| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 874 |
| تعداد مقالات | 7,803 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,220,771 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,165,066 |
نقش اسنادی ادبیات منظوم در بازنمایی بناهای تخریب‌شده صفوی مطالعه موردی: عمارت بهشتآیین در مثنوی نامه میرزا محمد علیا نصرآبادی | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 6، دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 54، اسفند 1401، صفحه 121-148 اصل مقاله (744.88 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2022.43785.4242 | ||
| نویسندگان | ||
| مصطفی گودرزی* 1؛ بهزاد محبی2 | ||
| 1گروه مطالعات عالی هنر، دانشکده هنرهای تجسمی،دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری پژوهش هنر، گروه مطالعات عالی هنر، دانشکده هنرهای تجسمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| نقش اسنادی ادبیات منظوم در بازنمایی بناهای تخریب‌شده صفوی مطالعه‌ی موردی: عمارت بهشتآیین در مثنوی‌نامه میرزا محمدعلیا نصرآبادی مصطفی گودرزی* بهزاد محبی** چکیده بنا به سلیقه و خواستِ شاهان صفوی، سفارش‌هایی مبنی بر توصیف ابنیه‌ی احداثی به شاعران داده می‌شد. منظومه‌ی خمسه‌ی سهگانه‌ی عبدی‌بیگ شیرازی، قصاید صائب تبریزی، گلزار سعادت میرزامحسن تأثیر، شهرآشوب محمدطاهر وحید قزوینی، رمزالریاحین رمزی کاشانی و مثنوی‌نامه‌ی وصف عمارت‌خانه‌ی شاهی میرزامحمدعلیا نصرآبادی از این جمله آثار به شمار می‌روند. اگرچه اغلب این اشعار حاوی وجه مبالغه‌آمیزی در توصیف و شرح فضا هستند؛ ولی با توجه به اینکه تعداد زیادی از این بناهای وصف‌شده به‌طورکلی ویران شده‌اند، این اشعار اطلاعات تاریخی مهمی را ارائه می‌کنند که نمونه‌ی این موارد را در جایی دیگر نمی‌توان سراغ گرفت. شفیعای شیرازی و میرزامحمدعلیا نصرآبادی، دو شاعر دورهی صفوی، اشعاری را در وصف عمارت بهشتآئین سروده‌اند. مثنوی‌نامه‌ی نصرآبادی جزء آثار بدیعی است که در وصف عمارت بهشتآئین سلطان‌حسین صفوی سروده شده است. از این بنا که در دورهی قاجار تخریب‌شده، اطلاعات بسیار کمی در اسناد منثور باقی مانده است. از مشخصههای اصلی این مثنوی‌نامه ارائه‌ی اطلاعات مربوط به تزئینات بنا، قواعد کار، نحوه‌ی انجام کار، دستمزد، دستهبندی در توضیح فضای کلی بنا و تعریف حرفهها و صفت هرکدام از بخشهاست. مقاله‌ی حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، نشان از آن دارد که این اشعار و به‌‌ویژه سروده‌ی نصرآبادی علاوه بر وصف بنا، اطلاعات مربوط به مکان قرارگیری، ترتیب بناها در نسبت با هم و پرداختن به فضا و محیط پیرامونی و توصیف فضای درونی و تزئینات به‌کاررفته را در اختیار قرار میدهند. * استاد گروه مطالعات عالی هنر، دانشگاه تهران mostafagoudarzi@ut.ac.ir (نویسنده‌ی مسئول) ** دانشجوی دکتری پژوهش هنر پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران mohebi_behzad@yahoo.com تاریخ دریافت مقاله: 17/3/1401 تاریخ پذیرش مقاله: 24/8/1401 | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژه‌های کلیدی: ادبیات منظوم؛ بناهای صفوی؛ عمارت بهشتآیین؛ مثنوی‌نامه؛ مثنوی‌نامه‌ی نصرآبادی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
آصف، محمدهاشم. (1352). رستم التواریخ. تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
اشراقی، احسان. (1387). «توصیف دولتخانه و کاخ و باغهای صفوی در منظومههای عبدی‌بیگ نویدی، شاعر دوران شاه تهماسب اوَل». فرهنگ، شمارهی 68، صص ۴۱-۵۸.
ــــــــــــــ (1388). «توصیف نقاشیهای عمارات دولتخانه صفوی در اشعار عبدی‌بیگ». فرهنگ، شمارهی 88، صص 1-۱۳.
الاصفهانی، محمدمهدی. (1368). نصف جهان فی تعریف الاصفهان. تصحیح منوچهر ستوده، تهران: امیرکبیر.
