جمشید در گذر از فردانیت (نقد کهنالگویی داستان جمشید و خورشید اثر سلمان ساوجی) | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 6، دوره 4، شماره 1، خرداد 1391، صفحه 101-122 اصل مقاله (283.28 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2012.231 | ||
| نویسندگان | ||
| غلامحسین شریفی ولدانی* 1؛ محبوبه اظهری2 | ||
| 1دانشگاه اصفهان | ||
| 2دانشگاه الزهرا | ||
| چکیده | ||
| نوشتار حاضر کوششی است در جهت تحلیل و واکاوی کهن‌الگوی مهم فردانیت و گذر از مصایب و مشکلاتی که قهرمان داستان در مثنوی جمشید و خورشید برای دستیابی به هویت، با آنها روبهروست. کهنالگو به نشانهها و نمادهای یکسان در فرهنگهای مختلف، گفته میشود که «کارل گوستاویونگ»، به آنها دست یافت. فرایند فردانیت از کهنالگوهاییست که یونگ از آن یاد میکند. به اعتقاد او، نفس انسان در بدو تولد، به طور کامل شکل نگرفته و با از سر گذراندن فرایند فردانیت، به آنچه باید باشد دست مییابد. مثنوی جمشید و خورشید، داستان پسری جوان است که به دنبال دیدن رؤیای یک زن، تصمیم میگیرد از شرق به غرب عالم سفر کند تا او را بیابد. او در طی این مسیر با موانع و مشکلات بسیاری از جمله: رسیدن به سرای جنیان، رویارویی با اژدها، مبارزه با اکوان دیو، غرق شدن در دریای مهیب، مخالفت پدر خورشید و جنگ با رقیب، مواجه میگردد. علاوه بر کهن‌الگوی فردانیت، کهنالگوهای مهم دیگری مانند: صورت مثالی عنصر زنانه (آنیما)، پیر دانا، مادر نیکوکار، سایه، دریا و اعداد مختلف قابل بررسی است. جمشید درطی این راه با نیروهای پلید درونش مبارزه میکند، همچنین از راهنمایی‌ها و کمک پیر خردمند و پری مهربان، برای رسیدن به معشوقهاش یاری میگیرد. اگرچه یونگ در قرن بیستم میلادی، موفق به کشف و معرفی کهنالگوهای مشترک در اساطیر ملل مختلف شد، این کهن‌الگوها بسیار دیرینه بودهاند و کاربرد آنها در داستانی متعلق به ششصد سال پیش از این، نشانگر وجود ناخودآگاه جمعی در میان همهی ملتها و انسانها، از گذشته تاکنون است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مثنوی جمشید و خورشید؛ کارل گوستاو یونگ؛ ناخودآگاه؛ کهنالگو؛ فردانیت | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. (1374). ترجمهی عبدالمحمد آیتی، تهران: سروش
ال‌گورین و ویلفرد و دیگران. (1370). راهنمای رویکردهای نقد ادبی. ترجمهی زهرا میهن‌خواه، تهران: اطلاعات.
انوری، حسن. (1381). فرهنگ بزرگ سخن. ج8، تهران: سخن.
باشلار، گاستون. (1364). روان‌کاوی آتش. ترجمهی جلال ستاری، تهران: طوس.
بتلهایم، برونو. (بیتا). کاربردهای افسون. ترجمهی کاظم شیوا رضی، تهران.
بلزی، کاترین. (1379). عمل نقد. ترجمهی عباس مخبر، تهران: قصه.
بهرامی، ایرج. (1385). اسب در قلمرو پندار. تهران: زوار.
بیلسکر، ریچارد. (1387). اندیشه‌ی یونگ. ترجمهی حسین پاینده، تهران: آشیان.
پاینده، حسین. (1385). نقد ادبی و دموکراسی. تهران: نیلوفر.
پراپ، ولادیمیر. (1368). ریخت‌شناسی قصههای پریان. ترجمهی فریدون بدرهای، تهران: توس.
پروین، لارنس (1373). روان‌شناسی شخصیت. ترجمهی جوادی و کدیور، تهران: رسا.
حق‌شناس، علی‌محمد و خدیش، پگاه. (1387). «یافتههای نو در ریخت‌شناسی افسانه‌های جادویی ایرانی». مجله‌ی دانشکده ادبیات تهران، تابستان 1387، دوره‌ی 59، شماره‌ی 2، صص27-39.
داد، سیما. (1387). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
دقیق‌نیا، مهناز. (1385). «اساطیر در ادبیات». روزنامه اعتماد، صص3- 4.
دلاشو، م. کوفلر. (1366). زبان رمزی قصههای پریوار. تهران: توس.
رستگارفسایی، منصور. (1365). اژدها در اساطیر ایران. شیراز: دانشگاه شیراز.
ساوجی، سلمان. (1348). جمشید و خورشید. به اهتمام ج. پ. آسموسن و فریدون وهمن، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ستاری، جلال. (1368). افسون شهرزاد. تهران: توس.
شوالیه، ژان و گربران، آلن. (1384). فرهنگ نمادها. ترجمهی سودابه فضایلی، تهران: جیحون.
شولتز، دوان. (1385). نظریههای شخصیت. ترجمهی یحیی سیدمحمدی، تهران: ویرایش.
فردوسی ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق، ج 1 و 2، تهران: دایره المعارف بزرگ اسلامی.
فسیت، جس. (1384). نظریههای شخصیت. ترجمهی یحیی سید محمدی، تهران: روان
کیا، خجسته. (1375). قهرمانان بادپا. تهران: مرکز.
مادیورو و ویلرایت. (1382). «کهنالگو و انگاره کهنالگویی». ارغنون، شماره‌ی 22، صص 281-287.
محجوب، محمدجعفر. (1382). قصههای عامیانه ایران. تهران: چشمه.
مورنو، آنتونی. (1376). یونگ، انسان مدرن و خدایان. ترجمهی داریوش مهرجویی، تهران: مرکز.
مهرگان، آروین. (1385). دیالکتیک نمادها. اصفهان: فردا.
میرصادقی، جمال. (1376). عناصر داستان. تهران: سخن.
یاحقی، محمدجعفر. (1369). فرهنگ اساطیر. تهران: موسسه مطالعات فرهنگی و سروش.
یاوری، حورا. (1384). زندگی در آینه. تهران: نیلوفر.
یونگ کارل گوستاو. (1372). روان‌شناسی ضمیر ناخوداگاه. ترجمهی محمدعلی امیری،
تهران: علمی فرهنگی.
یونگ کارل گوستاو. (1382). تحلیل رؤیا. ترجمهی رضا رضایی، تهران: افکار.
یونگ، کارل گوستاو. (1384). انسان و سمبولهایش. ترجمهی محمود سلطانیه، تهران:
جامی.
یوهانسن، یورگن. (1387). نشانه‌شناسی چیست؟. ترجمهی علی میرعمادی، تهران: ورجاوند.
Frye, Northrop. )1957(. Anatomy of Criticism: Four Essays: Princeton: Princeton UP.
Henderson, greig and Brown, Christopher. . (؟)Archetypal criticism: www.umass.edu/wsp/reference/links/china.html. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,563 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 892 |
||