| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 867 |
| تعداد مقالات | 7,777 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,963,883 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,968,071 |
گفتمان «شعوبی گرایی» در روایت شاهنامۀ فردوسی (براساس تحلیل گفتمانی ارنستو لاکلائو و شنتال موفه) | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 6، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 59، خرداد 1403، صفحه 137-164 اصل مقاله (1.26 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2023.47077.4375 | ||
| نویسنده | ||
| علی اکبر کمالی نهاد* | ||
| استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| گفتمان شعوبیه واکنشی دربرابر سروری حاکمیت غیرایرانی بر جان و ناموس ایرانیان بود که از حدود قرن اول تا قرن‌های ششم و هفتم هجری قمری ادامه یافت. این مقاله روایت شعوبی را براساس الگوی تحلیل گفتمانی لاکلائو و موفه در روایت شاهنامه تحلیل میکند. چگونگی و چرایی مبارزات ایرانیان در بستر خیزش شعوبی بهویژه در روزگار فردوسی روشن میشود. با منازعه‌های گفتمان شعوبی و حاکمیت غیرایرانی، گفتمان شعوبی در روایتِ فردوسی با دالهای دادگری، اختیار، خردورزی و میهندوستی در پیرامون هسته‌ی معناییِ «احیای حاکمیت ایرانی» بازتعریف و مفصلبندی میشود. سلطه‌ی سیاسی و نظام عقیدتی غزنوی، خلافت بغداد را به‌عنوان «غیرهای گفتمانی» معرفی میکند و با برجسته کردنِ مفاهیم هویتی و حاشیهرانیِ سختگیریهای عقیدتی و اقتصادی، با گفتمان رقیب به ضدیت میپردازد. گفتمان شعوبی برای تحقق «رهایی» از سلطه‌ی عقیدتیِ دستگاه خلافت بغداد و حاکمیت سیاسیِ غیرایرانی، نظریه‌ی حاکمیت ایرانی «آرمانشاه» را بازتولید میکند. عاملیّت سیاسیِ مبارزه با بیگانگان و حاکمیت غیر با سوژه‌ی آزاده‌ی «جهانپهلوان» (رستم) محقق میشود که برای تحقق این آرمان و آرزوی گفتمانی، با دشمنان و بیگانگان مبارزه میکند و هیچگاه اسارت و خفت را در برابر غیرهای گفتمانی نمیپذیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ارنستو لاکلائو؛ شاهنامه‌ی فردوسی؛ شعوبیه؛ شنتال موفه؛ گفتمان | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. (1379). ترجمه‌ی محمدمهدی فولادوند، تهران: اسوه.
اسلامی‌ندوشن، محمدعلی. (1355). سرو سایهفکن (درباره‌ی فردوسی و شاهنامه). بی‌جا: انجمن خوشنویسان ایران.
بذرافکن، حمیرا؛ روحانی، علی. (1389). «بازنمایی اجتماعی در شاهنامه‌ی فردوسی (بررسی سیر شکلگیری و دگرگونی جامعه‌ی ایرانی در شاهنامه‌ی فردوسی)». مطالعات ملی، سال 11، زمستان، شماره‌ی 4 (پیاپی 44)، صص 49-72.
پرهام، باقر. (1373). با نگاه فردوسی. تهران: مرکز.
پورجوادی، نصراله. (1367). نگاهی دیگر به فردوسی. تهران: روزبهان.
پیگولوسکایا، ن و دیگران. (1354). تاریخ ایران از دوران باستان تا پایان سده‌ی هیجدهم. ترجمه‌ی کریم کشاورز، تهران: پیام.
تنهایی، حسین ابوالحسن. (1389). جامعهشناسی تاریخی نظریههای متفکرین مسلمان. تهران: بهمن برنا.
ثاقبفر، مرتضی. (1377). شاهنامه‌ی فردوسی و فلسفه‌ی تاریخ ایران. تهران: قطره.
حسینی‌زاده، سیدمحمدعلی. (1384). اسلام سیاسی در ایران. قم: دانشگاه مفید.
راوندی، مرتضی. (1347). تاریخ اجتماعی ایران (حکومتها و سلسلههای ایران از حمله‌ی اعراب تا استقرار مشروطیت). ج2، تهران: امیرکبیر.