افشار، ایرج. (1344). «رمز الریاحین، در وصف اصفهان و مناظره گل‌ها». وحید، شمارهی 25، صص ۱6-6۶.
بروان، ادوارد. (1369). تاریخ ادبیات ایران. ترجمه‌ی بهرام مقدادی، ج۴، تهران: مروارید.
پاشا اجلالی، امین. (1373). «اشارات تاریخی شهر اصفهان در دیوان تأثیر تبریزی شاعر معاصر شاه‌سلیمان و شاه‌سلطان حسین صفوی». نشریه‌ی دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تبریز، دورهی 37، شمارهی 153-154، صص 1-۱۴.
تأثیر، میرزامحسن. (بیتا). کلیات تأثیر. نسخهی خطی، شمارهی 957، تهران: کتابخانه‌ی ملی مجلس شورای اسلامی.
تحویلدار، میرزاحسین‌خان. (1342). جغرافیای اصفهان. به‌کوشش منوچهر ستوده، تهران: دانشگاه تهران.
جابری انصاری، محمدحسن خان. (1322). تاریخ اصفهان و ری. اصفهان: عمادزاده.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1378). تاریخ اصفهان. تصحیح جمشید مظاهری، اصفهان: مشعل.
جعفریان، رسول. (1398). «شهرآشوب‌ها و شهرآشوب وحید قزوینی». مقالات و رسالات تاریخی، دفتر هفتم، صص 6۱۵-6۷۰.
دلاواله، پیترو. (1348). سفرنامه دلاواله. ترجمه‌ی شعاع‌الدین شفا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
رافیدالگو، گریگور. (1396). گزارش سفیر کشور پرتغال در دربار شاه‌سلطان‌حسین صفوی. ترجمه‌ی پروین حکمت، تهران: دانشگاه تهران.
رمزی، محمدهادی. (بیتا). رمزالریاحین. نسخهی خطی، شمارهی 1011، تهران: کتابخانه‌ی ملی مجلس شورای اسلامی.
سکی، یوشیفوسا. (1381). «دیباچه قطبالدین محمد قصه‌خوان بر مرقع شاه‌طهماسب». نامه‌ی بهارستان، شمارهی 2، دفتر 6، صص 3۰۹-3۱۶.
سلطانی، مهدی. (1387). «باغ سعادت‌آباد قزوین بر اساس منظومههای عبدی‌بیگ نویدی شیرازی». گلستان هنر، دورهی 4، شمارهی1 ، صص ۳۸-۴۷.
شاملو، ولی قلی بن داود قلی. (1374). قصص‌الخاقانی. تصحیح سیدحسن سادات ناصری، ج1، تهران: سازمان چاپ و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شفیعای شیرازی. (1290ق). دیوان اشعار. نسخهی خطی، شمارهی 15125، تهران: کتابخانه‌ی ملی مجلس شورای اسلامی.
شهیدی مارنانی، نازنین. (1395). «باغ سعادت‌آباد اصفهان در آینه مثنوی گلزار سعادت». مطالعات معماری ایرانی، شمارهی 9، صص ۶۷-۸۴.
صائب تبریزی، محمدعلی. (1370). دیوان صائب تبریزی. ج6، تهران: علمی و فرهنگی.
عبدی‌بیگ شیرازی، خواجه زین‌العابدین علی. (1974). دوحه‌الازهار. به‌کوشش علی مینایی تبریزی و ابوالفضل هاشم اوغلی رحیموف، مسکو: دانش.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1977). آئین اسکندری. به‌کوشش ابوالفضل هاشم اوغلی رحیموف، مسکو: دانش.
علیزاده، آزیتا و همکاران. (1393). «ویژگیهای فضایی طرح باغ صفوی سعادت‌آباد قزوین، بر اساس مثنوی‌های روضه‌الصفات و دوحه‌الازهار عبدی‌بیگ شیرازی». اثر، شمارهی 67، صص ۴۷-۵۶.
نصرآبادی، میرزامحمدعلیا. (بیتا). مثنوی‌نامه وصف عمارت‌خانه شاهی. نسخهی خطی، شمارهی 14190، تهران: کتابخانه‌ی ملی مجلس شورای اسلامی.
نصیری، محمدابراهیم. (1373). دستور شهریاران. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
وحید قزوینی، محمدطاهر. (بیتا). کلیات اشعار. نسخهی خطی، شمارهی 1161، تهران: کتابخانه‌ی ملی مجلس شورای اسلامی.
همایون، غلامعلی. (1348). اسناد مصور اروپائیان از ایران. ج2، تهران: دانشگاه تهران. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 869 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 612 |
||
