| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شمارهها | 879 |
| تعداد مقالات | 7,861 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,664,103 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,517,425 |
تأملی بر ساختار مفهومی اخلاق در فلسفه اسلامی و چالشهای آن در مواجهه با مسائل مدرن | ||
| فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 آذر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2025.54215.3287 | ||
| نویسندگان | ||
| سید علی کلانتری* 1؛ امیراحسان کرباسی زاده2 | ||
| 1دانشگاه اصفهان گروه فلسفه | ||
| 2دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه اصفهان | ||
| چکیده | ||
| این مقاله به بررسی مبانی اخلاق در فلسفه سنتیِ اسلامی میپردازد و چالشهای آن را در تطبیق با مسائل پیچیده جهان معاصر تحلیل میکند. با تمرکز بر آرای فیلسوفانی مانند فارابی، ابنسینا و ملاصدرا، نشان داده میشود که اخلاق در این سنت بر پایهای متافیزیکی استوار است که در آن ارزشهای اخلاقی بر اساس نسبت افعال انسانی با سلسله مراتب وجود و کمال نفس تعریف میشوند. در ابتدا سعی مینماییم امهات و اشتراکات نظریات این فیلسوفان را به زبان فرااخلاق در فلسفه اخلاق مدرن ترجمه کرده و منعکس نماییم. سه مقوله زیر از جمله ویژگیهای مهم این نظام اخلاقی هستند که مقاله برمیشمارد: 1) آموزه «عدم استقلال اخلاق» که مفاهیم اخلاقی را به غایت هستیشناختی انسان وابسته میداند، 2) آموزه «شناختگرایی» که گزارههای اخلاقی را حاوی محتوای معرفتی میداند، و 3) آموزه «نخبهگرایی معرفتشناختی» که درک حقیقت اخلاقی را منحصر به گروه نخبگان میداند. مقاله سیس این چالش مهم را در مقابل این سنتِ فلسفی مطرح مینماید که این چارچوب تا چه حد در مواجهه با معضلات اخلاقی در جهان مدرن موفق خواهد بود. استدلال خواهیم نمود که این چارچوب نظری در مواجهه با مسائل مدرن مانند عدالت نهادی، اخلاق فناوری، چالشهای چندفرهنگی و یا تعارضهای اخلاقی با محدودیتهایِ مهمی روبهروست. به ویژه، فردگرایی فضیلتمحور و نخبهگرایی معرفتشناختی این سنت، آن را از تولید نظریهای کارآمد برای نهادهای مدرن و حل تعارضات ارزشی در جوامع متکثر ناتوان میسازد. در پاسخ به این چالشها، نویسندگان مدلی ترکیبی پیشنهاد میکنند که با تلفیق عناصری از نظریه عدالت جان رالز و نظریه خودقانونگذاری کریستین کورسگارد، میکوشد ضمن حفظ ارتباط با سنت اسلامی، راهحلی برای مسائل اخلاقی معاصر ارائه دهد. این مدل با حفظ واقعگرایی و شناختگرایی اخلاق اسلامی، بر عدالت نهادی، گفتوگوی عمومی و عقلانیت انتقادی تأکید میورزد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| فلسفه اخلاق اسلامی؛ عدالت نهادی؛ فضیلتگرایی؛ رالز؛ کورسگارد؛ اخلاق هنجاری | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2 |
||