| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 859 |
| تعداد مقالات | 7,631 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,515,240 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,637,824 |
بررسی دگردیسی‌های روایات فریدون از اوستا تا طومارهای نقالی | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 3، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 63، اردیبهشت 1404، صفحه 35-54 اصل مقاله (1.39 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2024.47533.4407 | ||
| نویسندگان | ||
| محمود رضایی دشت ارژنه* 1؛ سیده زهرا ملک پور2 | ||
| 1استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی (گرایش ادبیات حماسی) دانشگاه شیراز، شیراز، ایران | ||
| چکیده | ||
| بررسی دگردیسی‌های روایات فریدون از اوستا تا طومارهای نقالی چکیده فریدون یکی از بزرگ‌ترین پادشاهان پیشدادی است که در گسترهی متون پیش و پس از اسلام و طومارها، روایات متعددی را به خود اختصاص داده است. هدف این پژوهش، بررسی توصیفی تحلیلی روایات فریدون در اوستا و متون پیش از اسلام، شاهنامه، تواریخ دورهی اسلامی و طومارهای نقالی است تا روشن شود که چه دگردیسیهایی در روایات این پادشاه پیشدادی صورت گرفته است.پس از واکاوی روایات در پیوند با این داستان، این نتیجه حاصل شد که اگرچه در مواردی چون نبرد فریدون با ضحاک و تقسیم جهان بین سه پورش، همسویی قابل‌توجهی با شاهنامه دیده میشود؛ اما تطورات و دگردیسیهایی در این متون نسبت با شاهنامه دیده میشود که یا نتیجهی آبشخور دیگرگون این روایات و یا حاصل دخل و تصرفاتی است که با دور شدن از بستر اسطورهای روایت، به این متون راه یافته است؛ برای نمونه این سیمرغ است که مانع کشتن ضحاک میشود تا معاملت او به قیامت بماند یا کاوه با ضحاک طرح دوستی میافکند و با حیله و تدبیر او را به دماوند میبرد و بنا بر دستور هوم عابد، ضحاک را در دماوند حبس و پنج طلسم بر او استوار میکند. مورد دیگر اینکه ضحاک با کوهی که بدان بسته شده، پرواز میکند و فریدون در شهر بهرریز(ری)، دیگربار او را درمییابد. ازدیگرسو این ایرج است که از سلم و تور باج میخواهد و زمینهی دشمنی را فراهم میآورد و تقسیم جهان نیز با آزمون پرتاب تیر و کمان اعمال میشود یا برخلاف شاهنامه، برماین، وزیر سلکت است که فریدون را شیر دانش ارزانی میکند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| برمایه؛ پیشااسلامی و پسااسلامی؛ دگردیسی؛ ضحاک؛ کاوه؛ فریدون؛ متون | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
آموزگار، ژاله. (١٣٧٤). تاریخ اساطیری ایران. تهران: سازما‌ن مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
آیدنلو، سجاد. (1385). «ارتباط اسطوره و حماسه بر پایه‌ی شاهنامه و منابع ایرانی». مطالعات ایرانی، شماره‌ی10، صص 1- 31. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/323173
ــــــــــــ. (1388). «نکتههایی از روایات پایان کار ضحاک». کاوشنامه، سال ۱۰، شماره‌ی 18، صص 9-48.
DOI: 0.29252/kavosh.2009.2463
ــــــــــــ. (1387). «چند بنمایه و آیین مهم ازدواج در ادب حماسی ایران». مجله‌ی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره‌ی 160، صص 1-23. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/954940
ــــــــــــ. (1390). طومار نقالی شاهنامه. تهران: بهنگار.
ـــــــــــــ. (1394). «برخی روایات نقّالی و شفاهی در ملحقات نسخ و چاپ‌های شاهنامه». فرهنگ و ادبیّات عامه، سال 3، شماره‌ی 5، صص ۵۰-۱۰۰. https://www.sid.ir/paper/509815/fa
ابن‌فقیه همدانی. (1349). البلدان. ترجمهی ح. مسعود، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ابن‌عربشاه، ابومحمد بن محمد. (2001). فاکهه الخلفا و مفاکهه الظرفا. قاهره: دارالافاق العربیه.
اخوان اقدم، ندا. (1401). «مقایسه‌ی تطبیقی داستان فریدون در شاهنامه فردوسی و شاه لیر شکسپیر با رویکرد اسطوره‌شناسی». مطالعات ایرانی، شماره‌ی 42، صص 1-27. https://www.magiran.com/paper/2563873
اردستانی رستمی، حمیدرضا. (1397). ضحاک شاهنامه. تهران: نگاه معاصر.
