اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات24
تعداد شماره‌ها867
تعداد مقالات7,777
تعداد مشاهده مقاله13,960,976
تعداد دریافت فایل اصل مقاله11,964,511
نصری نصرآبادی, محمد, گنجور, مهدی, امامی جمعه, سیدمهدی. (1402). عاملیّت انسان با تأکید بر نقش نیّت در تشخّص عمل در چشم‌انداز حکمت متعالیه. , 23(88), 117-139. doi: 10.22099/jrt.2023.48145.2918
محمد نصری نصرآبادی; مهدی گنجور; سیدمهدی امامی جمعه. "عاملیّت انسان با تأکید بر نقش نیّت در تشخّص عمل در چشم‌انداز حکمت متعالیه". , 23, 88, 1402, 117-139. doi: 10.22099/jrt.2023.48145.2918
نصری نصرآبادی, محمد, گنجور, مهدی, امامی جمعه, سیدمهدی. (1402). 'عاملیّت انسان با تأکید بر نقش نیّت در تشخّص عمل در چشم‌انداز حکمت متعالیه', , 23(88), pp. 117-139. doi: 10.22099/jrt.2023.48145.2918
نصری نصرآبادی, محمد, گنجور, مهدی, امامی جمعه, سیدمهدی. عاملیّت انسان با تأکید بر نقش نیّت در تشخّص عمل در چشم‌انداز حکمت متعالیه. , 1402; 23(88): 117-139. doi: 10.22099/jrt.2023.48145.2918

عاملیّت انسان با تأکید بر نقش نیّت در تشخّص عمل در چشم‌انداز حکمت متعالیه

فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز
مقاله 6، دوره 23، شماره 88، آذر 1402، صفحه 117-139    اصل مقاله (526.39 K)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2023.48145.2918
نویسندگان
محمد نصری نصرآبادی1؛ مهدی گنجور* 2؛ سیدمهدی امامی جمعه3
1دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
2دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اهل البیت(ع)، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اهل البیت(ع)، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
چکیده
مسئلهٔ عاملیّت انسان ـ به این معنا که انسان، واجد عمل است؛ عملی که از آن اوست و می‌توان آن را به وی انتساب داد ـ، در علوم انسانی چنان پراهمیت است که می‌توان ملاک تقسیم‌بندی جریان‌های بزرگ علوم انسانی را در نقشی جستجو کرد که به عامل می‌دهند. به بیان دیگر، شناسایی دانش‌های انسانی، قبل از هر چیز، مستلزم شناسایی انسان کنشگر است و انسان از آن حیث که عامل، کنشگر و پدیده‌ساز است، موضوع این علوم قرار می‌گیرد؛ اما توصیف انسان به «عامل» و قائل شدن به «عاملیّت» او، در گرو تبیین ما از چیستی و تشخّص «عمل» است. پژوهش حاضر با رویکرد حِکمی و بر اساس آنچه از مبانی حکمت متعالیه برمی‌آید، ابتدا به تبیین حقیقت نیّت با توجّه به دو سرفصل و کلیدواژهٔ فلسفی متناظر با آن یعنی «علّت غائی» و «اختیار» می‌پردازد و بر همین اساس نقش آن در تشخّص عمل را پی می‌گیرد و در نهایت، نشان می‌دهد نیّت به عنوان اوّلین فعل همواره‌اختیاری در سلسله مبادی افعال اختیاری انسان از طرفی، و نیز علّت غائی عمل او از طرف دیگر، با معیّن کردن کیفیّت ارتباط و اتّحاد مختارانهٔ عامل با لایه‌های نفس اطلاقی خویش، تمام هویّت و تشخّص عمل را شکل می‌دهد و بنابراین عاملیّت انسان از لحاظ کمّ و کیف، با نیّت او از انجام عمل گره خورده است.
