharh al-Makasab, vol. 10, Qom, Talia al-Nur. ]In Arabic[ Jaziri, A. (2003). Fiqh Ali al-Mahabh al-Araba, vol. 2, Beirut, Dar al-Kitab al-Ulamiya. ]In Arabic[ Katouzian, N. (2015a). Moin contracts, 3rd volume (Grants), Tehran, Ganj Danesh Publications. ]In Persian[ Katouzian, N. (2015b). General Rules of Contracts, Vol. 5, Tehran, Saham Saham Co. Ltd. ]In Persian[ Katouzian, N. (2015c). Legal practices of contract-arrangement, Tehran, Athash Co., Ltd. ]In Persian[ Katouzian, N. (2021). Philosophy of Law, Volume 1, Tehran, Ganj Danesh Publications. ]In Persian[ Khomeini, R. (2013). Esftataat, Qom, Institute for editing and publishing Imam Khomeini's works. ]In Persian[ Khomeini, R. (2013). Najah al-Abad's treatise and margin on Mullah Hashem Khorasani's (Najah al-Abad) treatise, Tehran, Works Editing and Publishing Institute. Imam Khomeini. ]In Arabic[ Langroudi, M. (2017). The general philosophy of law based on the originality of action (equilibrium theory), Tehran, Ganj Danesh publishing house. ]In Persian[ Langroudi, M. (2021 a). Legal Terminology, Tehran, Ganj Danesh Publishing House. ]In Persian[ Langroudi, M. (2021 b). Mohashi Collection of Civil Law, Tehran, Ganj Danesh Publishing House. ]In Persian[ Mohagheq Damad, M. (2004). Rules of Jurisprudence (Civil Section - Ownership and Responsibility), Tehran, Islamic Sciences Publishing Center. ]In Persian[ Mohagheq Damad, M. (2018). General Theory of Terms and Obligations in Islamic Law, Volume 1, Tehran, Islamic Sciences Publishing Center. ]In Persian[ Mohagheq Damad, M. (2017). General Theory of Terms and Obligations in Islamic Law, Volume 2, Tehran, Islamic Sciences Publishing Center. ]In Persian[ Mousavi Bojnordi, M. (2000). Rules of Jurisprudence, Volume 1, Tehran, Imam Khomeini Institute for Editing and Publishing Works. ]In Persian[ Mamaqani, M. (2003). Al-Mu'jam al-Fiqhi, Laktab Al-Sheikh Tusi, Qom, Institute of Encyclopedia of Islamic Fiqh according to the Ahl al-Bayt, peace be upon him. ]In Arabic[ Mamqani, M. (1905). Ghaya al-Amal fi Sharh al-Makasab wa al-Ba'i, vol. 3, Qom, Al-Zhakhar al-Islamiyya. ]In Arabic[ Mousavi Khoei, A. The document in al-Sharh al-Arwa al-Waghti, vol. 5, no place, no place. ]In Arabic[ Mousavi Khoei, A. (1998). Al-Imam Al-Khoei's Encyclopedia, Vol. 38, Al-Imam Al-Khoei Institute for Revival of Works, Qom. ]In Arabic[ Naraghi, M. (2004). Anis al-Tajjar, Qom, Qom Book Park. ]In Arabic[ Rouhani, M. (2004). Esftataat, vol. 2, Qom, Hadith Del Publications. ]In Persian[ Shahidi, M. (2006). Formation of contracts and obligations, Tehran, Majd Publications. ]In Persian[ Safai, H. (2021). Introductory course on the law of general rules of contracts, Volume 2, Tehran, Mizan Legal Foundation. ]In Persian[ Safai, H. (2011). Another look at the rule of sufficiency of abstract knowledge in the "transactional case" interpretation of Article 216 BC based on the Gharr rule, Legal Research Journal, 15, 41-61. ]In Persian[ Shahid aval (2008). Al-Shaheed al-Aval Musa'ah, Vol. 7, Qom, Islamic School of Science in Al-Hawza Al-Alamiya. ]In Arabic[ Shahid aval (1979). Al-Qaseer, Vol. 2, Qom, Mofid Book Shop Antaras. ]In Arabic[ Shahid sani (1992). Masalak al-Afham al-Tankih Shar'i al-Islam, vol. 3, Qom, Al-Ma'arif al-Islamiya Institute. ]In Arabic[ Saheb javaher (2000). Jawaharlal Kalam (Ta Hadith), Volume 12, Qom, Institute of Encyclopaedia of Islamic Jurisprudence on the Religion of Ahl al-Bayt. ]In Arabic[ Tabatabai-Qomi, T. (2001). Al-Dalayl fi Sharh al-Masal al-Masal, vol. 4, Qom, Mahalati Publications.]In Arabic[ Tabatabai, A. (1991). Riaz al-Masail, vol. 8, Qom, Al-Nashar al-Islami Institute. ]In Arabic[ Testari, E. Maqays al-Anwar, Qom, Al-Bayt Institute (A.S). ]In Arabic[ Tusi, A. (1986). Al-Khalaf, Qom, Jama'ah al-Madrasin fi al-Hawza Al-Ulamiya, Baqom, Al-Nashar al-Islami Institute. ]In Arabic[ Vojdani, F. (1964). Al-Jawahir al-Fakhriyyah in the description of al-Rawzah al-Bahiyya, vol. 7, Qom, Sama Qalam publication. ]In Arabic[
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,128 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 358 |