| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 863 |
| تعداد مقالات | 7,715 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,773,854 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,820,297 |
نقد بوم‌گرایانة روایت اقتباسی داستان اوّلین پادشاه جهان | ||
| مجله علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز | ||
| مقاله 12، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 28، اسفند 1402، صفحه 301-328 اصل مقاله (1006.59 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jcls.2023.44206.1939 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد جعفر یاحقی* 1؛ زهرا پارساپور2؛ مه دخت پورخالقی چترودی1؛ فاطمه محمَدزاده* 3 | ||
| 1استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 2دانشیار زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| 3دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی (گرایش ادبیات حماسی) دانشگاه فردوسی | ||
| چکیده | ||
| آمیختگی حیات انسان با ناانسان و طبیعت در عصر اسطوره و پیشاتاریخ، به‌گونه‌ای بود که انسان، نخستین گام‌ها را در راه شناخت و تعامل با محیط زیست خود برمی‌داشت. او نگاهی رازآمیز به جهان طبیعت داشت و حیات خود را با بقای سایر موجودات گره‌خورده می‌دید. حماسه‌های طبیعی از چنین جهانی سخن می‌گویند. باتوجه‌به تحولاتی که در رابطه‌ی انسان با طبیعت صورت گرفته است و تغییر رویکرد و نگاه انسان به طبیعت و سایر موجودات، این پرسش درباره‌ی آثار اقتباسی از حماسه‌های طبیعی طرح می‌شود: اقتباس‌کننده تاچه میزان به رویکرد اولیه پای‌بند بوده و تاچه حد متناسب با نگاه و اندیشه و حتی نیازهای زیست‌محیطی انسان امروز در روایت تصرف کرده است؟ در این پژوهش با روش توصیفی‌تطبیقی و با رویکرد بوم‌گرایانه به توصیف و مقایسه‌ی رابطه‌ی انسان با طبیعت در داستان کیومرثِ شاهنامه‌ی فردوسی و اثر اقتباسی از آن؛ یعنی اولین پادشاه جهان، اثر محمدرضا یوسفی پرداخته و به این پرسش پاسخ داده‌ایم. نتیجه‌ی به‌دست‌آمده نشان داد که در داستان کیومرثِ شاهنامه‌یفردوسی، نگاهی تعاملی میان انسان و طبیعت مشاهده می‌شود. کیومرث پادشاه فرهمند و خردمندی است که انسان و ناانسان درکنار او با آرامش زندگی می‌کنند؛ از او کیش و آیین می‌آموزند و تنها دشمن آن‌ها اهریمن است که تلاش می‌کند نظام هماهنگ انسان و طبیعت را برهم زند. در روایت اقتباسی اولین پادشاه جهان، در بسیاری مواقع تعامل میان انسان و ناانسان وجود دارد؛ چنان‌که نویسنده تلاش کرده است کیومرث را ناجی طبیعت از سیطره‌ی ضد طبیعت (اهریمن) معرفی کند، اما در بخشی از داستان، نگاهی انسان‌محور وجود دارد و طبیعت به حاشیه رانده می‌شود. با درنظرگرفتن بروز مسائل و بحران‌های زیست‌محیطی که پیامد نگاه انسان‌محور در دنیای امروز است، تغییر یا حذف این بخش از داستان در ایجاد حس مسئولیت‌پذیری، ارزش‌گذاری و احترامِ مخاطبِ کودک و نوجوان به طبیعت کمک می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژه‌های کلیدی: انسان؛ ادبیات کودک و نوجوان؛ داستان اولین پادشاه جهان؛ شاهنامه‌ی فردوسی؛ طبیعت؛ نقد بوم‌گرا | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
آموزگار، ژاله. (1371). «دیوها در آغاز دیو نبودند». کلک، شماره‌ی30، صص 16-24.
اکبرلو، منوچهر. (1389). «شاهنامه، کودک و اقتباس دراماتیک». کتاب ماه کودک و نوجوان. شماره‌ی150، صص 59-62.
پورخالقی‌چترودی، مهدخت. (1381). درخت شاهنامه (ارزش‌های فرهنگی و نمادین درخت در شاهنامه). مشهد: به‌نشر.
پارساپور، زهرا. (1392). نقد بوم‌گرا (ادبیات و محیط زیست). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـــــــــــــ. (1395). ادبیات سبز (مجموعه مقالات در نقد بوم‌گرایانه‌ی ادبیات فارسی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
پورداوود، ابراهیم. (1394). اوستا (یسنا). ج3، تهران: نگاه.
پویمان. لویی‌پ و همکاران (1384). اخلاق زیست‌محیطی. ترجمه‌ی محسن ثلاثی، مژده دقیقی، هادی غبرایی و دیگران. ج1، تهران: توسعه.
جلالی، مریم. (1389). شاهنامه در ادبیات کودک و نوجوان از مشروطه تا 1385. رساله‌ی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی.
