| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,413,749 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,580,453 |
پیوند عرفان و مضامین اجتماعی در شعر عبدالوهاب البیاتی و محمدرضا شفیعیکدکنی | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 8، دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 54، اسفند 1401، صفحه 165-190 اصل مقاله (889.53 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2022.42101.4149 | ||
| نویسندگان | ||
| امیر مقدم متقی1؛ صفورا نظری2؛ مسعود باوان پوری* 3 | ||
| 1دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 2کارشناس ارشد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان | ||
| 3دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان | ||
| چکیده | ||
| پیوند عرفان و مضامین اجتماعی در شعر عبدالوهاب البیاتی و محمدرضا شفیعیکدکنی امیر مقدم متقی* صفورا نظری ** مسعود باوان‌پوری*** چکیده عبدالوهاب البیاتی و شفیعیکدکنی از شاعران نامور معاصر در ادبیات عربی و فارسی هستند که اشتراک‌های فراوانی در اشعار خویش دارند؛ یکی از این ویژگی‌های مشترک، توجه به مضامین اجتماعی است که در شعر دو شاعر با عرفان سنتی و نوین درهم آمیخته شده است. نگارندگانِ مقاله‌ی حاضر بر پایه‌ی روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر مکتب فرانسوی ادبیات تطبیقی به تبیین وجوه اشتراک در شعر این دو شاعر پرداخته‌اند. با بررسی الأعمال الشعریة البیاتی مشخص شد که وی هرچند از مضامین و رموز عارفانه استفاده کرده؛ اما آن را با هدف شعری خود که همان طرح انقلاب و آزادی و بیان مضامین اجتماعی است، هم‌رنگ ساخته و درواقع این رموز را از معانی اولیه‌ی خود خالی کرده و همچون لباسی بر پیکره‌ی افکار انقلابیاش پوشانده است. عرفان شفیعیکدکنی نیز در مجموعه‌های زمزمهها، گل آفتابگردان، از زبان برگ و در کوچه باغ‌های نیشابور موردبررسی قرار گرفت و مشخص شد که عرفان او نوعی دید است که با دید اجتماعی و عاشقانه و طبیعتگرایانه‌‌اش درهم آمیخته است. حلاج در شعر هر دو نمادی از شورش و تمرد در برابر زورگویی و استبداد و نیز نمادی از شهادت و آزاداندیشی است. هردو شاعر در برابر ظلم و ستم حاکم بر کشور خویش فریاد برآورده و حاکمان ظالم زمانه را محکوم کرده‌اند؛ اما البیاتی صریح و بی‌پروا و کدکنی در قالب استفاده از نماد. دو شاعر به‌وفور از اصطلاحات عرفانی بهره گرفته‌اند؛ اما البیاتی درجهت مبارزه با ظلم حاکم بر جامعه‌ی خویش و کدکنی برای تبیین مقاصد عارفانه و عاشقانه‌ی خود. درمجموع می‌توان گفت که اگرچه هردو شاعر برای تبیین اوضاع سیاسی و اجتماعی زمانه‌ی خویش از مضامین عرفانی بهره جسته‌اند؛ اما این امر در شعر البیاتی بیشتر رخ نمایانده است. * دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد a.moghaddam@ferdowsi.um.ac.ir ** کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران s.nazari@yahoo.com *** استاد مدعو زبان و ادبیات عربی دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایرانmbavanpouri@yahoo.com (نویسنده‌ی مسئول) تاریخ دریافت مقاله: 19/8/1400 تاریخ پذیرش مقاله: 25/4/1401 | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عبدالوهاب البیاتی؛ عرفان؛ محمدرضا شفیعی کدکنی؛ مضامین اجتماعی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
ابویسانی، حسین؛ پورحسن، امید. (1395). «سبک‌شناسی تصویر حلاّج در شعر ادونیس و شفیعیکدکنی (مطالعه‌ی موردپژوهانه: دو سروده‌ی مرثیه‌ی الحلاّج و حلاّج)». کاوش‌نامه‌ی ادبیات تطبیقی، سال 6، شماره‌ی 24، صص1-21.
بشردوست، مجتبی. (1379). در جست‌وجوی نیشابور (شعر و زندگی محمدرضا شفیعی کدکنی). تهران: ثالث.
البعینی، نجیب. (2003). موسوعة الشعراء العرب المعاصرین. بیروت: دارالمناهل.
البیاتی، عبدالوهاب. (1993). کنت أشکو إلى الحجر. بیروت: للدراسات والنشر.
ــــــــــــــــــ (1995). الأعمال الشعریة، ج ۱، ۲. بیروت: دارالفارس.
جاسم، عزیزالسید. (1991). الالتزام و التصوف فی شعر عبدالوهاب البیاتی. بغداد: دارالشؤون الثقافیة العامة.