حقیقت، سیدصادق. (1387). روش‌شناسی علوم سیاسی، قم: دانشگاه مفید.
حمیدیان، سعید. (1372). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی. تهران: مرکز.
رستگار، نصرتالله. (1392). «ردپای هویت ایرانی در شاهنامه‌ی فردوسی». آینهی میراث، پاییز و زمستان، شماره‌ی 2 (پیاپی 53)، صص 99-126.
زرینکوب، عبدالحسین. (1380). تاریخ ایران (از فروپاشی دولت ساسانیان تا آمدن سلجوقیان). گردآورنده ر. ن. فرای، ترجمه‌ی حسن انوشه، ج4، تهران: امیرکبیر.
سرامی، قدمعلی. (1378). از رنگ گل تا رنج خار (شکلشناسی قصههای شاهنامه). تهران: علمی و فرهنگی.
سلطانی، سیدعلیاصغر. (1384). قدرت، گفتمان و زبان (سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی). تهران: نشر نی.
صدرایی، رقیّه؛ صادقی، معصومه. (1397). «تحلیل گفتمان ناسیونالیستی در مجموعه اشعار احمد شاملو (برمبنای نظریه‌ی تحلیل گفتمانی لاکلا و موفه)». متنپژوهی ادبی، دورهی 22، شماره‌ی 75، خرداد، صص 175-206.
عطایی، فرهاد؛ بهستانی، مجید. (1389). «هویت و غیریت در زمان شکلگیری کشور ایران از منظر شاهنامه: دیدگاه انسانباورانهی ایرانی در سیاست خارجی». روابط خارجی، سال 2، زمستان، شماره‌ی 4، صص 79-109.
فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی.
فرزاد، عبدالحسین. (1384). «نقد و بررسی اندیشه‌ی خردگرایی و آزاداندیشی در شعر متنبّی شاعر عرب و ناصرخسرو قبادیانی». شناخت، پژوهشنامه‌ی علوم انسانی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، شماره‌ی 45-46، بهار و تابستان، صص 1۷۵- 1۸۸.
گیلانی، نجمالدین؛ موسوی، مهسا. (1400). «تحلیل و تطبیق فرهنگ سیاسی ایرانیان در شاهنامه‌ی فردوسی و نامه‌ی طاهر به عبدالله». مطالعات ایرانی، سال 20، بهار و تابستان، شماره‌ی 39، صص 249-281.
لاکلائو، ارنستو؛ شنتال موفه. (1392). هژمونی و استراتژی سوسیالیستی (بهسوی سیاست دموکراتیک رادیکال). ترجمه‌ی محمد رضایی، تهران: ثالث.
مکدانل، دایان. (1380). مقدمه‌ای بر نظریه‌ی گفتمان. ترجمه‌ی حسینعلی نوذری، تهران: فرهنگ گفتمان.
مجلسی، محمدتقی. (1362). بحارالانوار. ج 22، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
ممتحن، حسینعلی. (1385). نهضت شعوبیه. تهران: علمی و فرهنگی.
منشادی، مرتضی. (1389). «پیوند اسطوره و سیاست در شاهنامه: تلاش برای بازتولید هویت ملی ایرانیان». مطالعات ملی، دورهی 11، شماره‌ی 1 (41)، صص 37-56.
هادیان، مرتضی و همکاران. (1397). «گفتمان «شعوبی» در آراء ناصرخسرو قبادیانی (براساس الگوی تحلیل گفتمانی لاکلا و موفه)». پژوهشنامه‌ی ادبیات تعلیمی، سال ۱۰، شماره‌ی ۴۰، زمستان 1397، صص ۱۹۲-۲۲۲.
Ansari, Ali, M. (2003). Modern Iran Since 1921: The Pahlavi's and after. London: Longman.
Hawarth, D. Noarval, A. Stavrakakis, G. (2000). Discourse Theory and Political Analysis (Manchester University Press).
Laclau, E & Mouffe, C. (1985). Hegemoney and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics. London: Verso.
ـــــــــــــــــــــ (1990). New Reflections on the Revolution of our Time. (London: Verso).
Jorgensen, M. & Phillips, L. (2002). Discourse Analysis as Theory and Method. London: Sage Publication.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 556 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 399 |
||