کلیدواژه‌ها
نیّت؛ عاملیّت انسان؛ تشخّص عمل؛ حکمت متعالیه؛ حکمت عملی
مراجع
  1. احمدآبادی­آرانی، نجمه، باقری، خسرو، سرمدی، محمدرضا، و اسماعیلی، زهره. (۱۴۰۰). بررسی انتقادی و بازسازی عاملیّت انسان و اصول تربیتی منتج از آن در فلسفه‌ی صدرالمتألهین بر مبنای نظریه‌ی اسلامی عمل، رساله‌ی دکتری تخصصی (PhD). مرکز پیام نور تهران جنوب. دانشگاه پیام نور استان تهران.
  2. اصنامی فریمانی، آرزو، حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، و وطن‌دوست، محمدعلی. (۱۴۰۰). بررسی نقش تفکّر و نیّت در استکمال نفس انسان از دیدگاه حکمت متعالیه، آیات و روایات. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. دانشکده‌ی الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری. دانشگاه فردوسی مشهد.
  3. انشائی، مهدی(۱۳۹۶). مفهوم یکه، مفاهیم تکه و نقش آن در تبیین اَصالت وجود، دوفصلنامه‌ی جاویدان خرد. 14(31). 5-19. Dor: 20.1001.1.22518932.1396.14.31.1.2
  4. انشائی، مهدی، و جوادی، محسن(۱۳۹۹). تحقق نفس قبل از بدن در نظریه‌ی حدوث جسمانی. دوفصلنامه‌ی حکمت صدرایی. 8(2). 75-90. Dor: 20.1001.1.23221992.1399.8.2.5.2
  5. انشائی، مهدی، و معصومی، سامان(۱۳۹5). داستان رنج؛ نقد و بررسی مقبولیتِ رنج از نگاه احساس‌گرایی. فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز. 16(60). 23-46. Doi: 10.22099/JRT.2016.3902
  6. باقری نوع‌پرست، خسرو(۱۳۹۹). عاملیّت انسان: رویکردی دینی و فلسفی. تهران: واکاوش.
  7. برقی، احمد بن محمد بن خالد (۱۳۷۱ ق). المحاسن. (تصحیح جلال الدین محدث). قم: دار الکتب الإسلامیة.
  8. جوهری، اسماعیل بن حماد (۱۳۷۶ ق). الصحاح: تاج اللّغة وصحاح العربیّة. (تحقیق احمد عبدالغفور عطّار). بیروت: دارالعلم للملایین.
  9. حسنی، سیدحمیدرضا، و موسوی، هادی(۱۳۹۷)، «انسان‌کنش»‌ شناسی صدرایی به مثابه‌ی ظرفیت‌شناسی مبانی انسان‌شناختی صدرالمتألهین برای علوم انسانی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  10. حسنی، سیدحمیدرضا، و موسوی، هادی (۱۳۹۸). جایگاه‌شناسی حکمت عملی (در جست‌وجوی علوم انسانی). نظارت و تعلیقات علی عابدی شاهرودی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  11. حسنی، قربان، عابدی‌نژاد، امین رضا، آذریان، رضا (۱۴۰۱). تبیین فلسفی حقیقت نیّت و نقش آن در تکامل اخلاقی انسان با توجّه به آیات و روایات. رساله‌ی دکتری تخصصی (PhD). جامعة المصطفی العالمیة. مدرسه عالی حکمت و دین‌پژوهی. مجتمع آموزش عالی امام خمینی (ره).
  12. دارائی، روح اله، کرمانی، طوبی، بهشتی، احمد، علیزمانی، امیرعباس، و صادقی، مسعود. (۱۳۹۴). تبیین دیدگاه ملّاصدرا درباره‌ی فعل ارادی از منظر فلسفه‌ی عمل. رساله‌ی دکتری تخصصی (PhD). دانشکده الهیات و معارف اسلامی. دانشگاه تهران.
