| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شمارهها | 881 |
| تعداد مقالات | 7,867 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,699,803 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,550,008 |
نگاه انتقادی به ظرفیت استنباطی علم کلام و ضرورت تأسیس علم مستقل برای استنباط معارف اعتقادی | ||
| فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز | ||
| مقاله 5، دوره 25، شماره 2 - شماره پیاپی 95، شهریور 1404، صفحه 87-100 اصل مقاله (711.7 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2025.53445.3247 | ||
| نویسنده | ||
| مهدی عبدی* | ||
| استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در دین اسلام، معارف ارزشمندی در زمینة اعتقادات ارائه شده است که بهرهگیری از آنها نیازمند استنباط صحیح از متون دینی است. علم کلام، دانش مسئول معارف اعتقادی در جهان اسلام است. سؤال این است که ظرفیت استنباطی علم کلام چه میزان است؟ و آیا علم کلام میتواند در این زمینه موفق باشد؟ این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال است. هر ظرفیتی که یک علم دارد، ناشی از مؤلفههای تشکیلدهنده و عناصر آن است. مؤلفههای تشکیلدهندة علم کلام، شامل مسائل، قواعد، منابع، مبادی و روشهای آن، متناسب با هدف دفاع از معارف اعتقادی، انتخاب و تدوین شدهاند و ظرفیت استنباط محدودی دارند. تغییر هدف علم کلام و یا افزودن هدف استنباط ممکن نیست؛ زیرا مؤلفههای تشکیلدهندة علم کلام که ماهیت آن را تشکیل میدهند، با اهداف متباین با هدف اولیه که دفاع است، سازگاری ندارند. زمانی که دو هدف تا حدی متفاوت باشند که مسائل، قواعد، منابع و شیوههای استدلال متفاوتی را اقتضا کنند، لازم است برای هر هدف، علم جداگانهای تأسیس شود. علم کلام ظرفیت مناسبی برای دفاع از معارف دارد؛ اما برای استنباط معارف اعتقادی، لازم است علمی مستقل شکل گیرد و منابع، مسائل، قواعد و شیوههای مناسب برای تحقّق این هدف، انتخاب و تدوین گردند. | ||
| کلیدواژهها | ||
| کلام؛ اعتقادات؛ ظرفیت استنباطی علم کلام؛ تأسیس علم عقاید | ||
| مراجع | ||
|
ابنسهلان ساوی، عمر بن سهلان (1425ق). البصائر النصیریة فی علم المنطق. تهران: شمس تبریزی.
ابنفارس، احمد بن فارس (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
برنجکار، رضا (1391ش). روش شناسى علم کلام (اصول استنباط و دفاع در عقاید). قم: موسسة علمى فرهنگى دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر.
پترسون، مایکل و دیگران (1393ش). عقل و اعتقاد دینی (درآمدی بر فلسفة دین). تهران: طرح نو.
حلی، حسن بن یوسف (1363ش). الجوهر النضید و رسالة التصور و التصدیق. قم: بیدار.
حمیری، نشوان بن سعید (1420ق). شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم. دمشق: دار الفکر.
خسروپناه، عبدالحسین (۱۳۸۳ش). کلام جدید. قم: مرکز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی حوزة علمیه.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دار القلم.
سبحانی تبریزی، جعفر (1419ق). مقدمة نهایة المرام فی علم الکلام. قم: مؤسسة الإمام الصادق(علیهالسلام).
شرتونی، سعید (1416ق). أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد. تهران: منظمة الاوقاف و الشؤون الخیریة، دار الأسوة للطباعة و النشر.
شهرستانی، محمد بن عبد الکریم (1415ق). الملل و النحل. بیروت: دار المعرفة.
صدوق، محمد بن علی (1414ق). الاعتقادات. قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
صدوق، محمد بن علی (1378ق). عیون أخبار الرضا علیه السلام. تهران: نشر جهان.
طوسی، ابوجعفر (1351ش). شرح العبارات المصطلحة. (تحقیق محمدتقی دانش پژوه). مشهد: الذکری الالفیة للشیخ المفید.
فارابی، محمد بن محمد (1996م). احصاء العلوم. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
فرامرز قراملکی، احد (1373ش). موضع علم و دین در خلقت انسان. تهران : موسسة فرهنگ آرایه.
فراهیدى، خلیل بن احمد (1409ق). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
فیومى، احمد بن محمد (1414ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: موسسة دار الهجرة.
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تهران، دار الکتب الإسلامیة.
لاهیجی، عبد الرزاق بن علی (1383ش). گوهر المراد. تهران: نشر سایه.
مصباح یزدی، محمدتقی (1392ش). رابطة علم و دین. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مطهری، مرتضی (1418ق). مجموعه آثار استاد شهید مطهری. تهران: صدرا.
مکدرموت، مارتین (1372ش). اندیشههای کلامی شیخ مفید. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 333 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 28 |
||