| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,413,754 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,580,454 |
کاربست ویژة عام واژه ها: شگردی تأویل‌افزا در غزل‌های حافظ | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 5، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 59، خرداد 1403، صفحه 111-136 اصل مقاله (1.04 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2024.47935.4427 | ||
| نویسنده | ||
| نوازالله فرهادی* | ||
| استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| افسونسازی های خواجه‌ی راز که به جذب خوانندگان و خواهندگان فراوانی انجامیده، اغلب حافظ پژوهان را بر آن داشته است تا پژوهش های پرشماری درباره‌ی رموز و اسرار این افسونگریهای جهانیسازِ جاودانگیبخش انجام دهند. با وجود فراوانی این دست پژوهش ها به نظر میرسد که همچنان رازهایی نایافته و رمزهایی نشناخته درباره‌ی کارایی همیشگی و هم هجایی کلام حافظ وجود دارد که شایسته‌ی شناسایی است. تأمل در دیوان خواجه بهویژه ابیاتی که قابلیت تأویل و تفأل بیشتری دارند، نشان میدهد که در برخی از این بیتها حضور یک واژه‌ی عام، محور و مبنای تأویل افزایی گسترده قرار میگیرد. بررسی نمونه های متعدد و مقایسه‌ی نزدیک به هفتاد بیتِ به ظاهر مشابه، حکایت از شگردی زبانی دارد که طی آن یک عامواژه‌ی کلیدی با دو ویژگی صرفی (معرفه و معنی بودن) زمینه را برای برداشت های گوناگون از بیت یا مصراع موردنظر فراهم می‌آورد. دلالت گری نامحدود عامواژه‌ی محوری و کاربست ساده‌ی آن در شگرد موردمطالعه (بدون پیچیدگی های برآمده از دخالت و تأثیر صناعات ادبی و فنون بلاغی دشوار و دیریاب) ضمن جذب خوانندگان پرشمار از صنوف و اقشار مختلف، می‌تواند ظرفیت تأویل پذیری ابیات زمینه را به اوج برساند و امکان خوانش این بیت ها را تا فراسوی مرزهای زمانی و مکانی و زبانی فراهم کند. با بررسی ابیات دربردانده‌ی این شگرد در چهارچوب آزادترین خوانش هرمنوتیکی (خوانش خواننده محور) و مقایسه‌ی شگرد موردبحث با ایهام توسعه یافته‌ی حافظانه کوشش شده است، توان تفأل افزایی این شگرد به‌طوربرجسته تبیین شود. وجود نشانه هایی از این شگرد در آیاتی از قرآن کریم تقویت کننده‌ی این گمان است که حافظ این شگرد ساده و سحرآمیز را هم در مضمون و هم در راهبرد، وامدار اعجاز آیات آسمانی باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تأویل پذیری؛ دلالت گری؛ سفیدخوانی؛ عام واژه؛ هرمنوتیک | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. (1379). ترجمه‌ی محمدمهدی فولادوند. تهران: اسوه.
احمدی، بابک. (1370). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
ـــــــــــــ. (1383). تصاویر دنیای خیالی. تهران: مرکز.
اسلامی‌ندوشن، محمدعلی. (1384). «ترجمه‌ناپذیری حافظ». حافظ‌پژوهی، دفترهای ۴ و ۹، صص19-26.
امامی، نصرالله. (1398). «صور ابهام ذاتی در غزل‌های حافظ». حافظ‌پژوهی، دفتر 14، صص 35-58.
ایرانفر، محمد. (1387). «صور ابهام در غزلیات حافظ». حافظ‌پژوهی، سال 5، شماره‌ی 55، صص 44-46.
بارت، رولان. (1373). «از اثر تا متن». ترجمه‌ی مراد فرهادپور، ارغنون، دوره‌ی 1، شماره‌ی4، صص57-66.
پالمر، ریچارد. (1377). علم هرمنوتیک. ترجمه‌ی سعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس.
پاینده، حسین. (1382). گفتمان نقد. تهران: روزنگار.
پورنامداریان، تقی. (1384). گم‌شده‌ی لب دریا. تهران: سخن.
جاهدجاه، عباس؛ رضایی، لیلا. (1397). بلاغت (1). تهران: پیام نور.
حاجیزاده، سارا؛ مشهدیزاده، عیرضا. (1395). «بررسی مفهوم و ماهیت دلالت سیاقی». مبانی فقهی حقوق اسلامی، شماره‌ی17، صص81-96.
حافظ، شمسالدینمحمد. (1401). دیوان حافظ. تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: اساطیر.
خیرخواه، سعید. (1393). «دستکش خیال (گستره‌ی وهم و ایهام در شعر حافظ». زیبایی‌شناسی ادبی، دوره‌ی 5، شماره‌ی 19، صص 93-113.
