| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 862 |
| تعداد مقالات | 7,672 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,668,445 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,743,012 |
تحلیل انتقادی گفتمان عرفانی در غزلیات حافظ با تکیه بر فرانقش متنی زبان در زبان‌شناسی سیستمی- نقشی هلیدی | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 4، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 55، خرداد 1402، صفحه 83-118 اصل مقاله (755.79 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2023.42522.4180 | ||
| نویسندگان | ||
| مریم رشیدی* 1؛ سیده مریم روضاتیان2 | ||
| 1استادیار مرکز معارف اسلامی و ادبیات فارسی دانشگاه صنعتی اصفهان | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان | ||
| چکیده | ||
| یکی از روش‌های کارآمد برای مطالعه‌ی زوایای معناشناختی زبان عرفانی در متون ادبی، تحلیل گفتمان انتقادی است که رویکردی جدید از تحلیل گفتمان در مطالعات زبان‌شناسی به شمار می‌رود و به تجزیه‌وتحلیل متون در پیوند با زمینه و بافت فرهنگی و اجتماعی می‌پردازد. در پژوهش حاضر با روشی توصیفی- تحلیلی و مطابق با الگوی سه‌سطحی فرکلاف، به تحلیل معناشناختی زبان عرفانی حافظ پرداخته می‌شود. بدین‌منظور پس از توصیف غزل‌های عرفانی حافظ مطابق با چارچوب زبان‌شناسی سیستمی- نقشی هلیدی و با تکیه بر فرانقش متنی زبان در آن چارچوب، با عنایت به بافت درون‌زبانی و برون‌زبانی غزل‌ها و با تحلیلی بینامتنی، به تفسیر و تبیین ایدئولوژیک آن‌ها پرداخته می‌شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که ویژگی‌های عرفانی شاخص در زبان عرفانی حافظ، ویژگی‌هایی است که با دیگر متون عرفانی اشتراکاتی دارد و ضمن ارائه‌ی مختصات بینامتنی و قواعد عام گفتمان عرفانی، منعکس‌کننده‌ی دیدگاه‌های شخصی و ایدئولوژیک حافظ در ارتباط با اوضاع فرهنگی-اجتماعی زمانه‌ی اوست. دستاورد تحقیق، توجیه و تبیین علمی، نظام‌مند و الگومدار زبان عرفانی حافظ و بیان چگونگی و چرایی شکل‌گیری، تولید و درک گفتمان عرفانی او با استفاده از معیارها و ابزارهای دقیق تحلیل انتقادی گفتمان است که نتایج پژوهش را بر پایه‌های مستدل و موثق زبان‌شناسی، استوار و از برچسب کلی‌گویی و خطاهای حاصل از آن مبرّا می‌‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژه‌های کلیدی: تحلیل انتقادی گفتمان؛ غزلیات حافظ؛ گفتمان عرفانی؛ فرانقش متنی؛ فرکلاف؛ هلیدی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
آقاگل‌زاده، فردوس. (1384). «کاربرد آموزه‌های زبان‌شناسی نقش‌گرا در تجزیه‌وتحلیل متون ادبی». دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، دوره‌ی 38، شماره‌ی 2، پیاپی 149، صص 1-21.
ــــــــــــــــــ.(1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: علمی و فرهنگی.
ــــــــــــــــــ.(1394). زبان‌شناسی کاربردی و مسایل میان‌رشته‌ای زبان. تهران: علمی.
آلگونه جونقانی، مسعود. (1395الف). «بررسی انسجام غیرساختاری در غزلی از حافظ». جستارهای زبانی، دوره‌ی ۷، شماره‌ی 4 (پیاپی32)، صص 39-57.
ــــــــــــــــــــــ.(1395ب). «تحلیل انسجام متنی غزلی از حافظ بر اساس ساخت مبتدایی». جستارهای زبانی، دوره‌ی ۷، شماره‌ی7 ، شماره‌ی پیاپی35، صص 265-290.
پورنامداریان، تقی؛ ایشانی، طاهره. (1389). «تحلیل انسجام و پیوستگی در غزلی از حافظ با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا». دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی، سال18، شماره‌ی 67، صص 7-43.
حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد. (بی‌تا). دیوان. به‌تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: زوّار.
خرمشاهی، بهاءالدین. (1374). حافظ. تهران: طرح نو.
رجایی بخارایی، احمدعلی. (1373). فرهنگ اشعار حافظ. تهران: علمی.
رشیدی، مریم؛ روضاتیان، سیده‌مریم. (1400). «تحلیل انتقادی گفتمان عرفانی در غزلیات حافظ مطابق با الگوی سه‌سطحی فرکلاف و با تکیه بر فرانقش بینافردی زبان در زبان‌شناسی سیستمی- نقشی هلیدی». زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، دوره‌ی 13، شماره‌ی 2، شماره‌ی پیاپی 25، صص 49-77.
رشیدی، مریم. (1401). «تحلیل انتقادی گفتمان عرفانی در غزلیات حافظ مطابق با الگوی سه‌سطحی فرکلاف و با تکیه بر فرانقش اندیشگانی زبان در نظریه‌ی نقش‌گرای نظام‌مند هلیدی». زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، انتشار آنلاین (مقالات آماده‌ی انتشار).
سلطانی، سیدعلی‌اصغر. (1394). قدرت، گفتمان و زبان. تهران: نی.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1387). قلندریه در تاریخ. تهران: سخن.
صبور، داریوش. (1384). آفاق غزل فارسی. تهران: زوار.
صفا، ذبیح‌الله. (1374). تاریخ ادبیات ایران. ج2، تهران: فردوس.
طالبیان، یحیی؛ آقابابایی، سمیه. (1395). «تحلیل و واکاوی نظریه‌ی نظم عبدالقاهر جرجانی در غزلی از حافظ با تکیه بر نظریات هلیدی و گرایس». نقد ادبی و بلاغت، سال5، شماره‌ی 2، صص 153-170.
غنی، قاسم. (1386). بحث در آثار و افکار و احوال حافظ. تهران: هرمس.
فتوحی، محمود. (1389). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
فرکلاف، نورمن. (1389). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمه‌ی فاطمه شایسته‌پیران و همکاران، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و توسعه‌ی رسانه‌ها.
مهاجر، مهران؛ نبوی، محمد. (1393). به‌سوی زبان‌شناسی شعر. تهران: آگه.
نویا، پل. (1373). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی. ترجمه‌ی اسماعیل سعادت، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
هلیدی، مایکل؛ حسن، رقیه. (1393). زبان، بافت و متن. ترجمه‌ی مجتبی منشی‌زاده و طاهره ایشانی، تهران: علمی.
یارمحمدی، لطف‌الله. (1391). درآمدی به گفتمان‌شناسی. تهران: هرمس.
ـــــــــــــــــــ. (1395). تجزیه و تحلیل مقابله‌ای گفتمان‌شناختی. تهران: هرمس.
Fairclough, N. (2013). Language and power. New York: Routledge.
Halliday, M.A.K. (1994). An Introduction to Functional Grammer. London: Edward Arnold. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 437 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 502 |
||
