| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 852 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,420,795 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,583,429 |
مقاله کوتاه: آیین پرستی یا پایین پرستی؟ تصحیح و شرح بیتی از امیرخسرو دهلوی | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 7، دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 58، اسفند 1402، صفحه 163-172 اصل مقاله (545.79 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله کوتاه | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2023.48131.4436 | ||
| نویسنده | ||
| محمد هادی خالق زاده* | ||
| دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد یاسوج | ||
| چکیده | ||
| در منظومه‌ی شیرین و خسرو امیرخسرو دهلوی (تولد: 651ق، وفات: 725ق) که به تقلید از خسرو و شیرین نظامی سروده شده، بیتی به قرارِ زیر آمده: کــه باشم مـن به خدمت زیردستی کنیــــزان تـــو را آیینپرستـــــی این بیت در شیرین و خسرو به‌تصحیحِ غضنفر علییف و نیز در خمسه‌ی امیرخسرو دهلوی به قرار مذکور است؛ یعنی در بیت، ترکیبِ «آیینپرستی» قید شده است. در پژوهش حاضر که به‌صورت میدانی و کتابخانهای انجام شده، پژوهشگر با این پرسش روبه‌رو شد که آیا تصحیفی در ترکیب بالا انجام شده است یا خیر؟ چون کلمات کلیدی بیت مانند «خدمت»، «زیردستی» و «کنیز» نسبتِ معنایی دقیقی با «آیینپرستی» ندارد. ازسوی‌دیگر در سه دستنویسِ خمسه‌ی امیرخسرو در کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی به‌جای آیینپرستی، پایینپرستی آمده که این جستار در پی آن است که با ذکر نمونههای دیگر از نظامی گنجوی که موردتوجه خاص و تقلید امیرخسرو بوده اثبات کند «پایینپرستی» ترکیب اصح است که امیرخسرو آن را از نظامی به امانت گرفته؛ ولی به‌دلیلِ رواجِ اندک این ترکیب در ادبیات فارسی و نزدیکی نوشتاری آیین و پایین در نسخ خطی، توسط نسخهنویسان دچار تصحیف یا تحریف شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آیین پرستی؛ امیرخسرو دهلوی؛ پایین پرستی؛ تصحیح؛ تصحیف؛ نظامی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
انوری، حسن. (1381). فرهنگ سخن. هشت مجلّد، ج2، تهران: سخن.
ثروت، منصور. (1379). فرهنگ کنایات. تهران: سخن.
خلف تبریزی، محمدحسین. (1376). برهان قاطع. به‌اهتمام محمد معین، تهران: امیرکبیر.
دهخدا، علی‌اکبر. (1377) لغتنامه. زیرنظر محمّد معین و سیدجعفر شهیدی، تهران: مؤسسه‌ی دهخدا.
دهلوی، امیرخسرو. (972ق). نسخه‌ی خطی ثمانیه‌ی امیرخسرو. تهران: کتابخانه‌ی کاخ گلستان، شماره‌ی 342، تألیف 715ق، تاریخ کتابت 972ق.
ـــــــــــــــــ. (1961م) شیرین و خسرو. به‌تصحیح غضنفر علییف، مسکو: ادبیات خاور انستیتو ملل آسیا.
ـــــــــــــــــ (1362) خمسه. به‌تصحیح امیراحمد اشرفی، تهران: شقایق.
ـــــــــــــــــ نسخه‌ی خطی خمسه. به شماره‌ی 78513، تهران: کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی.
ـــــــــــــــــ نسخه‌ی خطی خمسه. به شماره‌ی 212288، تهران: کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی.
ـــــــــــــــــ نسخه‌ی خطی خمسه. به شماره‌ی 35535، تهران: کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی.
رامپوری، غیاث‌الدّین محمّد. (1388). غیاث اللغات. به‌کوشش منصور ثروت، تهران: امیرکبیر.
سارتر، ژانپل. (1363). ادبیات چیست. ترجمه‌ی ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی، تهران: کتاب زمان.
فردوسی، ابوالقاسم. (1379). شاهنامه. به‌تصحیح سعید حمیدیان، ج۴، تهران: قطره.
قاسمیپور، قدرت. (1390). «ترکیبسازی واژگانی در پنج گنج نظامی». متنشناسی ادب فارسی، سال 3، شماره‌ی 2، پیاپی 10، صص 117-136.
مایل هروی، نجیب. (1379). تاریخ نسخهپردازی و تصحیح انتقادی نسخههای خطّی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
معین، محمّد. (1371). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
نظامی گنجوی، الیاس‌بن‌یوسف. (1368). شرفنامه. به‌تصحیح بهروز ثروتیان، تهران: توس.
ـــــــــــــــــــــــــــــ. (1378الف) اقبالنامه یا خردنامه. به‌تصحیح حسن وحید دستگردی، به‌کوشش سعید حمیدیان، تهران: توس.
ـــــــــــــــــــــــــــــ. (1378ب). شرفنامه. به‌تصحیح حسن وحید دستگردی، به‌کوشش سعید حمیدیان، تهران: توس.
ـــــــــــــــــــــــــــــ.(1380) شرفنامه. به‌تصحیح برات زنجانی، تهران: دانشگاه تهران.
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1383) خمسه. بر اساس نسخه‌ی سعدلو، به‌تصحیح سامیه بصیر مژدهی، تهران: دوستان.
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1387) خمسه. بر اساس چاپ مسکو، به ویراستاری هوشنگ رهنما، تهران: هرمس.
نفیسی، علی‌اکبر. (1355). فرهنگ نفیسی. تهران: خیام. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 418 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 316 |
||
