| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 874 |
| تعداد مقالات | 7,803 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,223,475 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,165,581 |
مقاله‌ی کوتاه: واحد شمارش بخشهای ششگانه ی مثنوی مولوی | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 7، دوره 15، شماره 3 - شماره پیاپی 57، آذر 1402، صفحه 177-194 اصل مقاله (478.23 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله کوتاه | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2023.45118.4319 | ||
| نویسنده | ||
| یاسین اسمعیلی* | ||
| دانش آموخته ی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| کتاب مثنوی مولوی یکی از آثار عرفانی است که امروزه بخشهای ششگانهاش را با تعبیر دفتر از هم بازمی‌شناسیم. در این پژوهش این نکته بررسی میشود که واحد شمارش این بخشها در دوره‌ی مولوی و در نظر شارحان مثنوی، به‌ترتیب تاریخی چه بوده است؟ آیا از همان آغاز واحد شمارش بخشهای مثنوی، دفتر بوده است یا مولانا و نزدیکانش غیر از بخشبندی کتاب به‌صورت مشهور امروزی از تعابیر دیگر استفاده میکردهاند. بررسی سیر تاریخی نشان میدهد که مولوی خود از تعابیر مختلفی ازجمله مثنوی و دفتر و... برای نامیدن بخشهای ششگانه استفاده کرده و نکته‌ی قابل‌توجّه این است که شاعر خود بخشهای ششگانه را با یک نام خطاب نکرده است. نزدیکان و مریدان مولوی هم تعبیری واحد برای اشاره به بخشهای شش‌گانه‌ی کتاب نداشته‌اند؛ امّا قراینی در متون مربوط به زندگی مولوی هست که نشان میدهد برای اشاره به بخشهای مثنوی معنوی، به تبعیّت از مولانا از تعبیر مثنوی استفاده میکردهاند. سپهسالار و افلاکی اصطلاح مثنویات را برای اشاره به بخشهای مثنوی به کار برده‌اند. با توجّه به جمع بستن واژه‌ی مثنوی در مقام اشاره به بخشهای مثنوی، این نکته بر ما روشن میشود که این واژه در نزد نزدیکان مولوی به‌منزله‌ی اصطلاحی خاص برای نامیدن بخشهای شش‌گانه‌ی مثنوی بوده است. شارحان مثنوی هم اتفاق‌نظری درباره‌ی نامیدن بخشهای مثنوی معنوی ندارند. از قرن یازدهم به بعد تعبیر عامّ دفتر به‌عنوان تعبیری خاصّ برای شمارش بخشهای مثنوی به کار رفته است، همچنان‌که نام عامّ مثنوی که نام یکی از قالب‌های شعر فارسی است، خاصّ کتاب مولوی شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دفتر؛ دفترهای ششگانه؛ شروح مثنوی؛ مثنوی؛ مثنویات؛ مولانا | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
ابوسعید ابوالخیر. (1386). چشیدن طعم وقت (مقامات کهن و نویافته‌ی بوسعید). مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی‌کدکنی، تهران: سخن.
افلاکی، شمسالدین احمد. (1375). مناقبالعارفین. ج2، به کوشش تحسین یازیجی، تهران: دنیای کتاب.
تفسیری بر عشری از قرآن مجید. (1352). تصحیح جلال متینی، تهران: بنیاد فرهنگ.
جامی، نورالدین عبدالرحمن. (1370). نفحاتالانس من حضرات القدس. مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، تهران: اطلاعات.
خواجه ایوب. (1377). اسرارالغیوب. تصحیح و تحشیه محمدجواد شریعت، تهران: اساطیر.
خوارزمی، آدینه محمد. (1386). مفتاح‌الاسرار. مقدّمه و تصحیح عباسعلی وفایی، تهران: سخن.
خوارزمی، کمال‌الدین‌حسین بن حسن. (1384). جواهرالاسرار و زواهرالانوار. مقدمه و تصحیح و تحشیه محمدجواد شریعت، تهران: اساطیر.
سپهسالار، فریدون احمد. (1387). رساله‌ی سپهسالار. تصحیح محمد افشین‌وفایی، تهران: سخن.
ــــــــــــــــــــــ. (1395). رساله‌ی سپهسالار. تصحیح محمدعلی موحد و صمد موحّد، تهران: کارنامه.
سعدی، مصلحالدین عبدالله. (1372). بوستان. به‌تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
سلطان‌ولد. (1377). رباب‌نامه. به‌اهتمام علی سلطانی‌گردفرامرزی، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات اسلامی دانشگاه تهرانـدانشگاه مکگیل.
شاه‌داعی. (1363). شرح مثنوی معنوی. تصحیح محمد نذیر رانجها، پاکستان: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
ظریفی‌چلبی، حسن. (1389). کاشف‌الاسرار و مطلع‌الانوار. به‌تصحیح علیرضا قوجه‌زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بینالملل.
عباسی، عبداللطیف‌بن‌عبدالله. (1396). لطایف المعنوی من حقایق المثنوی. تصحیح و تحقیق بهزاد برهان، تهران: بنیاد موقوفات افشار با همکاری نشر سخن.
فردوسی، ابوالقاسم. (1394). شاهنامه. تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران: سخن.
قزوینی، محمد صالح. (1374). کنوز العرفان و رموز الایقان. به‌اهتمام احمد مجاهد، تهران: روزنه.
محمد نعیم. (1387). شرح مثنوی. تصحیح و تحقیق علی اوجبی، تهران: کتابخانه‌ی موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
مولوی، جلالالدین محمد. (1363). مثنوی معنوی. ج 1 و 2 و 3، به‌تصحیح رینولد نیکلسون، به‌اهتمام نصرالله پورجوادی، تهران: امیرکبیر.
ـــــــــــــــــــــــــ (1371) مثنوی معنوی (چاپ عکسی از روی نسخه‌ی خطّی قونیه). زیرنظر نصرالله پورجوادی، تهران: نشر دانشگاهی.
ـــــــــــــــــــــــــ. (1388). غزلیات شمس تبریز. مقدّمه، گزینش و تفسیر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
همایی، جلالالدین. (1360). تفسیر مثنوی مولوی (داستان قلعه‌ی ذات‌الصّور یا دز هوش‌ربا). تهران: آگاه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 483 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 356 |
||