ـــــــــــ.. (1395). شاخص‌های اقتباس در ادبیات کودک و نوجوان. تهران: انجمن فرهنگی هنری زنان ناشر.
جلالی، مریم و مهدخت پورخالقی‌چترودی. (1392). «اقتباس مفهومی و نگارشی از شاهنامه در ادبیات کودک و نوجوان». مطالعات ادبیات کودک، دوره‌ی4. شماره‌ی 4، (پیاپی8)، صص1-18.
حسینی، مصطفی. (1392). «معرفی و نقد کتاب نظریه‌ی اقتباس لیندا هاچن». ادبیات تطبیقی (فرهنگستان زبان و ادب فارسی). سال4، شماره‌ی7، صص 216-223.
خالقی‌مطلق، جلال. (1391). یادداشت‌های شاهنامه. بخش یکم، تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
دادگی، فرنبغ. (1378). بندهش. ترجمه‌ی مهرداد بهار، تهران: توس.
دژاردن، جوزف‌آر. (1396). اخلاق محیط زیست (درآمدی بر فلسفه‌ی محیط زیست). ترجمه‌ی مهدی کلاهی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
ذکاوت، مسیح. (1397). «درآمدی بر بوم‌فمنیسم مطالعه‌ی موردی دو دوست و دیلینگ‌دیلینگ». مطالعات ادبیات کودک، دوره‌ی9، شماره‌ی2، صص 55-76.
رسولی، آرزو. (1392-1393). «داستان آفرینش انسان از منظر اسطوره‌شناسی تطبیقی». تاریخ ایران، سال15، شماره‌ی73، صص 27-42.
سینگر، پیتر. (1396). آزادی حیوانات. ترجمه‌ی بهنام خداپناه، تهران: ققنوس.
طاووسی، سهراب. (1400). اندوه خاک (محیط زیست در شعر معاصر). تهران: آفتاب‌کاران.
فردوسی، ابوالقاسم. (1391). شاهنامه‌ی فردوسی. تصحیح خالقی‌مطلق، ج1، تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
کرمستجی، عاطفه. (1395). بررسی داستان‌های تصویری ایرانی از منظر بوم‌نقد. پایان‌نامه‌ی کارشنارسی ارشد دانشگاه هرمزگان.
کریم‌زاد، مریم. (1384). تأثیر شاهنامه در ادبیات کودکان. پایان‌نامه‌ی کارشناسی‌ارشد دانشگاه یزد.
کزازی، میرجلال‌الدین. (1368). زیباشناسی سخن پارسی؛ بیان. تهران: مرکز.
مسعودی، علی‌بن‌الحسین. (1382). مروج‌الذّهب و معادن‌الجوهر (تاریخ اسلام). ج1، ترجمه‌ی ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی.
مشهدی، علی. (1392). حق بر محیط زیست سالم (الگوی ایرانی‌ـ‌فرانسوی). تهران: میزان.
نصر، سیدحسین. (1389). دین و نظم طبیعت. ترجمه‌ی انشاءالله رحمتی، تهران: نی.
نیبرگ، هنریک‌ساموئل. (1383). دین‌های ایران باستان. ترجمه‌ی سیف‌الدین نجم‌آبادی. کرمان: دانشگاه شهید باهنر کرمان.
هینلز، جان. (1368). شناخت اساطیر ایران. ترجمه‌ی ژاله آموزگار و احمد تفضّلی، تهران: چشمه.
یاحقی، محمدجعفر. (1386). فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها در ادبیات فارسی. تهران: معاصر.
یوسفی، محمدرضا. (1391). اولین پادشاه جهان. تهران: خانه‌ی ادبیات.
Adugna, A. B. (2015). How green are our stories? Explorations of ecological subjectivities in Ethiopian children’s literature. Journal of Language and Culture, 6(5), 39-51.
Bhalla, A. (2012). Eco-consciousness through children’s literature: A study. IRWLE, 8(2), 1-8.
Grifin, Donald R. (2001). Animal Minds: Beyond Cognition toConsciousness.Chicago: University Of Chicago.
Glotfelty, C. (1996). Introduction: Literary studies in an age of environmentalcrisis. In C. Glotfelty, & H. Fromm (eds.), The ecocriticism reader: Landmarks inliterary ecology (pp. xv-xxxvii). Athens: University of Georgia Press.
Mishra, S. K. (2016). Ecocriticism in children’ literature: An analysis of AmitGarg’s Two Tales. GALAXY: International Multidisciplinary Research Journal.
Ogechi, U. (2015). Nature in Nigerian children’s literature: An appraisal of selected verses. (Master’s thesis). Ahmadu Bello University, Zaria.
Rueckert William. (1978). Literature and Ecology: An Experiment In Ecocriticism. http//:www.environmentandsociety.org.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 450 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 711 |
||
