| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شمارهها | 887 |
| تعداد مقالات | 7,912 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,909,840 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,670,457 |
بررسی انتقادی برخی گزینشها و پیشنهادهای فروزانفر در متن مصحح کلیات شمس | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 3، دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 59، خرداد 1403، صفحه 59-84 اصل مقاله (853.17 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2023.44569.4279 | ||
| نویسنده | ||
| امیر سلطان محمدی* | ||
| دانش آموختة دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان و مجری طرح پسادکترای کرسی مولوی پژوهی وابسته به صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور | ||
| چکیده | ||
| بیشک غزلیات شمس، اثر گرانسنگ مولانا، یکی از بیبدیلترین آثار عرفانی جهان است که برخلاف مثنوی جایگاه پژوهشی خود را آنگونه که باید، درنیافته است. پس از طبع فروزانفر اصولاً پژوهشها و آثاری که بهلحاظ متنی روی این اثر صورت گرفت، از دل آن برگرفته شد. اگر هم تصحیحی انجام شد، بههیچوجه همبالای اثر مصحح فروزانفر نشد. اثری که گویا با بررسی نسخ بیشتر و تبارشناسی آنها نیاز به پژوهشهای گستردهتری دارد تا طبعی شایستهی آن ارائه شود. تصحیح فروزانفر باوجود اینکه یکی از بینظیرترین نمونههای تصحیح در ادب فارسی است و محصول کاری تقریباً جمعی است؛ اما خالی از ایراد نیست. ایرادهای این تصحیح جدای از بحث نسخهشناختی و چگونگی بهرهوری از نسخ (روش تصحیح) در دو دسته میگنجد: دستهی اول معطوف به گزینشهای فروزانفر است. بیتوجهی فروزانفر به برخی از زیرساختهای مضمونساز مانند زیرساختهای روایی و تصویری باعث گزینشهای غلط، در برخی از موارد شده است. ازقضا گزینش غلط معنای بیت را نیز فاسد و مهمل گردانیده است. توجه به نسخهبدلها وجوهی را پیش رو میگذارد که با توجه به بررسیهای جانبی اصالتی بیشتر نسبت به وجه موردگزینش فروزانفر دارد و معنا و فضای بیت را روشن میکند. در برخی موارد نیز فروزانفر مواردی را که مهمل و سقیم هست، با نشانهی «ظ» که گویا حدس ایشان یا نسخی معرفی نشده است، پانوشت گردانیده که شایستهی بررسی است. دستهی دوم ایرادات که در نگاه اول ایرادات تصحیحی مینماید؛ درحالیکه بیشتر مطبعی و حتی نگارشی است و چندان محل توجه این پژوهش نیست. | ||
| کلیدواژهها | ||
| تصحیح؛ تصویر؛ فروزانفر؛ کلیات شمس؛ متون روایی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
قرآن مجید. (1375). ترجمهی بهاءالدین خرمشاهی، تهران: جامی نیلوفر.
ابنابیالحاتم، ابومحمد عبدالرحمن. (1419). تفسیر القرآن العظیم. ج۵، المحقق: أسعد محمد الطیب، ریاض: مکتبه نزار مصطفى الباز.
ابناثیر. مجدالدین. (1391ق). جامع الأصول فی أحادیث الرسول. ج7، تحقیق : عبد القادر الأرنؤوط - التتمه تحقیق بشیر عیون: مکتبه الحلوانی - مطبعه الملاح - مکتبه دارالبیان: یمن.
ابناسعد. أبوعبدالله محمد. (1410). الطبقات الکبرى. ج7، تحقیق: محمد عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابنجوزی، جمالالدین ابوالفرج. (1388ق). الموضوعات، ج3، تحقیق: عبدالرحمن محمد عثمان. مدینه: المکتبه السلفیه.
ـــــــــــــــــــــــــــــ. (1412). المنتظم فی تاریخ الأمم والملوک. ج2، المحقق: محمد عبد القادر عطا، مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتبالعلمیه.
ــــــــــــــــــــــــ (بیتا). ج1، الاذکیاء. صیدا .مکتبة الغزالی
ابنحبان، احمد. (1414). صحیح ابنحبان. حققه وخرج أحادیثه وعلق علیه: شعیب الأرنؤوط. بیروت: مؤسسهالرسالة.
ابنخلکان، أبو العباس شمسالدین أحمد بن محمد. (1900). وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان. ج6، المحقق: إحسان عباس، بیروت: دارصادر.
ابنسینا، حسینبن عبدالله. (بیتا). القانون فی الطب. ج۳، المحقق: وضع حواشیه محمد أمین الضناوی، بینا: بیجا.