  13. ذاکری، مهدی(۱۳۹۴). درآمدی به فلسفه‌ی عمل. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  14. رفیعی آتانی، عطاءاللّه (۱۳۹۶). واقعیت و روش تبیین «کنش انسانی» در چهارچوب فلسفه‌ی اسلامی: نظریه‌ای بنیادین در علوم انسانی. تهران: آفتاب توسعه (ناشر اختصاصی مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا).
  15. زبیدی، محمد (۱۴۱۴ ق). تاج العروس من جواهر القاموس. (تحقیق علی شیری). بیروت: دارالفکر.
  16. ساری عارفی، معصومه سادات، و مسعودی، جهانگیر(۱۳۹۷). تبیین نقشِ نیّت در ارزش اخلاقی از منظر ملّاصدرا. فصلنامه‌ی پژوهش‌های فلسفی کلامی. 20(4). 99-110.
Doi: 10.22091/PFK.2017.1435.1465

  1. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1981). حاشیه بر الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. (تألیف ملّاصدرا). بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  2. طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۳۸۷). اصول فلسفه‌ی رئالیسم. قم: مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
  3. طباطبایی، سیدمحمدحسین (۱۳۹۲). نهایة الحکمة، (تحقیق و إعداد مسلم قلی‌پور گیلانی). قم: مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه.
  4. عبودیت، عبدالرسول (۱۳۹۲). درآمدی به نظام حکمت صدرائی (جلد اوّل): هستی‌شناسی و جهان‌شناسی. (چاپ ششم). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت). قم: مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  5. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (۱۴۱5 ق). القاموس المحیط. بیروت: دار‌الکتب العلمیة.
  6. کلینى، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷ ق.). الکافی (ط - الإسلامیة). (تحقیق علی‌اکبر غفارى، و محمد آخوندى). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
  7. مصباح، مجتبی (۱۳۹۱). نقش نیّت در ارزش اخلاقی. فصلنامه‌ی تخصصی اخلاق وحیانی. 2(1). ۱۰۴-۸۱. Dor: 20.1001.1.23833025.1391.2.1.4.4
  8. مطهری، مرتضی (۱۳۶۳). نقدی بر مارکسیسم. انتشارات صدرا.
  9. ملّاصدرا (بی‌تا). التعلیقات لصدرالمتألهین على الشفاء. قم: بیدار.
  10. ملّاصدرا (۱۳۶۶). تفسیر القرآن الکریم (صدرا). قم: بیدار.
  11. ملّاصدرا (1981). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربع. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  12. ملّاصدرا (۱۳۸۳). شرح أصول الکافی (صدرا). (تصحیح محمد خواجوی). تهران: مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏.
  13. ملّاصدرا (۱۴۲۲ ق). شرح الهدایة الأثیریة [لأثیرالدین الأبهرى‏]. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
  14. ملّاصدرا (۱۳۶۰). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. (با حواشی حکیم محقق حاج ملاهادی سبزواری، تعلیق و تصحیح و مقدمه سیدجلال‌الدین آشتیانی). تهران: مرکز نشر دانشگاهى.
  15. ملّاصدرا (۱۳5۴). المبدأ والمعاد (صدر المتألهین). تهران: انجمن حکمت و فلسفه‌ی ایران.
  16. ملّاصدرا، (۱۳۶۳الف). المشاعر. تهران: طهوری.
  17. ملّاصدرا (۱۳۶۳ب). مفاتیح الغیب. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالى. انجمن اسلامى حکمت و فلسفه‌ی ایران. مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
  18. نوری، ملّاعلی (۱۳۶۶). تعلیقات بر تفسیر القرآن الکریم (صدرا). قم: بیدار.
  19. نوری، ملّاعلی (۱۳۸۳). تعلیقه بر شرح أصول الکافی (صدرا). تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏.
  20. یزدان‌پناه، سیدیداللّه (۱۴۰۱). چیستی و نحوه‌ی وجود فرهنگ: نگرشی نوین به فلسفه‌ی فرهنگ. قم: کتاب فردا.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 532
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 366


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب