| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,413,777 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,580,469 |
مقاله کوتاه: تحلیل «کمان کشی بر سر بیمار» در شعرِ حافظ شیرازی | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 6، دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 60، شهریور 1403، صفحه 159-172 اصل مقاله (559.35 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله کوتاه | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2024.48902.4469 | ||
| نویسنده | ||
| محمد هادی خالق زاده* | ||
| دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران | ||
| چکیده | ||
| تحلیل «کمانکشی بر سر بیمار» در شعرِ حافظ شیرازی چکیده ادبیات فارسی ناگزیر است که فرهنگ و ادبیات شفاهی و عامیانه را در متن و بطنِ خویش پذیرا باشد. حافظ ازجمله شاعرانی است که فرهنگ شفاهی زمانِ خود را پروریده و در آیینهی هنرِ اشعارش انعکاس داده است. در غزلیّات وی بیتی به قرار زیر است: با چشم و ابروی تو چه تدبیر دل کنم؟ وه زین کمان که بر سر بیمار میکشی ضبط این بیت بر اساس چاپ ابوالقاسم انجوی است و پرویز ناتل خانلری و محمّد قزوینی و قاسم غنی «بر من بیمار» آوردهاند؛ امّا حسینعلی هروی «بر سر بیمار» را درستتر و ضبطِ حافظ قدسی را شاهدی بر این مدّعا میداند. به‌هرروی، «کمان کشیدن بر سر بیمار» محل بحث است. در گذشته رسمی بوده که چون از بهبودی بیمار نومید میشدند، سینی بزرگی در کنار بیمار نگه میداشتند و بیآنکه خود او متوجه باشد گلولهای گلین در کمان میگذاشتند و به‌شدّت به آن سینی میزدند تا بیمار با شنیدن آن صدای غیرمنتظره بترسد و بهبودی یابد. پژوهشگر در مقاله‌ی پیش رو که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، در پی آن است که با کاوش در فرهنگِ عامه، ادبیاتِ فارسی و طبِ سنتی این موضوع را بررسی و با ذکر ریشههای اساطیری و مبانی طب سنتی همراه با کلیدواژههای این رسم مثل کمان، گلوله‌ی گلین، سینی، بانگ و بیماری، چونی و چرایی این باور را تحلیل کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بیمار؛ حافظ؛ طب سنتی؛ فرهنگ عامیانه؛ کمان کشیدن | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
امیری، سیدرزّاق. (1382). تاریخ و فرهنگ مردم فراشبند. شیراز: نوید.
انجوی شیرازی، ابوالقاسم. (1351). «دشواریهای تصحیح دیوان خواجه حافظ». نگین، سال8، شماره‌ی 87، صص 50-53.
برزگر خالقی، محمّدرضا. (1382). شاخ نبات حافظ. تهران: زوّار.
بهمن‌بیگی، محمد. (1324). عرف و عادت در عشایر فارس، طلای شهامت. تهران: همارا.
ـــــــــــــــــ (1368). بخارای من ایل من. تهران: آ گاه.
بیدل دهلوی، عبدالقادر. (1380). غزلیات بیدل دهلوی. به تصحیح اکبر بهداروند، تهران: پیک.
پاینده، محمود. (1355). آیینها و باورداشتهای گیل و دیلم. تهران: فرهنگ ایلیا.
حافظ، شمسالدّین. (1345). غزلیات حافظ. شرح و تصحیح ابوالقاسم انجوی شیرازی، تهران: جاویدان علمی.
ـــــــــــــ (1362). دیوان حافظ. به تصحیح پرویز ناتل خانلری، تهران: خوارزمی.
ـــــــــــــ (1379). غزلیات حافظ. شرح بهروز ثروتیان، تهران: نگاه.
حمیدیان، سعید. (1396) شرح شوق. 5 مجلّد، تهران: قطره.
خرمشاهی، بهاءالدّین. (1372). حافظنامه. دو مجلّد، تهران: علمی و فرهنگی و سروش.
خواجوی کرمانی، کمال‌الدّین. (1336). دیوان اشعار. به‌تصحیح احمد سهیلی خوانساری، تهران: کتابفروشی بارانی و محمودی.
دورانت، ویل. (1380). تاریخ تمدّن. ج ۱، مترجم احمد آرام، تهران: علمی و فرهنگی.
دوستخواه، جلیل. (1371). اوستا. دو مجلّد، تهران: مروارید.
دیری، حسین؛ آشوری، محمدتقی. (1395). «بررسی کهن الگوی آب و کمانکشی در داستان رستم و اسفندیار». هنرهای تجسمی و کاربردی، دوره‌ی 9، شماره‌ی 17، صص 19-36.
زریاب خویی، عباس. (1399). آیینهی جام. تهران: علمی.
زیّانی، جمال. (1387). آداب و رسوم و باورهای مردم زمانه در شعر حافظ. شیراز: نوید.
سعدی، مشرفالدّین. (1375). کلیّات سعدی. تهران: میلاد.
شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا. (1381). «نگاهی به طراز الاخبار». نامه‌ی بهارستان، سال 3، شماره‌ی 5، صص 109- 122.
شهری، جعفر. (1398). طهران قدیم. 5 مجلّد، تهران: معین.
شکورزاده، ابراهیم. (1363). عقاید و رسوم مردم خراسان. تهران: سروش.
صرفی، محمّدرضا. (1391). باورهای مردم کرمان. ج۱، کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
طالب آملی، محمّد. (1346). کلیّات اشعار. به کوشش طاهری شهاب، تهران: سنایی.
علوی، پرتو. (1363). بانگ جرس. تهران: خوارزمی.
عقیلی خراسانی، حسین بن محمّد. (1385). خلاصة الحکمه. قم: اسماعیلیان.
فخرالزّمانی، عبدالنّبی. (کتابت 1043ق). نسخه‌ی طراز الاخبار. به خط سیدمحمّد حسینی بهادری، تهران: کتابخانه‌ی مجلس، شماره‌ی 358.
فرزاد، مسعود. (1349). حافظ. صحّت کلمات و اصالت غزلها. شیراز: دانشگاه پهلوی.
ماسه، هانری. (1355). معتقدات و آداب ایرانی. ترجمه‌ی مهدی روشن ضمیر، ج ۱، تبریز: مؤسسه‌ی تاریخ و فرهنگ ایران.
مدنی، احمد. (1379). طبیبانههای حافظ. شیراز: دانشگاه علوم پزشکی.
مزداپور، کتایون. (1383). داغ گل سرخ. تهران: اساطیر.
واحددوست، مهوش. (1379). نهادینههای اساطیری در شاهنامه‌ی فردوسی. تهران: سروش.
هدایت، صادق. (1379). فرهنگ ی مردم ایران. به کوشش جهانگیر هدایت، تهران: چشمه.
هروی، حسینعلی. (1364). «نکتههایی در تصحیح دیوان حافظ». نشر دانش، سال ۶، شماره‌ی 2، صص 21-33.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 415 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 278 |
||