ابن عدیم، عمر بن أحمد. (1417). زبدهالحلب فی تاریخ حلب. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابنعربی، قاضی محمدبن عبدالله. (1424). أحکام القرآن. ج۲، راجع أصوله وخرج أحادیثه و علَّق علیه: محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابنعساکر، ابوالقاسم علی بن هبهالله. (1415). تاریخ دمشق. ج42، المحقق: عمرو بن غرامه العمروی، بیروت: دار الفکر للطباعه والنشر والتوزیع.
ابنفارس. ابوالحسن. (1406). مجمل اللغه. ج1، دراسه و تحقیق: زهیر عبدالمحسن سلطان، بیروت: مؤسسه الرساله.
ابنکثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر. (1403). الفصول فی السیرة. تحقیق وتعلیق. محمد العید الخطراوی، محیی الدین مستو. بیروت: مؤسسة علوم القرآن.
ابنمالک، محمدبنعبدالله. (1411). الألفاظ المختلفة فی المعانی المؤتلفه. المحقق: د. محمدحسن عواد. بیروت: دارالجیل.
ابنمرزبان. (1412). الألفاظ الکتابه والتعبیر. بیجا: بینا.
ابومنظور. محمدبنمکرم. (1414). لسانالعرب. ج12، بیروت: دار صادر
ابنهشام. عبد الملک. (1375ق). السیرهالنبویه لابن هشام. ج2، تحقیق: مصطفى السقا وإبراهیم الأبیاری وعبد الحفیظ الشلبی، قاهره: شرکه مکتبه و مطبعه مصطفى البابی الحلبی وأولاده بمصر.
ابوداوود سجستانی. سلیمان بن الأشعث بن إسحاق بن بشیر بن شداد بن عمرو الأزدی السِّجِسْتانی. (بیتا). سنن ابیداوود. ج۳، بیروت: المکتبه العصریه.
احمدبنحنبل. ابوعبدالله احمدبن محمد. (1416). مسند. ج8، محقق احمد محمد شاکر، قاهره: دارالحدیث.
الازهری الهروی، ابومنصور محمد بن احمد. (2001). تهذیباللغه. ج۹، المحقق: محمد عوض مرعب، بیروت: دار احیاءالتراث العربی.
امامالحرمین. عبد الملک بن عبدالله بن یوسف. (1428). نهایه المطلب فی درایه المذهب. ج16. حققه وصنع فهارسه: أ. د/ عبد العظیم محمود الدّیب، جده: دار المنهاج.
افلاکی، شمسالدین احمد. (1396). مناقبالعارفین. ج2، تصحیح احمد یازیجی، ویرایش و اضافات از توفیق سبحانی، تهران: دوستان.
بخاری، ابوعبدالله محمدبن اسماعیل. (1422). صحیح بخاری. ج ۳ و ۷. المحقق، محمد زهیر بن ناصر الناصر، بیروت: دار طوق النجاه.
بغوی، أبومحمدالحسین. (1420). معالم التنزیل فی تفسیر القرآن. ج3، المحقق: عبد الرزاق المهدی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ثعالبی، ابوزید عبدالرحمن ابن محمد. (1418). الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن. ج۳، المحقق: الشیخ محمد علی معوض والشیخ عادل أحمد عبد الموجود، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
خرکوشی، عبدالملک بن محمد بن إبراهیم النیسابوری. (1424). شرف المصطفى. ج4، مکه، دار البشائر الإسلامیه.
خطیب البغدادی، أبوبکر أحمد. (1422). تاریخ بغداد. ج13، المحقق: الدکتور بشار عواد معروف، بیروت: دارالغرب الإسلامی.
دینوری، ابن قتیبه. (1423). الشعر والشعراء. ج1، القاهره: دارالحدیث
دینوری، ابوحنیفه. (1960). الأخبارالطوال. تحقیق: عبدالمنعم عامر، قاهره: دار إحیاء الکتب العربی.
ذهبی، شمسالدین ابوعبدالله. (بیتا). تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام. ج 1 و2، بیجا: المکتبة التوفیقیة.
راغب اصفهانی، ابوالقاسیم حسنبنمحمد. (1412). المفردات فی غریب القرآن. المحقق صفوان عدنان الداودی، دمشق و بیروت: دارالقلم و دارالشامیه.
رواقی، علی. (1354). «نقدها رابود آیا...؟». نگین. شمارهی 118. صص 37-45.
راوندی، قطب الدین. (بیتا). قصصالانبیاء. ج1، المحقق: المیرزا غلامرضا عرفانیان، بینا: مجمع البحوث الاسلامیة.
