| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,413,711 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,580,439 |
کاربرد عوامل انسجام در ابیات تخلص قصاید منوچهری | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 3، دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 57، آذر 1402، صفحه 53-82 اصل مقاله (716.24 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2023.46349.4339 | ||
| نویسندگان | ||
| نعیمه سلطانی* 1؛ زینب صابرپور2؛ علیرضا فولادی3 | ||
| 1دانش‌اموخته‌ی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی/ دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 2استادیار زبان و ادبیات فارسی / دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 3گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زبان های خارجه، دانشگاه کاشان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| انسجام از دیدگاه زبان‌شناسی سیستمی - نقشی برای به‌وجودآوردن متن‌های یکپارچه مهم است. عوامل انسجام به دو دسته‌ی دستوری و واژگانی تقسیم می‌شوند و هر دسته زیرمجموعه‌هایی را دربرمی‌گیرد. کاربرد عوامل انسجام در متن ادبی به‌لحاظ کمّی و کیفی با متون دیگر تفاوت دارد؛ بااین‌حال بخش‌هایی از متون ادبی ازجمله بیت تخلص قصیده این تفاوت را بیشتر نشان می‌دهند که شاعر در این بیت می‌کوشد هرچه بیشتر آغاز قصیده را با بدنه‌ی آن پیوند بزند. در پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی، کاربرد عوامل انسجام در بیت تخلص قصاید منوچهری به‌عنوان یکی از نمایندگان سبک خراسانی تحلیل شده است. همچنین تلاش شده تا با تکیه بر پژوهش‌های پیشین، الگویی فارسی برای بررسی انسجام در شعر ارائه شود که مشخص شد در دیوان منوچهری از میان 57 قصیده، 41 قصیده بیت تخلص دارند. به‌طورکلی در محدوده‌ی تخلص قصاید منوچهری 1007 مورد گره انسجامی یافت شد که بسامد عامل انسجام واژگانی (32/82%) بیشتر از عامـل دستوری (67/17%) بود. در میان عوامل زیرمجموعه‌ی عامل دستوری، ارجاع (81/11%) بیشترین نقش و عامل ربط (89/0%) کمترین نقش را در انسجام دادن به تخلص‌های این شاعر سبک خراسانی داشت. در میان عوامل انسجام واژگانی، عامل باهم‌آیی (54/50%) بیشترین بسامد و عامل تقارن نحوی (29/1%) کمترین بسامد را داشت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انسجام؛ بیت تخلص؛ سبک خراسانی؛ قصاید؛ منوچهری؛ واژگان | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
آزادیان، شهرام؛ خبازها، رضا. (1391). «حسن تخلص و عیوب لفظی گریز تا آغاز سده‌ی هفتم». ادب فارسی، دوره‌ی 2، شماره‌ی 2، صص 67-82.
احمدی‌پور اناری، زهره. (1395). «شیوه‌های تخلص به مدح و ملاک‌های نقد آن در قصیده». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، دوره‌ی 14، شماره‌ی 41، صص 133-153.
احمدی‌گیوی، حسن؛ انوری، حسن. (1397). دستور زبان فارسی 2، ج ۲، تهران: فاطمی.
ایشانی، طاهره. (1393). «تحلیل مقایسه‌ای عوامل انسجام در دو غزل حافظ و سعدی و تأثیر آن بر انسجام متن». زبان‌‌پژوهی، سال 6، شماره‌ی 10، صص 9-36.
به‌جو، زهره. (1377). «طرح کدبندی ابزارهای انسجامی در زبان فارسی». فرهنگ، شمارههای 25 و 26، صص 189-211.
ـــــــــــ (1382). «رابطه‌ی انسجامی جایگزینی در فارسی». فرهنگ، شمارههای 46 و 47، صص 71-80.
تاکی، گیتی. (1378). «پیوستگی و همبستگی متن در زبان فارسی». مجله‌ی علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 5، شماره‌ی 8، صص129-140.
خبازها، رضا. (1389). «ساخت‌های بلاغی مرکب و کاربرد آنها در تخلص به مدح». ادب‌پژوهی، دوره‌ی 4، شماره‌ی 14، صص 111-130.
