| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 863 |
| تعداد مقالات | 7,691 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,705,410 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,760,324 |
از الحاد عملی تا الحاد | ||
| فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 شهریور 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2025.53274.3240 | ||
| نویسنده | ||
| اسماعیل علی‌خانی* | ||
| عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران | ||
| چکیده | ||
| الحاد نظری، یعنی انکار وجود خداوند، غالباً ریشه در لایه‌های عمیق‌تر زندگی و نگرش انسان دارد. یکی از این لایه‌ها، الحاد عملی، یعنی زیستن بدون خدا، به‌رغم پای‌بندی ظاهری به ایمان است. این مقاله کوشیده است تا نشان دهد که الحاد نظری در بسیاری از موارد، نه نتیجه برهان‌های عقلی، که محصول سیر تدریجی انحراف عملی و ترک عبودیت است. پرسش محوری پژوهش این است که چگونه و تحت چه شرایطی گسست عملی در ایمان، به انکار عقلی و نظری خداوند می‌انجامد و نقش عوامل معرفت‌شناختی، روان‌شناختی و اجتماعی در این گذار چیست؟ هدف این پژوهش، تحلیل نقش و تأثیر الحاد عملی در شکل‌گیری یا تقویت الحاد نظری و بررسی قابلیت‌پذیری و مکانیزم‌های انتقال از الحاد عملی به الحاد نظری بوده است. این نوشتار با روش توصیفی _ تحلیلی به این نتیجه رسیده است که الحاد عملی در بسیاری از موارد به‌عنوان یک پیش‌زمینة معرفتی، روان‌شناختی و اجتماعی و بستر پیدایش الحاد نظری و علمی عمل می‌کند و راه را برای الحاد نظری هموار می‌کند. این نوشتار، ضمن برشمردن علل الحاد عملی در دو بخش فردی و اجتماعی، مکانیزم‌های یازده‌‌گانة اثرگذاری الحاد عملی بر الحاد نظری را بیان کرده، مراحل انتقال از رانش رفتاری به انکار شناختی را ذکر نموده است. بخش پایانی مقاله نیز به نقد و بررسی دیدگاه نوشتار پرداخته، با توجه به جهت‌گیری‌های علی و معلولی پیچیدة بین عمل و باور و وجود تنوع فرهنگی و مذهبی و محدویت‌های روش‌شناختی، روند گذر از الحاد عملی به الحاد نظری را فرایندی پیچیده، غیرخطی و چندوجهی معرفی کرده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| «خدا»؛ «الحاد نظری»؛ «الحاد عملی»؛ «مادی‌گرایی اخلاقی»؛ «سکولاریزاسیون» | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5 |
||