منطق‌الطّیر و دینداری تجربت‌اندیش | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 12، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 51، اردیبهشت 1401، صفحه 313-340 اصل مقاله (446.68 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2021.39236.3961 | ||
| نویسندگان | ||
| زیبا قلاوندی* 1؛ احمد رضا شکوهی خانمینی2 | ||
| 1استادیار زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات علوم انسانی. دانشگاه سلمان فارسی کازرون. | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون | ||
| چکیده | ||
| منطق‌الطّیر و دینداری تجربت‌اندیش زیبا قلاوندی* احمدرضا شکوهی خانمینی ** چکیده از اواخر قرن هجدهم با تبعیّت از شلایر ماخر، این اندیشه میان فیلسوفان دین رواج یافت که باید دین را به‌عنوان تجربه‌ای شخصی از زیر تیغ برهان‌های عقلانی بیرون آورد و به تجارب دینی و معرفتی اهمیّت بیشتری داد. پس از معرّفی تجربهی دینی و ویژگی‌های آن ازنظر فیلسوفان غربی و اینکه تجربهی عرفانی در زیرگروه تجربهی دینی قرار می‌‌گیرد، این نوع تجربه ازمنظر عارفان و فیلسوفان ایرانی واکاوی میشود. ازآنجاکه سفر یکی از موضوع‌های اصلی در عرفان بوده است و عارفان برای تهذیب نفس به سفر سفارش می‌کرده‌اند و درواقع عرفان و تصوف را نوعی مسافرت دانسته‌اند که مسافر و سالک، در این مسافرت خداوند را تجربه می‌کنند و از ابتدای پیدایش تصوف همواره سیروسلوک و طی طریق با واقعیت تصوف آمیخته بوده است و بسیاری از عارفان سیرآفاق را مقدمه‌ای برای سیر انفس دانسته‌اند. در این مقاله، عطّار به‌‌منزله‌ی یکی از عارفان و اثرش منطق‌الطّیر در پیوند با این موضوع با عنوان سفرنامه‌ای انفسی و روحانی معرفی شده و با نگاهی به اسفار اربعه‌ی ملّاصدرا، این پندار و ابعاد آن بررسی میشود. به منطق‌الطیر عطّار به دید سفرنامه‌ای نگریسته میشود که کاروانی مهجور را تا حریم حضور دستگیری می‌کند؛ اسفار اربعه در قالب سفری واحد دیده میشود با کاروانیانی که همگی تجربه‌ای دینی و عرفانی را دریافته‌اند. مقاله بر این پرسش استوار است که معرفت عطّار بر چه پایه‌ای قرار داشته است؟ و با کاوشی در منطق‌الطیر و همگامی با پرندگان به آن می‌رسد که عطّار علاوه بر اعتقاد به دین تجربه‌محور، تلاش می‌کند تا قدم‌به‌قدم سالکان را به این تجربهی دردآمیز برساند. همچنین مقاله‌ی پیش رو از زبان عطار، ویژگی‌های تجربهی دینی و موانع رسیدن به آن و زادوتوشه‌ی سفری که به این تجربه ختم میشود، بیان شده و محصول این تجربهی دینی مورد تحلیل قرار گرفته است. واژه‌های کلیدی: تجربهی دینی، عرفان اسلامی، عطار، مکاشفات عرفانی، منطق‌الطیر. * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون ziba.ghalavandi@gmail.com (نویسنده‌ی مسئول) ** دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون ah.shekooh@gmail.com تاریخ دریافت مقاله: 20/11/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 21/4/1400 | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژه‌های کلیدی: تجربهی دینی؛ عرفان اسلامی؛ عطار؛ مکاشفات عرفانی؛ منطق‌الطیر | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. (1382). ترجمهی مهدی الهی قمشه‌ای، قم: دانش
آلستون، ویلیام. پی. (1383). دربارهی دین. ترجمهی مالک حسینی و دیگران، تهران: هرمن.
استیس. وت. (1375). عرفان و فلسفه. ترجمهی بهاءالدین خرمشاهی، تهران: سروش.
اخلاص، ماریه. (1385). بررسی مقایسه‌ای آراء یونگ و عطار در باب تجربهی دینی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا.
