| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 874 |
| تعداد مقالات | 7,803 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,220,806 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,165,100 |
تحلیل فلسفی فرایند علم شهودی به خداوند در حکمت متعالیه (با الهام از آیات و روایات) | ||
| فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز | ||
| مقاله 1، دوره 25، شماره 1 - شماره پیاپی 94، فروردین 1404، صفحه 3-16 اصل مقاله (728.87 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2025.52169.3179 | ||
| نویسنده | ||
| محسن ایزدی* | ||
| دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| انسان با دو روش متفاوت میتواند خداوند را بشناسد، یکی معرفت حصولی و دیگری معرفت حضوری. در معرفت حصولی، انسان به واسطة صور و مفاهیم، شناختی غیرمستقیم به خداوند پیدا میکند؛ اما در معرفت حضوری، به وجود عینی خداوند مرتبط و متصل میگردد؛ به‌طوری که هیچ واسطه‌ای بین او و خداوند حائل نمیشود. در این معرفت به اندازة سعة وجودی انسان، خداوند در او ظهور و تجلی مییابد. معرفت حضوری، گرچه به‌نحو فطری و بالقوه در نهاد همة انسان‌ها به ودیعت گذاشته شده و درجات ضعیفی از آن برای برخی از انسان‌ها مقدور و میسر است، اما فعلیت یافتن و شکوفا کردن مراحل شدید و کاملتر آن، بسیار دشوار و طاقت فرسا بوده و به میزان رفعت جایگاهش، دور از دسترس انسان‌ها است. معرفت حضوری و شهودی خداوند، ذومراتب بوده و در مراتب بالای آن انسان میتواند به قرب خداوند و حتی فنای فی‌الله نائل شود. دشواری و کمیابی چنین مقام و معرفتی باعث بروز شک و تردید در امکان تحقق آن شده است. بنابراین مهمترین سئوال قابل طرح دربارة معرفت شهودی خداوند این است که چگونه با روش و استدلال فلسفی میتوان امکان و کیفیت وقوع چنین مقام و معرفتی را اثبات و تحلیل نمود؟ در نوشتار پیش‌رو با روش تحلیلی_توصیفی و با کمک برخی اصول فلسفی حکمت متعالیه، مانند «عین‌ربط بودن معلول نسبت به علت» که ملهَم از آیات و روایات است، فرایند وقوع معرفت شهودی به خداوند را اثبات و تحلیل خواهیم کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شهود خداوند؛ تحلیل فلسفی؛ حکمت متعالیه؛ وجود رابط | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن ابی جمهور، محمد بن زین‌الدین (۱۴۰۵ق). عوالی اللئالی العزیزة فی الأحادیث الدینیة. قم: دار سیدالشهداء.
ابن ابی الحدید، عبدالحمید (۱۴۰۴ق). شرح نهج البلاغه. قم: کتابخانة آیةالله مرعشی نجفی.
ابن‌سینا، حسین ابن عبدالله (بی‌تا). التعلیقات. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ابن‌شعبة حرانى، حسن بن على (1376ق). تحف العقول. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
ابن‌طاووس، علی بن موسی (1409ق). إقبال الأعمال. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
ابن‌طاووس، علی بن موسی (1411ق). منهج الدعوات و منهج العبادات. قم: دارالذخائر.
ابن‌عربی، محی‌الدین (1366ش). فصوص الحکم. تهران: انتشارات الزهراء.
ابن‌عربی، محی‌الدین (بی‌تا). الفتوحات المکیة. بیروت: موسسة آل‌البیت لإحیاء التراث.
اسدی، محمدرضا؛ رضائیانمقدم، سیدهادی (1400ش). معرفت شهودی در حکمت صدرایی: مؤلفه‌ها، معیارها و کارکردها. ذهن، 22(4)، 159-182.
ایزدی، محسن (1396ش). تأملاتی در آثار ملاصدرا دربارة سعادت قصوی (با رویکردی قرآنی). انسان پژوهی دینی، 14(38)، 85-104.
برنا، علی محمد ( 1389ش). راههای رسیدن به معرفت شهودی در ادعیه و روایات معصومین(ع). پایان‌نامه سطح چهار حوزة علمیة قم.
برنجکار، رضا (1393ش). معرفت توحید و عدل. تهران: موسسة فرهنگی نبا.
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (۱۴۱۰ق). غرر الحکم و درر الکلم. (تحقیق و تصحیح: سیدمهدی رجائی). قم: دارالکتب الاسلامیة.
جاحظ، عمرو بن بحر (۱۳۷۴ش). مطلوب کل طالب. (شرح و تفسیر: رشیدالدین وطواط، تصحیح: محمود عابدی). تهران: بنیاد نهج البلاغة.
جعفر بن محمد (۱۴۰۰ق). مصباح الشریعه. بیروت: اعلمی.
جوادی آملی، عبدالله (1389ش). رحیق مختوم. (تنظیم و تدوین: حمید پارسانیا). قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۵ش). توحید در قرآن (تفسیر موضوعی قرآن)، چاپ هشتم. (تحقیق و تنظیم: حیدرعلی ایوبی. قم: مرکز نشر اسراء.
حسن‌زاده آملی، حسن (۱۳۸۱ش). هزار و یک کلمه. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
رحیمیان، سعید (1384ش). ارتباط خود شناسی با خداشناسی در عرفان ابن عربی. معارف اسلامی، 1(3)، 11-43.
شیخ بهائی (1431ق). الاربعون حدیثنا. قم: نشر جامعة مدرسین.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (۱۳۶۰ش). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. (تصحیح: جلال الدین آشتیانی). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1366ش). تفسیر القرآن الکریم. قم: انتشارات بیدار.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (بی‌تا). المشاعر. تهران: طهوری.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۴۱۷ق). المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم. قم: نشر جامعة مدرسین.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (بی‌تا). رسائل التوحیدیة. قم: نشر کتاب.
عبودیت، عبدالرسول (1395ش). درآمدی بر نظام حکمت صدرایی. قم: موسسة آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی(ره).
فخررازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). بیروت: داراحیاء‌التراث العربی.
لاریجانی، صادق؛ عزیزى علویجه، مصطفى (1388ش). معرفت نفس از دیدگاه ملّاصدرا و افضل‌الدین کاشانى. معرفت فلسفی، 6(3)، 77-117.
لاهیجی، محمد جعفر (1386ش). شرح رسالة المشاعر. قم: بوستان کتاب.
لیثی واسطی، علی بن محمد (۱۳۷۶ش). عیون الحکم و المواعظ. (محقق: حسین حسنی بیرجندی). قم: دارالحدیث.
مجلسى، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1388ش). خودشناسی برای خودسازی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی(ره).
مصباح یزدی، محمدتقی (1391ش). پیشنیازهای مدیریت اسلامی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی(ره).
مصباح یزدی، محمدتقی (1392ش). معارف قرآن. قم: مؤسسة آموزشى و پژوهشى امام‌خمینى(ره).
مصباح یزدی، محمدتقی (1393ش). سجادههای سلوک. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی(ره).
مطهری، مرتضی (1389ش). مجموعه آثار. قم: انتشارات صدرا.
مکارم شیرازی، ناصر (1374ش). تفسیر نمونه. تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیة.
معارف، مجید (1386ش). معرفت شهودی در آیات و روایات. بصیرت و تربیت اسلامی، 4(9)، 103 – 122. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 166 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 67 |
||