| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 874 |
| تعداد مقالات | 7,803 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,218,003 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,164,653 |
بازتاب پندهای خواجه جلال‌الدین توران‌شاه در شعر حافظ | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 5، دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 60، شهریور 1403، صفحه 111-134 اصل مقاله (784.93 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2024.47747.4410 | ||
| نویسندگان | ||
| امیرافشین فرهادیان1؛ محمد طاهری* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| بازتاب پندهای خواجه جلال‌الدین توران‌شاه در شعر حافظ چکیده ارتباط شماری از سروده‌های حافظ با یکدیگر چشمگیر است. تحلیل عناصر این پیوندها گاه می‌تواند به درک دقیق‌تر شعر حافظ بینجامد. تأمل در روابط درون‌متنی دیوان حافظ، اطلاعات بسیار مفیدی درباره‌ی رویدادهای زندگی او و برخی شخصیت‌های اثرگذار در آن رخدادها، در اختیار ما قرار می‌دهد. یکی از ممدوحان حافظ که نامش در شمار قابل‌توجهی از سروده‌ها ذکر شده، خواجه‌جلال‌الدین توران‌شاه، وزیر مشهور شاه‌شجاع مظفری، است. در این جستار با هدف تبیین نقش خواجه‌توران‌شاه در زندگی و شعر حافظ کوشیده‌ایم نخست اطلاعات حاصل از منابع تاریخی درباره‌ی وی را گردآوری کنیم و سپس با بررسی سروده‌هایی از حافظ که به‌تصریح درباره‌ی اوست، به توصیف مناسباتش با حافظ بپردازیم و آن‌گاه با تکیه بر بازیابی روابط درون‌متنی دیوان حافظ، کیفیت و اهمیت حضور این شخصیت در شعر حافظ را تحلیل کنیم. نتایج نشان می‌دهد که میان خواجه و حافظ رابطه‌ی صمیمانه‌ای برقرار بوده است. در مقاطعی که مناسبات حافظ با شاه‌شجاع و دربار وی به تیرگی و کدورت می‌گرایید، توران‌شاه برای بهبود این روابط کوشش می‌کرد. حمایت از حافظ در برابر مخالفان و دستگیری از او در شرایط مضیقه‌ی مالی هم از موارد مهمی است که در ترسیم سیمای توران‌شاه، نباید از نظر دور داشت. افزون‌براین، حافظ برخی از پندهای بلند آن وزیر کاردان را در لابه‌لای سروده‌های خویش ثبت کرده است. دریافت و بررسی این سخنان ارزشمند می‌تواند نتایج مهمی درجهت شناخت بهتر زندگانی حافظ و حتی درک دقیق‌تر شعر او در پی داشته باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| پند؛ توران‌شاه؛ حافظ؛ روابط درون‌متنی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
پایمرد، منصور. (1398). زندگی حافظ شیرازی، بر پایه‌ی اشعار نشانه‌دار تاریخی دیوان. تهران: خاموش.
جلالیان، عبدالحسین. (1378). شرح جلالی بر حافظ. تهران: یزدان.
حافظ، شمس‌الدین محمد. (1341). دیوان حافظ. به‌تصحیح هاشم رضی، تهران: کاوه.
ـــــــــــــــــــــــــ. (1345). دیوان خواجه‌حافظ‌شیرازی. به‌اهتمام سیدابوالقاسم انجوی شیرازی، تهران: جاویدان علمی.
ـــــــــــــــــــــــــ (1362). دیوان حافظ. به‌تصحیح پرویز ناتل‌خانلری، تهران: خوارزمی.
ـــــــــــــــــــــــــ (1381). دیوان حافظ. به‌تصحیح محمد قدسی، به‌اهتمام حسن ذوالفقاری و ابوالفضل علی‌محمدی، تهران: چشمه.
ـــــــــــــــــــــــــ (1390). دیوان خواجه شمس‌الدین محمدحافظ‌شیرازی. به‌اهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: زوار.
حافظ ابرو، شهاب‌الدین. (1380). زبده التواریخ. به‌تصحیح کمال حاج سیدجوادی، تهران: طبع و نشر.
حسینی فسائی، میرزاحسن. (1367). فارس‌نامه‌ی ناصری. به‌تصحیح منصور رستگار فسائی، تهران: امیرکبیر.
خواندمیر، غیاث‌الدین. (1362). تاریخ حبیب السیر. (ج 3و4). به‌اهتمام محمد دبیرسیاقی، تهران: خیام.
ـــــــــــــــــــــ (1355). دستورالوزراء. به‌تصحیح سعید نفیسی، تهران: اقبال.
خرمشاهی، بهاءالدین. (1400). حافظ. تهران: ناهید.
دهخدا، علی‌اکبر. (1365). لغت‌نامه. دانشگاه تهران: مؤسسه‌ی دهخدا.
ستوده، حسین‌قلی. (1346). تاریخ آل مظفر. تهران: دانشگاه تهران.
سجادی، صادق. (1398). دولت‌ها و سلسله‌های حاکم بر قلمرو اسلام. تهران: دکتر محمود افشار.
سمرقندی، کمال‌الدین عبدالرزاق. (1383). مطلع سعدین و مجمع بحرین. (ج 1و2)، به‌اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سودی بسنوی، محمد. (1366). شرح سودی بر حافظ. ترجمه‌ی عصمت ستارزاده، تهران: زرین و نگاه.
شامی، نظام‌الدین. (1363). ظفرنامه. به‌اهتمام پناهی سمنانی، تهران: بامداد.
شمیسا، سیروس. (1395). یادداشت‌های حافظ. تهران: میترا.
شهبازی، ایرج. (1385). «وزیران عصر حافظ در دیوان حافظ». نشریه‌‌ی پژوهش‌نامه‌ی ادب حماسی، 2 (2) (پیاپی3)، پاییز و زمستان 1385، صص ۱۸۰-۲۱۶.
غنی، قاسم. (1393/ 1321). تاریخ عصر حافظ: تاریخ فارس و مضافات و ایالات مجاوره در قرن هشتم. تهران: زوار.
ـــــــــــ. (1359). «بحثی درباره‌ی یک غزل». آینده، سال6. شماره‌های 1 و 2، صص 29-40.
فرزاد، مسعود. (1347). جامع نسخ حافظ، در جستجوی حافظ صحیح. شیراز: دانشگاه پهلوی (کانون جهانی حافظ‌شناسی).
قزوینی، عبداللطیف. (1314). لب‌التواریخ. به‌تصحیح جلال‌الدین تهرانی، تهران: مؤسسه‌ی خاور.
کتبی، محمود. (1364). تاریخ آل مظفر. به‌تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
معین، محمد. (1369). حافظ شیرین‌سخن. به‌کوشش مهدخت معین، تهران: معین.
نطنزی، معین‌الدین. (1383). منتخب‌التواریخ معینی. به اهتمام پروین استخری، تهران: اساطیر.
نیساری، سلیم. (1385). دفتر دگرسانی‌ها در غزل‌های حافظ. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
همایون‌فرخ، رکن‌الدین. (1354). حافظ خراباتی. تهران: اساطیر.
یزدی، شرف‌الدین علی. (1387). ظفرنامه. به‌تصحیح سعید میرمحمدعبدالحسین نوایی، تهران: اقبال.
یزدی، معین‌الدین محمد. (1326). مواهب الهی در تاریخ آل مظفر. به‌تصحیح سعید نفیسی، تهران: اقبال. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 445 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 370 |
||