براون، کالین. (1375). فلسفه و ایمان مسیحی. ترجمهی میکائیلیان، تهران: علمی و فرهنگی.
بهشتی، احمد. (۱۳۸2). فلسفه‌ی دین. قم: بوستان کتاب.
پترسون، مایکل. (1379). عقل و اعتقاد دینی. ترجمهی احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
پراود فوت، وین. (۱۳۸۳). تجربهی دینی. ترجمهی عباس یزدانی، قم: کتاب طاها.
پناهی، مهین. (1392). «مضامین قلندرانه در دیوان عطّار». پژوهشنامه‌ی ادب غنایی، سال 11، شماره‌ی 21، صص16-32.
جمشیدیان، همایون. (1395). «بررسی مکاشفات عرفانی عطّار در منطق‌الطیر بر اساس نظریه‌ی ویلیام جیمز». ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، سال 12، شماره‌ی 43، صص 345-368.
جیمز، ویلیام. (1391). تنوع تجربهی دینی. ترجمهی حسین کیانی، تهران: حکمت.
حسینی کوهساری، سیداسحاق. (۱۳۸۹). «کشف و شهود عرفانی». فلسفه‌ی دین، سال 7، شماره‌ی ۵، صص ۱۴۱-۱۷۲.
رضایی، محمد. (۱۳۸۱). «نگاهی به تجربهی دینی قبسات». پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهی اسلامی، شماره‌ی ۲۶، صص3-22.
رئیسی، احسان. (۱۳۹۴). «دیدگاه نسفی درباره سلوک عرفانی». ادبیات عرفانی، سال 7، شماره‌ی ۱۳، صص ۶۵ -۸۴.
ــــــــــــــ. (۱۳۷۸). صدای بال سیمرغ. تهران: سخن.
صادقی حسن‌آبادی، مجید؛ یاریان کوپایی، مجید. (1389). «تجربهی دینی و وحی نبوی». اندیشهی دینی، پیاپی 36، صص 52 -25.
صدرالدین محمدبن ابراهیم شیرازی. (1384). اسفار اربعه. ترجمهی محمد خواجوی، ج1، تهران: مولا.
عبّاسی، ولی‌الله. (1381). «رویکرد گوهرگرایان، به پلورالیسم دینى». رواق اندیشه، شماره‌ی 11، صص77-99.
عطار، فریدالدین محمد. (۱۳۸۴الف) . منطق الطیر. مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــ. (۱۳۸۴ب). مصیبت‌نامه. با تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــ. (1385). منطق الطّیر. به‌اهتمام سیّدصادق گوهرین، تهران: کتیبه.
ـــــــــــــــــــــ. (۱۳۸۶). اسرارنامه. تصحیح و مقدمه محمّدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــ. (1388) . الهی‌نامه. تصحیح فواد روحانی، تهران: سخن
ـــــــــــــــــــــ. (1390). تذکره‌الاولیا. تصحیح محمّد استعلامی، تهران: زوّار.
ـــــــــــــــــــــ. (1389). دیوان غزلیات و قصاید نیشابوری. به کوشش عبدالله اکبریان‌راد،، تهران: الهام.
قشیری، عبدالکریم. (1391). الرساله‌القشیریه. تهران: هرمس.
کاشانی، عبدالرزاق. (۱۳۷۰). شرح فصوص‌الحکم. قم: بیدار فر.
کاشانی، عزّالدین محمود. (۱۳۷۲). مصباح‌الهدایه. به تصحیح جلال‌الدین همایی، ج 4، تهران: هما.
مایلز، ریچارد. (1380). تجربهی دینی. ترجمه ی جابر اکبری، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
والترت استیس. (۱۳۵۸). عرفان و فلسفه. ترجمهی بهاءالدین خرمشاهی، تهران: سروش.
هجویری، علب بمپن عثمان. (1389). کشف‌المحجوب. تهران: سروش.
یثربی، سیدیحیی. (1377). عرفان نظری؛ تحقیقی در سیر تکامل و اصول و مسائل تصوف. قم: دفتر تبلیغات حوزه‌‌ی علمیه‌‌ی قم.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 436 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 268 |
||
