| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 863 |
| تعداد مقالات | 7,715 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,773,851 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,820,296 |
نقش خواننده‌ی فرضی در سرایش دو مرثیه‌ی فارسی و عربی سعدی در سوگ بغداد | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 1، دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 64، شهریور 1404، صفحه 1-16 اصل مقاله (1.27 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2025.51161.4561 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد حسن حسن زاده نیری1؛ فاطمه گل بابائی* 2 | ||
| 1دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی دکترای رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| رویکرد خواننده‌محوری از نیمه‌ی دوم قرن بیستم با عطف توجه ویژه به نقش خواننده در فرآیند فهم و ادراک متن و معناسازی از آن، دامنه دریافت معانی متون ادبی را به‌تناسب افق انتظارات مخاطبان گسترش داده است. بر مبنای این نگرش، منتقد ادبی بر گستره‌ی معناهای ممکن یک متن در طول تاریخ با درنظر گرفتن طیف مخاطبان آن و خاستگاه فرهنگی و اجتماعی‌شان متمرکز می‌شود. لیکن یکی از کارکردهای مهم توجه به عنصر خواننده، نقش و تأثیر آن بر ساختار متن در مرحله‌ی شکل‌گیری است. مخاطب فرضی در معنای گسترش‌یافته‌ی فضای دریافت‌کننده‌ی یک متن، قادر است نویسنده را در مرحله پیش از تولید متن به‌نحوی تحت تأثیر قرار دهد که ساختار متن تولیدشده در نهایت دارای بیشترین مطابقت با افق انتظارات او باشد. مقاله پیش رو، در سایه‌ی این نگرش، دو قصیده از سعدی را به‌روش تحلیل کیفی بازخوانی کرده است. سعدی در سوگ زوال خلافت عباسیان پس از حمله‌ی مغول به بغداد، دو مرثیه‌ی فارسی و عربی سروده است که می‌توان ساختار فرم و محتوای آنها را با محوریت قراردادن عنصر «خواننده» مطالعه و مقایسه نمود. نقش و تأثیر خواننده در آفرینش هر یک از آن دو متن ادبی به گونه‌ای است که از درون‌مایه و چهار بخش موضوعی مشترک، شامل وصف واقعه‌ی بغداد و سوگواری بر آن، حیات باقی در بهشت، تقدیرگرایی و مدح ابوبکر بن سعد بن زنگی، مضامین مختلف و ناهمسان، چه از نظر محتوایی و چه آماری، برساخته می‌شود. این پژوهش، نشان می‌دهد که سوگ‌نامه در برابر مخاطبان دیار عرب، رویکردی آکنده از عواطف و احساسات جریحه‌دار شده و همدلانه دارد، لیکن برای مخاطبان جان‌به‌دربرده از غارتی چنین، در فضای حکومت اتابکان فارس تحت سلطه‌ی ایلخانان محتاطانه سخن می‌گوید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مرثیه‌ی فارسی سعدی در سوگ بغداد؛ مرثیه‌ی عربی سعدی در سوگ بغداد؛ نقد خواننده‌محور؛ خواننده‌ی فرضی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
براون، ادوارد. (1358). تاریخ ادبی ایران؛ از فردوسی تا سعدی. ج2، ترجمه‌ی علی پاشا صالح، تهران: امیرکبیر.
پاینده، حسین. (1390). داستان کوتاه در ایران (جلد سوم، داستان‌های پسامدرن). تهران: نیلوفر.
ـــــــــــــ. (1394). نقد ادبی و دموکراسی: جستارهایی در نظریه و نقد ادبی جدید. تهران: نیلوفر.
جدیدی، حمیدرضا. (1386). «شیخ اجل در سوگ مستعصم عباسی». تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات، شماره‌ی 4، صص 39-53. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/375844
حمیدیان، سعید. (1393). سعدی در غزل. تهران: نیلوفر.
رستگار فسایی، منصور. (1375). مقالاتی درباره‌ی زندگی و شعر سعدی. تهران: امیرکبیر.
سرباز، حسن؛گرگیج زرین‌پور، داوود. (1390). «بررسی تطبیقی فضای موسیقایی قصیده سعدی شیرازی و شمس‌الدین کوفی در رثای بغداد». پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی، دفتر 2، شماره‌ی 2، پیاپی 6، صص 101-126. https://lrr.modares.ac.ir/article-14-8253-fa.pdf
سعدی، مصلح بن عبدالله. (1385). کلیات سعدی به تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: هرمس.
سلدن، رامان. (1372). راهنمای نظریه‌ی ادبی معاصر. ترجمه‌ی عباس مخبر، تهران: طرح نو.
صفوی، کورش. (1398). آشنایی با نظریه‌های نقد ادبی. تهران: علمی.
ماسه، هانری. (1369). تحقیق درباره‌ی سعدی. ترجمه‌ی محمدحسن مهدوی اردبیلی و غلامحسین یوسفی، تهران: توس.
مرتضوی، منوچهر. (1385). مسائل عصر ایلخانان. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
مکاریک، ایرنا ریما. (1385). دانش‌نامه‌ی نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمه‌ی مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
موحد، ضیاء. (1396). سعدی. تهران: نیلوفر.
مؤید شیرازی، جعفر. (1362). شناختی تازه از سعدی. شیراز: لوکس (نوید).
Bennett, Andrew. (1995). Readers and Reading. London and New York: Routledge.
Holub, Robert C. (1984). Reception Theory; a critical introduction. London and New York: Routledge.
Tyson, Lois. (2015). Critical Theory Today, A user-friendly guide. Third edition. London and New York: Methuen.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 177 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 98 |
||