ریکور، پل. (1379). هرمنوتیک مدرن. ترجمه‌ی بابک احمدی و مهران مهاجر، تهران: مرکز.
ــــــــــ (1392). زندگی در دنیای متن. ترجمه‌ی بابک احمدی، تهران: مرکز.
ــــــــــ (1399). درسگفتارهای ایوئولوژی و اتوپیا. ترجمه‌ی مهدی فیضی، تهران: مرکز.
زاهدی، محمدصادق. (1385). «آیا اسمهای عام ناظر بر انواع طبیعی، دارای معنا هستند؟». نامه‌ی حکمت، دوره‌ی 4، شماره‌ی 2، صص23-44.
ستودهنیا، محمدرضا و عادلفر، نازیلا (1394). «مفهوم امانت الهی در آیة امانت با استناد به دلایل علامه طباطبایی». پژوهشنامه‌ی معارف قرآنی، دوره‌ی 6، شماره‌ی 20، صص: 63-90
سلدن، رامان. (1377). راهنمای نظریه‌ی ادبی. ترجمه‌ی عباس مخبر، تهران: طرح نو.
شبانی، عزیز. (1386). «نیم‌نگاهی به تأویل‌پذیری و جنبه‌های چندمعنایی شعر حافظ». حافظ‌پژوهی، دفتر 10، صص 113-121.
شریعتی، علی. (1368). هنر (مجموعه آثار32). تهران: قلم.
صفوی، کورش. (1384). «بررسی لفظ خاص و عام از دیدگاه معنیشناسی منطقی». علوم انسانی دانشگاه الزهراء، سال16، شماره‌ی54، صص55-73.
صیادکوه، اکبر. (1395). «کاربرد بلاغی-هنری ضمایر اشاره‌ی این و آن در شعر حافظ». بلاغت کاربردی و نقد بلاغی، سال1، شماره‌ی1، صص41-58.
عزیزی هابیل، مجید و همکاران. (1398). «بررسی شگردهای حافظ در چندمعنایی کردن متن». متن‌پژوهی ادبی، دوره‌ی 23، شماره‌ی 79، صص 7-30.
گادامر، کئورک. (1389). حقیقت و روش. ترجمه‌ی امداد توران، تهران: بصیرت.
مرتضوی، منوچهر. (1384). مکتب حافظ، مقدمه بر حافظ‌شناسی. تبریز: ستوده.
ناتل‌خانلری، پرویز. (1369). دستور زبان فارسی. تهران: توس
نصری، عبدالله. (1381). راز متن. تهران: آفتاب توسعه.
هارلند، ریچارد. (1382). درآمدی تاریخی بر نظریه‌ی ادبی. ترجمه‌ی علی معصومی و شاپور جورکش، تهران: چشمه.
یول، جرج. (1399). نگاهی به زبان (یک بررسی زبان‌شناختی). ترجمه‌ی نسرین حیدری، تهران: سمت.
Bruns, Gerald (1992). L. Hermeneutics: Ancient and Modern. New Haven: Yale University Press.
De man, Paul (1993). Blindness and Insight: Essay in the Rhetoric of Contemporary Criticism. Rutledge.
Frege, Gottlobe (1984). "On Concept and Object", Geach and M. Black (eds), Translations from the Philosophical Writings of Gottlobe Frege, Oxford: Blackwel.
Gadamer, Hans-Georg (1994) Literature and Philosophy in Dialogue, tr. by Robert H. Paslick, Suny Press.
Hirsch. E. D. (1976). The Aims of Interpretation. University of Chicago Press.
Iser, Wolfgang. (1974). “The Reading Process: A Phenomenological Approach” Implied Reader.
ــــــــــــــــــــــــــ (1979). The Implied Reader. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press
ــــــــــــــــــــــــــ (1990). “The Play of the Text” Languages of the Unsayable. Eds. New York; Columbia UP. 325-339.
Iser, Wolfgang Baltimore: Johns Hopkins UP. 274-294.
Jauss, Hans Robert (1991). Ästhetische Erfahrungen und literarische Hermeneutik, Asthetic Experience and literary Hermeneutics, 1. Auflage, Frankfurt, Surkamp.
Kripke, Saul (1980). Naming and Necessity, Oxford: Blackwell
Langacker, Ronald (2008). Cognitive grammar, A basic introduction. New York: Oxford University Press.
Locke, John (1976). An Essay Concerning Human Understanding, Oxford: Oxford University Press.
Putnam, Hilary (1997). "The Meaning of Meaning", in: Mind, Language and Reality, Cambridge: University of Cambridge
Schleiermacher, Friedrich Daniel Ernest (1977). Hermeneutik und Kritik (Hermeneutics and Criticism), Hrsg, Und eingeleitet von Manfred Frank, Frankfurt, Surkamp.
Schwartz, Stephen (1977). Naming, Necessity and Natural Kinds, Ithaca: Cornell University Press.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 336 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 317 |
||