ـــــــــــــــــــــــــــ. (1400). «دربارهی بنیاد گنوسی گناه (نادانی و ناسپاسی) فریدون». شاهنامه و زبان فارسی، صص 17-46. https://civilica.com/doc/1505675
ارژنگی، کامران. (1399). بررسی و تحلیل منابع داستان‌های مشترک طومارهای جامع نقّالی و شاهنامهی فردوسی. پایان‌نامه‌ی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد.
اسدی طوسی. (1354). گرشاسبنامه. به‌کوشش حبیب یغمایی، تهران: طهموری.
افشار مدائنی، مهران. (1377). طومار جامع نقالان (هفت لشکر). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اکبری‌مفاخر، آرش. (1395). «شاه گاوسوار». پژوهشنامه‌ی ادب حماسی، شماره‌ی 21، صص 13-43.
امینی، محمدرضا. (1381). «تحلیل اسطوره قهرمان در داستان ضحاک و فریدون بر اساس نظریه‌ی یونگ». مجله‌ی علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره‌ی 2، پیاپی 34، صص 53-64.
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/42844
ایرانشان ابن ابی‌الخیر. (1377). کوش‌نامه. به‌کوشش جلال متینی، تهران: علمی.
اکبری مفاخر، آرش. (1395). «شاه گاوسوار». پژوهشنامه‌ی ادب حماسی، شماره‌ی 12، صص 13-42.
انجوی شیرازی، سیدابوالقاسم. (1369). فردوسینامه. ج۲، تهران: علمی.
اوستا. (1389). گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه. تهران: مروارید.
بلعمی، ابوعلی. (1386). تاریخ بلعمی. تصحیح محمّدتقی بهار و محمّدپروین گنابادی، تهران: هرمس.
بهار، مهرداد. (1378). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه.
تاریخ سیستان. (1352). تصحیح ملک‌الشعرای بهار، تهران: مؤسسه‌ی خاور.
تفضلی، احمد. (1376). تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. تهران: سخن.
ثعالبی، ابومنصور عبدالملک‌بن‌محمّد. (1368). شاهنامهی ثعالبی. ترجمهی محمود هدایت، تهران: اساطیر.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1963). تاریخ غُررٱلسّیر (غرر اخبار ملوک ٱلْفرس و سیرهم). تصحیحِ زوتنبرگ، تهران: الاسدی.
جعفری دهقی، محمود؛ پوراحمد، مجید. (1392). «گرز گاوسر فریدون و منشأ آن». ادب فارسی، شماره‌ی 2، صص 39-56. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1032695
خطیبی، ابوالفضل. (1390). «آیا فریدون به یزدان ناسپاس شد؟». مجموعه‌مقالات همایش هزاره‌ی شاهنامه، تهران: فرهنگستان زبان و ادبِ فارسی، صص 183- 200.
خواندمیر، غیاثالدین. (1380). حبیبالسیر. به‌کوشش جلال همایی، تهران: خیام.
دریایی، تورج. (1376). «سهم منابع هند و اروپایی در شناخت شاهنامه: هویت کاوه آهنگر». ایرانشناسی، سال ۹، شماره‌ی 34، صص 279-284.
دومزیل، ژرژ. (1383). سرنوشت جنگجو. ترجمهی مهدی باقی و شیرین مختاریان.تهران، قصه.
دینوری، ابوحنیفه. (1364). اخبارالطوال. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
راشد محصل، محمدتقی. (1389). دینکرد. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
روایتِ پهلوی. (1367). آوانویسی، ترجمهی فارسی، به کوشش مهشید میرفخرایی، تهران: پژوهش‌گاهِ علومِ انسانی و مطالعاتِ فرهنگی.
زریری، مرشد عباس. (1396). شاهنامهی نقالان. ج۱، تهران: ققنوس.
ژیران،ف، لاکوئه،گ، دلاپورت،ل. (1375) فرهنگ اساطیر آشور و بابل. ترجمهی ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران: فکر روز.
سعیدی، مصطفی؛ هاشمی، احمد. (1381). طومار شاهنامهی فردوسی. تهران: خوشنگار.
سیستانی، ملکشاه حسین. (1344). احیاءالملوک. تصحیح منوچهر ستوده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
صفا، ذبیح‌الله. (1384). حماسهسرایی در ایران. تهران: امیرکبیر.
طبری، محمد. (1375). تاریخ طبری. ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.