ذکایی بیضایی، نعمت‌الله. (1364). نقدالشعر. تهران: ما.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1391). موسیقی شعر. تهران: آگه.
شیری، علی‌اکبر. (1382). «عوامل انسجام در زبان فارسی». رشد آموزش زبان و ادب فارسی، سال ۱۷، شماره‌ی 68، صص 9-15.
صفا، ذبیح‌الله. (1392). تاریخ ادبیات ایران (خلاصه‌ی جلد اول و دوم). تهران: ققنوس.
صفوی، کورش. (1397). درآمدی بر معنی‌شناسی. تهران: سوره‌ی مهر.
فاولر، راجر. (1395). سبک و زبان در نقد ادبی. ترجمه‌ی مریم مشرف، تهران: سخن.
فرشیدورد، خسرو. (1382). دستور مفصل امروز. تهران: سخن.
گرکانی، محمدحسین شمس‌العلما. (1377). ابدع‌البدایع. به‌اهتمام حسین جعفری، با مقدمه‌ی جلیل تجلیل، تبریز: احرار.
محجوب، محمدجعفر. (بی‌تا). سبک خراسانی در شعر فارسی. تهران: فردوس.
محمدی، حسین. (1391). تحلیل مقایسه‌ای عوامل انسجام در گونه‌های نثر مرسل و فنی در متون کهن فارسی با تکیه بر پاره‌هایی از قابوس‌نامه، سیاست‌نامه، کلیله‌ودمنه و مرزبان‌نامه. پایان‌نامه‌ی دکتری دانشگاه تربیت‌مدرس.
منوچهری دامغانی، ابوالنجم احمد بن قوص بن احمد. (1363). دیوان منوچهری دامغانی. به‌کوشش محمد دبیر‌سیاقی، تهران: کتاب‌فروشی زوار.
مهاجر، مهران؛ نبوی، محمد. (1376). به سوی زبان‌شناسی شعر رهیافتی نقشگرا. تهران: مرکز.
نظری، علیرضا و همکاران. (1390). «زبان‌شناسی متن و الگوی انسجام در آرای نحوی، بلاغی، و نقدی عربی قدیم». ادب عربی، سال 3، شماره‌ی 3، صص 83-112.
نوروزی، حامد. (1386). بررسی نقش ارجاع و انسجام واژگانی در محور عمودی شعر (با تأکید بر قصاید خاقانی). پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد دانشگاه تربیت‌مدرس.
نوروزی، حامد؛ غلامحسین‌زاده، غلامحسین. (1387). «نقش ارجاع شخصی و اشاره‌ای در انسجام شعر عروضی فارسی». پژوهش‌های ادبی، سال 5، شماره‌ی 19، صص 117-138.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1388الف). «نقش ارجاع مقایسه‌ای در انسجام شعر عروضی فارسی». پژوهش‌های ادبی، سال 6، شماره‌ی 25، صص 91-114.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1388ب). «نقش عوامل ربط زمانی در انسجام متن». کاوش‌نامه‌ی زبان و ادبیات فارسی، سال 10، شماره‌ی 19، صص 97-122.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1389). «نقش تکرار آوایی در انسجام واژگانی شعر عروضی فارسی». ادب و زبان، دوره‌ی جدید، شماره‌ی 27، صص 251-282.
هلیدی، مایکل؛ حسن، رقیه. (1395). زبان، بافت و متن جنبه‌هایی از زبان در چشم‌اندازی اجتماعی - نشانه‌شناختی. ترجمه‌ی مجتبی منشی‌زاده و طاهره ایشانی، تهران: علمی.
همایی، جلال‌الدین. (1389). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران، اهورا.
یاوری، فاطمه و همکاران. (1397). «انسجام واژگانی و دستوری با رویکرد به واژه‌های مکرر در دیوان منوچهری». علوم ادبی، سال 8، شماره‌ی 13، صص155-183.
Halliday, M. A. K. & Hasan, R. (1976). Cohesion in English. London: Longman.
................................................................. (1989). Language, Context and Text: Aspects of Language in a Social-Semiotic Perspective. Oxford: Oxford University Perss.
Halliday, M. A. K. & Matthiessen, C. M. L. M. (2014). Halliiday's introduction to functional grammar (4th edition). London & New York: Routledge.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 419 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 260 |
||
