| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 850 |
| تعداد مقالات | 7,545 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,317,840 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,538,005 |
تحلیل مبانی رای وحدت رویه 794 تاریخ 21/5/1399 : بطلان شرط سود مازاد | ||
| مطالعات حقوقی | ||
| دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 44، تیر 1401، صفحه 279-305 اصل مقاله (609.29 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jls.2022.39331.4211 | ||
| نویسنده | ||
| جلیل قنواتی | ||
| عضو هیات علمی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| امروزه در محدودیت گستره اجرای اصل آزادی قراردادی کمتر اختلافی ملاحظه می‌شود. به‌ویژه در قراردادهایی که یک‌طرف آن مصرف‌کننده یا شخصی در موقعیت ضعیف‌تر نسبت به دیگری قرار دارد و یا در قراردادهای استاندارد یا قراردادهایی که مورد مذاکره طرفین واقع نمی‌شوند نمی‌توان آزادی قراردادی را مستند مشروعیت و درستی قرارداد تلقی کرد. اندراج هر نوع شرط غیرمنصفانه و تحمیلی که مغایر اخلاق حسنه، نظم عمومی و قواعد امری باشد بی‌اعتبار است. در واقع در همه سیستم های حقوقی حکم ممنوعیت از انجام اعمال حقوقی مغایر با این موارد سه‌گانه محل اتفاق است. نمی‌توان این ممنوعیت‌ها را با انعقاد قرارداد یا اندراج شرطی در قرارداد نقض کرد. ضمانت اجرای چنین نقضی بطلان عمل حقوقی است. رای وحدت رویه 794 همین دیدگاه را بیان می‌کند. شرط سود مازاد مغایر نظم عمومی اقتصادی و مخالف قاعده امری و نقض ممنوعیت و نهی قانون‌گذار است. محاکم باید با الهام از این رای در هر مورد دیگری به‌آسانی حکم به بطلان عمل حقوقی دهند که ممنوعیتی امری را نقض کرده است و اصولاً ممنوعیت‌ها در قلمرو امور بانکی و پولی امری است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بطلان شرط؛ قواعد امری؛ سود مازاد؛ نظم اقتصادی؛ شروط ناعادلانه | ||
| مراجع | ||
|
الف. فارسی
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1380) فلسفه حقوق مدنی، ج 1، تهران: کتابخانه گنج دانش.
حائری، مسعود (1373) تحلیلی از ماده 10 قانون مدنی (اصل آزادی قراردادی)، تهران: سازمان انتشارات کیهان.
سیاه بیدی کرمانشاهی، سعید (1399) «نقدی بر رای وحدت رویه 794»، فصلنامه نقد رأی، دوره 9، شماره 31، صص 87-108.
شهیدی، مهدی (1381) اصول قراردادها و تعهدات، تهران: انتشارت مجد.
قبولی در افشان، سید محمد مهدی و محسنی، سعید (1391) نظریه عمومی بطلان در قراردادها (مطالعه حقوقی در نظام حقوقی ایران و فرانسه)، چاپ اول، تهران: جنگل.
قنواتی، جلیل، صفری، اسفندیار (1399) «نسبت اصل صحت و فساد با ماده 10 قانون مدنی و اصل آزادی قراردادی»، مجله جستارهای فقهی و اصولی، سال ششم، شماره 18، صص 181-206.
کاتوزیان، ناصر (1374) قواعد عمومی قراردادها، ج 1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1380) قانون مدنی در نظم کنونی، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات دادگستر.
کاتوزیان، ناصر (1385) قواعد عمومی قراردادها، ج 2، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کریمی، عباس (1381) «شروط تحمیلی از دیدگاه قواعد عمومی قراردادها»، مجله پژوهش‌های حقوقی، بهار و تابستان 81، دوره 1، شماره 1، صص 82-75.
محقق داماد، سید مصطفی (1388) نظریه عمومی شروط و التزامات، تهران: مرکز نشر علوم انسانی.
جعفری هرندی، مهشید (1399) مبانی ممنوعیت‌های قانونی در معاملات و ضمانت اجرای نقض آن‌ها، رساله دکتری، دانشگاه خوارزمی.
ب.عربی
اراکی، محمدعلی (1375) اصول الفقه، قم: موسسه در راه حق.
انصاری، مرتضی (1422) فرائد الاصول، ج 3، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
حسینی مراغی، میرفتاح (1418) العناوین، ج 2، قم: موسسه النشر العلوم الاسلامی
حکیم، سید محسن طباطبایى (1416) مستمسک العروة الوثقى، چ 11، قم: مؤسسة دار التفسیر.
حکیم، سید محسن طباطبایى (بی تا) نهج الفقاهة، قم: انتشارات 22 بهمن.
خمینی، سید روح اله (1367) تهذیب الأصول، قم: انتشارات دارالفکر.
خمینى، سید روح اله (1421) کتاب البیع، ج 2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
خمینى، شهید، سید مصطفى موسوى (1418) الخیارات، ج 1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
خویی، ابوالقاسم (1417) مصباح الفقاهه فی المعاملات، ج 2، قم: انصاریان.
صدر، سید محمد باقر (1408) دروس فی علم الاصول، حلقه اول و دوم، مجمع الشهید آیت الله الصدرالعلمی.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1376) سوال و جواب، محقق: محقق داماد، سید مصطفی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1419) العروه الوثقی (المحشی)، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1429) تکلمه العروه الوثقی، بیروت: دارالصفوه.
فاضل لنکرانی، محمد (1378) معتمدالاصول تقریرات درس امام خمینی، تهران: موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی.
مراغى، سید میر عبدالفتاح بن على حسینى (1417) العناوین الفقهیة، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
مغنیه، محمدجواد (1980) علم أصول الفقه فی ثوبه الجدید، قم: مکتبه الزهراء.
مکارم شیرازی، ناصر (1380) الربا و البنک الاسلامی، چاپ اول، قم: مدرسه الامام علی ابن ابیطالب.
یزدى، سید محمد کاظم طباطبایى (1421) حاشیة المکاسب (للیزدی)، ج 1، قم: مؤسسه اسماعیلیان، دوم.
ج. انگلیسی
Rolland, Louise (2006) “Qui Dit Contractuel, Dit Juste”, McGill Law Journal, Vol. 51, No 3, | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 702 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 527 |
||