طوسی، محمدبن‌محمود. (1391). عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات. به اهتمام منوچهر ستوده، تهران: علمی و فرهنگی
عفیفی، رحیم. (1383). اساطیر و فرهنگ ایرانی در نوشتههای پهلوی. تهران: توس.
فردوسی، ابوالقاسم. (1390). شاهنامه. به تصحیح جلال خالقی‌مطلق، ج۱، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
قائمی، فرزاد. (1399). «چرا فریدون سومین است». جستارهای زبانی، شماره‌ی 2، صص 338 – 360.
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1680879
کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید). (1383). ترجمهی فاضل‌خان همدانی و ویلیام گلن، هنری مرتن، تهران: اساطیر.
کریستن سن، آرتور. (1384). کاوه آهنگر و درفش کاویانی. ترجمهی منیژه احدزادگان آهنی، تهران: طهوری.
کهریزی، خلیل. (1399). «گناه فریدون». آیینه‌ی میراث، شماره‌ی 67، صص32-52.
https://www.sid.ir/paper/526145/fa
گزیده سرودههای ریگ ودا. (1372)به تحقیق و ترجمه و مقدمه سیدمحمدرضا جلالی نائینی، تهران: نقره.
مجمل التواریخ و القصص. (1399). به تصحیح و تحقیق اکبر نحوی، تهران: سخن.
مختاریان، بهار. (1389). درآمدی بر ساختار اسطورهای شاهنامه. تهران: آگه.
مرزبان فارسی، رفیعالدین. (1399). فرامرزنامه کوچک. به کوشش ابوالفضل خطیبی، رضا غفوری، تهران: دکتر محمود افشار و سخن.
مرعشی، ظهیرالدین. (1345). تاریخ طبرستان، رویان و مازندران. به‌تصحیح محمد حسین تسبیحی، تهران: اساطیر.
مزداپور، کتایون. (1376). ضحاک و فریدون، سخنواره. به کوشش ایرج افشار و هانس روبرت رویمر، تهران: توس.
مولائی، چنگیز. (1387 الف). «نیروی سهگانه‌ی فریدون در روایات اساطیری و سنتهای حماسی ایران». جشننامهی دکتر بدرالزمان قریب، به‌کوشش زهره زرشناس و ویدا نداف، تهران: طهوری، صص 159- 185.
ــــــــــــــ. (1387 ب). راز بندی شدن ضحاک در سنتهای دینی و حماسی ایران. جشننامهی استاد اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی.
ــــــــــــــ. (1388). «ﻣﻌﻨﻲ ﻧﺎم ﻓﺮﻳﺪون و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﺳﻪ ﻧﻴﺮوی او در ﺳﻨّﺖﻫﺎی اﺳﺎﻃﻴﺮی و ﺣﻤﺎﺳﻲ اﻳﺮان». جستارهای ادبی، شماره‌ی 167، صص151– 174.
ــــــــــــــ. (1389). «بررسی روایات مربوط به ضحاک و گاو برمایه در متنهای ایرانی». نامهی فرهنگستان، شماره‌ی 3، صص107– 129.
مسکویه، ابی‌علی احمدبن‌محمد. (1382). تجارب الامم و تعاقب الهمم. تحقیق سیدکسروی حسن. الجزو الاول، بیروت: دارالکتب العلمیه.
میرفخرایی، مهشید. (1367). روایت پهلوی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
مینوی خرد. (1364). ترجمه احمد تفضلی، تهران: توس
نحوی، اکبر. (1385). «دربارهی چند نام عربی در شاهنامه». شاهنامه‌پژوهی، دفتر ۱، صص 1- 11.
وراوینی، سعدالدین. (1389). مرزباننامه. به‌کوشش خلیل خطیبرهبر، تهران: صفی علی‌شاه.
نوری عثمانوف، محمّد. (1354). «خدای‌نامه‌ها و شاهنامه‌های مأخذ فردوسی». جشننامهی محمّد پروین گنابادی، تهران: توس.
هومر. (1378). ایلیاد. ترجمهی سعید نفیسی، تهران: بنگاه ترجمه و کتاب.
هاکس، جیمز. (1377). قاموس کتاب مقدس. تهران: اساطیر.
یاحقی، محمدجعفر؛ قائمی، فرزاد. (1387). «رمز و نمادپردازی در شاهنامهی فردوسی». کتاب اسطوره متن هویت‌ساز، به کوشش بهمن نامدار مطلق، تهران: علمی – فرهنگی، صص 335-355.
West, E. West. (1885). The Sacred Books of East. Vol 24, Edited by Max Muller, Oxford: University Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 152 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 148 |
||