الجیزاتی، زاهر. (1997). عبدالوهاب البیاتی فی مرآة الشرق. بیروت: للدراسات والنشر والتوزیع.
حسینی، سیدسکندر. (1397). «جلوه‌های عرفان در اشعار هوشنگ ابتهاج». فرهنگ اسلامی، شماره‌ی 50، صص 83-92.
حلبی، أحمد طعمة. (2004). «التناص الصوفی فی شعر البیاتی». الموقف الأدبی، المجلد 33، العدد 393، صص 11-18.
رزق، خلیل. (1995). شعر عبدالوهاب البیاتی فی دراسة أسلوبیة. بیروت: مؤسسة الأشراف.
روشنفکر، کبری؛ اسماعیلی، سجاد.(1393).«بررسی تطبیقی نوستالژی در شعر عبدالوهاب بیاتی و شفیعی کدکنی». پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، دوره‌ی2، شماره‌ی 2، صص 27-55.
روضان، عبدالعون. (2005). الشعراء العرب فی القرن العشرین. عمان: الأهلیة.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1374). آشنایی با نقد ادبی. تهران: سخن.
سیدی، سیدحسین. (1384). کارکرد سنت در شعر معاصر عرب. مشهد: دانشگاه فروسی.
شرکت‌مقدم، صدیقه. (1388). «مکتب‌های ادبیات تطبیقی». مطالعات ادبیات تطبیقی، دوره‌ی 3، شماره‌ی 12، صص 51-71.
شریف، فاضل عبدالأمیر. (2019). «تجلیات الموروث فی دیوان نصوص شرقیة لعبد الوهاب البیاتی». کلیة التربیة للبنات جامعة بغداد، مج 30، عدد 3، صص 142- 158.
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1359). شعر معاصر عرب. تهران: توس.
ـــــــــــــــــــــــ. (1380). شعر معاصر عرب. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــ. (1389الف). از زبان برگ. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــ. (1389ب). در کوچه باغ‌های نیشابور. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــ. (1389ج). زمزمهها. تهران: سخن.
ـــــــــــــــــــــــ. (1389د). غزل برای گل آفتابگردان. تهران: سخن.
شورل، ایو. (1386). ادبیّات تطبیقی. ترجمه‌ی طهمورث ساجدی، تهران: امیرکبیر.
صباغی، علی؛ رنجبران، سکینه. (1394). «جلوه‌های روابط بینامتنی اشعار محمدرضا شفیعیکدکنی و عبدالوهاب البیاتی». ادبیات تطبیقی، سال 7، شماره‌ی 12، صص 227- 248.
صبحی، محیی‌الدین. (1988). الرؤیا فی شعر البیاتی. بغداد: دار الشؤون الثقافیة العامة.
عابدی، کامیار. (1381). در روشنی باران‌ها: تحلیل و بررسی شعرهای محمدرضا شفیعی کدکنی (م. سرشک). تهران: کتاب نادر.
عباس، احسان. (1995). عبدالوهاب البیاتی والشعر العراقی الحدیث. بیروت: دار بیروت.
عباسی، حبیبالله. (1387). سفرنامه‌ی باران (نقد و تحلیل اشعار دکتر شفیعی کدکنی). تهران: سخن.
فوزی، ناهده و همکاران. (1393). «بررسی شعر محمدرضا شفیعیکدکنی و عبدالوهاب البیاتی از منظر ادبیات تطبیقی». پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، دوره‌ی 2، شماره‌ی 1، صص 79- 97.
قیسومة، منصور. (1997). خمسون قصیدة حب للبیاتی. لامک: دار سحر للنشر.
کریمی، غلامعلی. (1980). «أضواء علی شاعریة عبدالوهاب البیاتی». الجدید، ١٩٨٠، العدد ٢٠، صص38-41.
کامبل، روبرت. ب. (1996). أعلام الأدب العربی المعاصر. بیروت: الشرکة المتحدة للتوزیع.
گویارد، ماریوس فرانسوا. (1374). ادبیات تطبیقی. ترجمه‌ی علی‌اکبر خان‌محمدی، تهران: پاژنگ.
لنگرودی، شمس. (1377). تاریخ تحلیلی شعر نو. ج۴، تهران: مرکز.
نظری‌منظم، هادی. (1389). «ادبیّات تطبیقی: تعریف و زمینه‌های پژوهش». ادبیّات تطبیقی، سال ۲، شماره‌ی ۲، صص 2۲۱-2۳۷.
نجفی ایوکی، علی. (1389). «اسطوره‌های برجسته در شعر عبدالوهّاب البیّاتی». زبان و ادبیات عربی، دوره‌ی 1، شماره‌ی2، صص 205- 229.
ولک، رنه؛ وارن، آستن. (1373). نظریه‌ی ادبیات. ترجمه‌ی ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 677 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 403 |
||