زکریا رازی، ابوبکر. (1422). الحاوی فی الطب. ج2، المحقق: اعتنى به: هیثم خلیفه طعیمی، بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
زمخشری. (جارالله). أبوالقاسم محمود بن عمرو بن أحمد. (بیتا). الفائق فی غریب الحدیث والأثر. ج1، المحقق: علی محمد البجاوی -محمد أبوالفضل إبراهیم؛ بیروت: دارالمعرفه.
زیبدی مرتضی. محمّد بن محمّد بن عبد الرزّاق الحسینی. (بیتا). تاج العروس من جواهر القاموس. ج 13 و 28، المحقق: مجموعه من المحققین، کویت: دارالهدایه.
سبحانی، توفیق. (1386). «دیوان کبیر قونیه کلیات شمس استاد فروزانفر». ادبپژوهی، سال ۱، شمارهی 2، صص 95-115.
سرخسی، محمدبن احمد بن ابی سهل. (1414). مبسوط. ج1، بیروت: دارالمعرفه.
سمرقندی، ابواللیث. (بیتا). تفسیر السمرقندی = بحرالعلوم. ج۱، بیجا: بینا.
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1387). مقدمهی غزلیات شمس تبریزی. ج۱، تهران: اگه.
شنتیرینی، ابوالحسن علی بن بسام. (1981). الذخیره فی محاسن اهل الجزیره. ج6، المحقق: إحسان عباس، لیبیا، الدارالعربیه للکتاب.
صاحببنعباد، أبوالقاسم الطالقانی. (بیتا). المحیط فی اللغه. ج۲، بیجا: بینا.
طبری، ابوجعفر. (1378ق). تاریخ الرسل والملوک. ج۱، بیروت: دارالتراث.
ـــــــــــــــ (بیتا). تهذیب الآثار وتفصیل الثابت عن رسول الله من الأخبار. ج3، المحقق: محمود محمد شاکر، قاهره: مطبعه المدنی.
غزالی، امام محمد. (بیتا). إحیاء علومالدین. ج2، بیروت: دار المعرفه.
قرطبی، ابوعبدالله محمد. (1384ق). الجامع لأحکام القرآن. ج4، تحقیق: أحمدالبردونی و إبراهیم أطفیش، قاهره: دارالکتب المصریه.
فخر رازی، أبوعبدالله محمد بن عمر بن الحسن بن الحسین التیمی الرازی. (1420). مفاتیح الغیب= التفسیرالکبیر. ج30، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مشتاقمهر، رحمان. (1388الف). «نگاهی دیگر به نسخهی قونیه و تصحیح فروزانفر از آن». ادبپژوهی، سال ۲، شمارههای 7 و 8، صص 207-230.
ــــــــــــــــــ. (1388ب). «نگاهی به حواشی کلیات شمس بر اساس نسخه مورخ 770». کتاب ماه، سال ۲، شمارهی 26، صص 76-91.
ــــــــــــــــــ. (1391). «تا تصحیح نهایی دیوان کبیر: نسخه قونیه یا تصحیح فروزانفر». ادبیات عرفانی. دورهی 3، شمارهی 6، صص 143-179.
ــــــــــــــــــ (1396). «بازخوانی تعلیقات استاد شفیعی کدکنی بر غزلیّات شمس تبریز». آیینهی میراث، دروه ی15، شمارهی 60. صص 71-103.
مولوی، جلالالدین. (1362). مثنوی. تصحیح نیکلسون، تهران، امیرکبیر.
ــــــــــــــــــ. (1378). کلیات. ج1و 2و ۶و 7، تصحیح و تحشیه بدیعالزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
نسایی، ابوعبدالرحمن بن شعیب. (1422). السنن الکبرى. ج10، حققه و خرج أحادیثه: حسن عبد المنعم شلبی، أشرف علیه: شعیب الأرناؤوط، بیروت: مؤسسهی الرساله.
نیری، محمدیوسف و همکاران. (1393)، «لزومِ تصحیحِ دوبارهی غزلیاتِ شمس». شعرپژوهی (بوستان ادب)، سال 6، شمارهی 20، صص 161-186.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ. (1401). «تحلیل و بررسی نسخه اساس استاد فروزانفر در تصحیح دیوان کبیر مولوی». تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، دورهی 14، شمارهی 53، صص 314-341.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ. (1395)، «نقد دیوان کبیر مصحَّح بدیعالزمان فروزانفر با تکیه بر نسخه نورعثمانیه». متنشناسی ادب فارسی، دورهی 8، شمارهی 30، صص23-38.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ. (1396). «بررسی انتساب شش غزل از دیوان کبیر به مولوی». پژوهشهای ادبهای عرفانی، دورهی 11، شمارهی صص 1-۱۸. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 537 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 502 |
||
