اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات24
تعداد شماره‌ها851
تعداد مقالات7,575
تعداد مشاهده مقاله13,413,753
تعداد دریافت فایل اصل مقاله11,580,454
حسینی, سید محسن, صلواتی, عبدالله, موسوی خو, سیدامین. (1402). بررسی رأی ابن‏سینا و خواجه نصیرالدین توسی در «علم و غایت قوای طبیعی». , 23(88), 25-46. doi: 10.22099/jrt.2023.48426.2929
سید محسن حسینی; عبدالله صلواتی; سیدامین موسوی خو. "بررسی رأی ابن‏سینا و خواجه نصیرالدین توسی در «علم و غایت قوای طبیعی»". , 23, 88, 1402, 25-46. doi: 10.22099/jrt.2023.48426.2929
حسینی, سید محسن, صلواتی, عبدالله, موسوی خو, سیدامین. (1402). 'بررسی رأی ابن‏سینا و خواجه نصیرالدین توسی در «علم و غایت قوای طبیعی»', , 23(88), pp. 25-46. doi: 10.22099/jrt.2023.48426.2929
حسینی, سید محسن, صلواتی, عبدالله, موسوی خو, سیدامین. بررسی رأی ابن‏سینا و خواجه نصیرالدین توسی در «علم و غایت قوای طبیعی». , 1402; 23(88): 25-46. doi: 10.22099/jrt.2023.48426.2929

بررسی رأی ابن‏سینا و خواجه نصیرالدین توسی در «علم و غایت قوای طبیعی»

فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
مقاله 2، دوره 23، شماره 88، آذر 1402، صفحه 25-46    اصل مقاله (500.02 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2023.48426.2929
نویسندگان
سید محسن حسینی* 1؛ عبدالله صلواتی2؛ سیدامین موسوی خو1
1دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.
2استاد گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.
چکیده
فخررازی در شرح خود بر اشارات مسئله علم و غایت داشتن قوای طبیعی را مورد اشکال قرار می‏دهد. خواجه نصیر الدین توسی در پاسخ به او دو نکته ذکر می‏کند. اول) غایت مقتضای ذات طبیعت است. دوم) قوای طبیعی شعورٌ مایی دارند. یافته‏های ما در این تحقیق نشان می‏دهد به کار بردن تعبیر شعورٌ ما برای قوای طبیعی در حکمت مشا اختصاص به خواجه نصیر دارد و در آثار ابن‏سینا یافت نمی‏شود. درباره پاسخ‏های این دو فیلسوف به مسئله علم و غایت قوای طبیعی نیز می‏توان گفت ابن‏سینا در مسئله علم و غایت قوای طبیعی سخن واحدی ندارد. او در الهیات شفا، فاعل‏های جسمانی را فاقد ادراک و اراده می‏داند که فعل یکنواخت دارند. اما در نمط هشتم اشارات به وجود شوق و عشق طبیعی یا ارادی برای اشیا جسمانی قائل است. در طبیعیات شفا اگرچه مجموع طبیعت را غایتمند خوانده اما شوق هیولی به صورت را رد می‏کند. در رساله درباره عشق برای هیولی، صورت و اعراض عشق غریزی و فطری ثابت می‏کند. خواجه توسی نیز اگرچه غایتمند بودن مجموعه طبیعت را پذیرفته است اما درباره وجود شعورٌما برای قوای طبیعی توضیحی ارائه نمی‏کند. براساس استنباط ما، آنچه این‏دو فیلسوف به عنوان غایت قوای طبیعی مطرح کرده‏اند به ماینتهی الیه الحرکه شبیه‏تر است تا مابه الحرکه، همچنین می‏توان غایت را به مبادی عالیه قوای طبیعی نسبت داد تا فاعل‏های جسمانی؛ سیر به سوی معشوق حقیقی، از نگاه ابن‏سینا ذاتی همه موجودات ولو بدون علم و اراده است.
کلیدواژه‌ها
ابن ‏سینا؛ خواجه نصیرالدین توسی؛ قوای طبیعی؛ علم فاعل‏های طبیعی؛ غایت قوای طبیعی
مراجع
  1. ابن‏سینا (1397). فن سماع طبیعی آسمان و جهان، کون و فساد. (ترجمه‌ محمدعلی فروغی). تهران: مولی.
  2. ابن‏سینا (1388). مجموعه رسائل ابن‏سینا. (تصحیح‌ و توضیح سیدمحمود طاهری). قم: آیت اشراق.
  3. ابن‏سینا (1388). الحدود (مجموعه رسائل ابن‏سینا). (ترجمه محمدمهدی فولادوند). قم: آیت اشراق.
  4. ابن‏سینا (1385). الهیات نجات. (ترجمه و شرح دکتر سید یحیی یثربی). قم: بوستان کتاب.
  5. ابن‏سینا (1381). الإشارات و التنبیهات. (تحقیق مجتبی زارعی). قم: بوستان کتاب.
  6. ابن‏سینا (1404ق). الشفا (الهیات). (تصحیح سعید زاید). قم: مکتبة آیة الله مرعشی.
  7. توسی، خواجه نصیرالدین (1375). شرح اشارات و تنبیهات مع المحاکمات. قم: نشر البلاغه.
  8. توسی، خواجه نصیرالدین (1404ق). شرح اشارات و تنبیهات مع المحاکمات. قم: البلاغة.
  9. توسی، خواجه نصیرالدین (1407ق). تجرید الإعتقاد. (محقق محمدجواد حسینی­جلالی). تهران: مرکز النشر التابع لمکتب الإسلامی.
  10. توسی، خواجه نصیرالدین (1405 ق). رسائل خواجه‌نصیر توسی. بیروت: دار الأضواء.
  11. حسن زاده آملی، حسن (1393). دروس شرح اشارات و تنبیهات نمط دوم. قم: آیت اشراق.
  12. حلی، حسن‏بن یوسف (1442). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم: نشر اسلامی.
  13. دانش شهرکی، حبیب الله، رزمی، حبیب الله، و باغبانی، ایمان (1393). بررسی تناهی یا عدم تناهی عالم طبیعت از منظر فلسفه و کیهان شناسی جدید. فصلنامه‌ی علمی‌پژوهشی دانشگاه قم، 62(2)، 31 - 58. doi:10.22091/pfk.2014.30
  14. رازی (1404ق). فخر‌الدین، شرح الفخر رازی علی الإشارات. قم: مکتبة آیة الله مرعشی.
  15. طارمی، عباس (1399). نظریه‌ی میل ابن‏سینا و تأثیر آن برنظریه‌ی ایمپتوس جان بوریدان. (مقدمه‌ سیدعبدالله انوار). تهران: مولی.
  16. لاهیجی، عبدالرزاق (1425ق). شوارق الإلهام فی شرح تجرید الکلام. (مقدمه‌ جعفر سبحانی، محقق اکبر اسد علیزاده). قم: مؤسسه‌ی امام صادق (ع).
  17. مصطفوی، سیدحسن (1395). طبیعیات شرح نمط اول اشارات و تنبیهات. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  18. مصباح یزدی، محمدتقی (1399). شرح الهیات شفا. (جلد سوم، تحقیق و نگارش عبدالجواد ابراهیمی فر). قم: مؤسسه‌ی انتشارات آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  19. نصر، سیدحسین (1345). نظر متفکران اسلامی درباره‌ی طبیعت. تهران: دهخدا.
  20. هایزنبرگ، ورنر (1400). فیزیک و طبیعت. (ترجمه‌ مزداد موحد). تهران: فرهنگ نشرنو.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 336
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 292


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب