| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,413,761 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,580,455 |
گسترة سنت رباعی خوانی مردمی در ایران | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 4، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 52، شهریور 1401، صفحه 89-110 اصل مقاله (323.07 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2021.41035.4071 | ||
| نویسنده | ||
| حسن ذوالفقاری* | ||
| استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس | ||
| چکیده | ||
| گستره‌ی سنت رباعی خوانی مردمی در ایران حسن ذوالفقاری چکیده رباعی از مهم‌ترین و قدیم‌ترین قالب‌های شعر فارسی است. این قالب مشهور جز آنکه در شعر کلاسیک جایگاه ویژه‌ای دارد و شاعران بزرگی چون خیام را به خود جذب کرده است، میان مردم نیز بسیار رواج دارد. در مناطق مختلف و اقوام گوناگون با نام‌ها و کارکردهای متفاوت در آیین‌ها و مراسم سوگ و سرور خوانده می‌شود و خنیاگران محلی آن را با ساز و آواز می‌نوازند و می‌خوانند. رباعی‌های مردمی ویژگی‌هایی دارد که آن را از نوع کلاسیک آن متمایز می‌کند. روش مطالعه‌ی بررسی موردی و براساس طرحی جامع باعنوان «بومی سرودهای ایرانی» انجام شده که تمامی گونه‌های شعری را شناسایی می‌کند. در این پژوهش 14گونه رباعی در مناطق مختلف ایران و کشورهای فارسی زبان شناسایی شد که به گویش محلی بود. این گونه‌های بومی رباعی در شرق ایران با نام‌های «روایی»، «چهاربیتی»، «غریبی»، «باخرزی»، «ارده‌خوانی»، «فلکخوانی»، «موریگی»، «ارده»، «ربّایی» و در شمال ایران باعنوان «ربایی خئون» و «امیری» و در جنوب ایران به «رباهی»، «داربازی» و «خیام-خوانی» شهرت دارد. بیشترین کاربرد رباعی در خراسان بزرگ است. این مقاله برای نخستین بار این گونه‌ی مهم را معرفی می‌کند. واژه‌های کلیدی: ادبیات عامه، رباعی‌خوانی، گونه‌های رباعی‌خوانی، نام‌های رباعی. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژه‌های کلیدی: ادبیات عامه؛ رباعی‌خوانی؛ گونه‌های رباعی‌خوانی؛ نام‌های رباعی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
احمد پناهی سمنانی، محمّد. (1377). «آوای همسایهها». شعر، شماره‌ی 23، صص116-119.
ــــــــــــــــــــــــ. (1383). ترانه و ترانه‌سرایی در ایران. تهران: سروش.
احمدی ریشهری، عبدالحسین. (1375) سنگستان. شیراز: نوید.
اکرمی، رضا. (1383). «ترانههای تیرماسین زه». کتاب ماه هنر، شماره‌ی 67 و 68 ، صص 90 – 93.
الهامی، فاطمه؛ سنجرانی واحد، فداحسین. (1395). سیتک‌های سیستانی: (بازیابی و تصحیح روایات شفاهی، شرح و تحلیل سبکی دوبیتی‌ها و رباعی‌های محلی سیستان). زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.امان اُف، رجب. (1381) رباعیات مردمی و رمزهای بدیعی. تهران: سروش.
امان اُف، رجب؛ عمر اوف، شادی گل. (1976). رباعی‌های خلق تاجیکی. دوشنبه: عرفان.
اوحدالدین کرمانی. (1366). دیوان رباعیات. به‌کوشش احمد ابومحبوب، تهران: سروش.
باباچاهی، علی. (1368). شروه‌سرایی در جنوب ایران. تهران: مرکز فرهنگی هنری اقبال.
بوستان، بهمن؛ درویشی، محمدرضا. (1370). هفت اورنگ مروری بر موسیقی سنتی و محلی ایران. تهران: حوزه‌ی هنری.
پاینده لنگرودى، محمود. (1357). آیین‌ها باورداشت‌هاى گیل و دیلم. تهران: بنیاد فرهنگ.
جاوید، هوشنگ. (1386). آشنایی با موسیقی نواحی ایران. کتاب اول، تهران: سوره مهر.
دولتشاه سمرقندی. (1338). تذکره‌الشعرا. به‌کوشش محمد رمضانی، تهران: کلاله خاور.
ذوالفقاری، حسن. (1394الف). «کاربرد و ویژگی‌های دوبیتی در بومی سرودهای ایرانی». ادب پژوهی، دوره‌ی 9، شماره‌ی 32، صص 63-95.
ــــــــــــــــ. (1394ب).«ادبیات منظوم عامه».تهران: صندوق حمایت از پژوهشگران کشور، طرح پژوهشی چاپ نشده.
رضویان، فائزه. (1372). «آواها و نواهای محلی خراسان جنوبی».http://khong.ir/news.php
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1356). شعر بینقاب شعر بیدروغ. تهران: جاویدان.
شریعتزاده، علیاصغر. (1371). فرهنگ مردم شاهرود. تهران: پازینه.
شریفیان، محسن. (1382). اهل ماتم، آواها وآیین سوگواری در بوشهر. تهران: دیرین.
شریفیان، محسن؛ نصراشرفی، جهانگیر. (1388). متن آلبوم موسیقی خیامی. تهران: ماهور.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1368). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
شمس قیس رازی. (1360). المعجم فی معاییر اشعارالعجم. به‌تصحیح علامه محمد قزوینی، با مقابله‌ی مدرس رضوی، تهران: زوار.
شمیسا، سیروس. (1363). سیر رباعی در شعر فارسی. تهران: آشتیانی.
شهرانی، عنایت‌الله. (۱۳۷۳). دوبیتی‌های تاجیکی. پاکستان، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
صداقتکیش، جمشید. (1366). «رباهی در عروسیهای آباده». چیستا، سال 6، شماره‌ی 42، صص 177-183.
طاهریا، محمدعلی. (1344). «تاریخچه‌ی فرهنگ دامغان و گزیدهای از فرهنگ عامیانه‌ی دامغان». نشریه‌ی اداره آموزش و پرورش شهرستان دامغان.
طباطباییفر، رضا. (1381). روستای قاطول در گذر زمان (مونوگرافی). تهران: نقش بیان.
عامری، جواد؛ طباطبایی، سیدحسین. (1396). بومنواهای سرکویر. سمنان: حبلهرود.
عجمی، محمدعلی. (1376). «پژوهشی در اشعار شفاهی تاجیکستان». شعر، دوره‌ی 5، شماره‌ی 21، صص 214-219.
فاطمی، ساسان. (1393). جشن و موسیقی در فرهنگهای ایرانی. تهران: ماهور.
محبّی، محمدمهدی. (1340). کتاب هفته. شماره‌ی 41، ص 861.
مراغی، عبدالقادر. (1372). جامع الالحان. به‌اهتمام تقی بینش، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مشایخی، محمدجواد. (1388). فرهنگ مردم تایباد و باخرز. مشهد: محقق.
معصومی، ن؛ و خال اوف، م. (۱۹٦۵م). فولکلور خلقهای افغانستان به الفبای تاجیکی. تاجیکستان، دوشنبه: عرفان.
مهدوی، حسام الدین. (1392). جشنها و آیینهای ایرانی. تهران: افکار.
میرافضلی، سیدعلی. (1376). «پارسی و رباعی». مجله‌ی شعر، دوره‌ی 4، شماره‌ی 21، صص 8-19.
نصری اشرفی، جهانگیر. (1383). نمایش و موسیقی در ایران. ج۲، تهران: آرون.
نورجانف اف، نظام. (1378). «تیاتر سنتی (عنعنه) تاجیکان و بازماندههای عناصر فرهنگ باستانی در آن». هنر، سال 19، شماره‌ی 4، پیاپی 42، صص 72-83.
وحیدیان کامیار، تقی. (1358). بررسی وزن شعر عامیانه. تهران: آگاه.
ـــــــــــــــــــ (1370). بررسی منشأ وزن شعر فارسی. مشهد: آستان قدس رضوی.
همایی، جلال الدین. (1379). محرم اسرار (مجموعه مقالات). تهران: مروارید.
ــــــــــــــــــ. (1381). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: مؤسسه‌ی نشر هما.
هنری، رضا. (1341). «زناشویی در نزد روستاییان و چادرنشینان قوچان». پیام نوین، سال 4، شماره‌ی 6 و 7، صص 20-25.
یوسفزاده، آمنه. (1388). رامشگران شمال خراسان، بخشی و رپرتوار او. ترجمه‌ی علی‌رضا منافزاده، تهران: ماهور. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 551 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 642 |
||
