| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 862 |
| تعداد مقالات | 7,672 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,668,445 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,743,011 |
مقاله کوتاه: در باب دو تعبیر از دیوان خاقانی | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 12، دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 49، آذر 1400، صفحه 287-300 اصل مقاله (274.28 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله کوتاه | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2020.37676.3818 | ||
| نویسندگان | ||
| سعید مهدوی فر1؛ قدرت قاسمی پور* 2 | ||
| 1دانشگاه شهید چمران اهواز | ||
| 2اهواز، دانشگاه شهید چمران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات فارسی | ||
| چکیده | ||
| در باب دو تعبیر از دیوان خاقانی چکیده دیوان خاقانی شروانی به‌عنوان یکی از امّهات ادب پارسی از حیث دربرداشتن تعابیر و ترکیبات نو و گونه‌گون، اهمیت ویژه‌ای دارد. همین تعمد و پرمایگی زبانی سبب شده تا دیوان وی از دیرباز یکی از منابع مهم و اساسی فرهنگ‌نویسان قلمداد شود. ازآنجاکه بسیاری از این ترکیبات زاده‌ی قدرت شگرف تخیل و طریق غریب او در سخنوری است، نه‌تنها گزارش بلکه حتی گردآوری آن‌ها نیز از کاستی‌ها و لغزش‌های متعدد برکنار نمانده است. در این جستار بر آن بوده‌ایم تا با توجه به سبک شخصی شاعر و قراین اجتماعی زمان خاقانی، تحلیلی استوار از دو تعبیر «سه‌سرهنگ» و «میان‌خانه» در دیوان او ارائه کنیم. در این پژوهش نشان داده می‌شود که برخلاف نظر فرهنگ‌نویسان و شارحان، «سه‌سرهنگ» به‌معنای سه‌اختر زحل، مشتری و مریخ نیست و مراد از آن سه انگشتی است که به گاه کتابت، قلم را نگاه می‌دارد. همچنین خاقانی تعبیر «میان‌خانه» (خانه و اتاق میانی) را از ترکان چادرنشین و ساختار خیمه‌های ایشان گرفته و در تصاویر شاعرانه‌ی خود به کار برده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژههای کلیدی: دیوان خاقانی؛ سه‌سرهنگ؛ انگشت‌های قلم‌گیر؛ میان‌خانه؛ ترکان خیمه‌نشین | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌الفقیه، احمدبن‌محمد. (1349). البلدان. ترجمه‌ی ح-مسعود، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
استعلامی، محمد. (1387). نقد و شرح قصاید خاقانی. تهران: زوار.
اسدی، عاطفه. (1388). تصحیح و تحشیه‌ی بخش شرح مشکلات خاقانی از مجموعه‌ی ختم‌الغرائب محمد بن خواجگی گیلانی رشتی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان.
برزگر خالقی، محمدرضا. (1397). شرح دیوان خاقانی. ج 2، تهران: زوار.
ــــــــــــــــــــــ. (1398). شرح دیوان خاقانی. ج 3، تهران: زوار.
ترکی، محمدرضا. (1390). «میان‌خانه‌ی جهان». ادب فارسی، دوره‌ی جدید، شماره‌ی 6 (پیاپی 193)، تابستان: صص93-100.
حدودالعالم من‌المشرق الی‌المغرب. (1383). ترجمه‌ی میرحسن‌شاه، تصحیح مریم میراحمدی و غلامرضا ورهرام، تهران: دانشگاه الزهراء.
الحموی، یاقوت بن عبدالله. (1397). معجم البلدان. بیروت: دار صادر.
خاقانی شروانی، افضلالدین ابراهیم. (1316). دیوان. تصحیح علی عبدالرسولی، تهران: وزارت فرهنگ.
خاقانی شروانی، افضلالدین بدیل. (1374). دیوان. تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ. (1375). دیوان. ویراسته‌ی میرجلالالدین کزازی، تهران: مرکز.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ. (1384). منشآت خاقانی. تصحیح محمد روشن، تهران: دانشگاه تهران.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ. (بی‌تا). منشآت. نسخه‌ی خطی کتابخانه سلیمانیه بخش شهید علی‌پاشا، شماره‌ی 2796.
دهخدا، علی اکبر. (1373). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.
سبزواری، فتح‌الله بن احمد. (1342). «اصول خطوط سته». به کوشش ایرج افشار، فرهنگ ایران زمین، جلد یازدهم: صص 103-133.
ستایشگر، مهدی. (1375). واژنامه‌ی موسیقی ایران زمین. ج2، تهران: اطلاعات.
سجادی، سیدضیاء‌الدین. (1382). فرهنگ لغات و تعبیرات دیوان خاقانی شروانی. تهران: زوار.
ـــــــــــــــــــــ. (1386). شاعر صبح (پژوهشی در شعر خاقانی شروانی). تهران: سخن.
سراج شیرازی، یعقوب‌بن‌حسن. (1376). تحفة المحبین (در آیین خوشنویسی و لطایف معنوی آن). به اشراف محمدتقی دانشپژوه، به کوشش کرامت رعناحسینی و ایرج افشار، تهران: نقطه / میراث مکتوب.
سرمدی، مجید. (1383). شرح کلیدی پانزده قصیده از دیوان خاقانی. تهران: صدرا.
ــــــــــــــ . (1387). گزیده‌ی قصاید خاقانی. تهران: دانشگاه پیام نور.
سیدبابا، علی‌‌بن‌حسن. (1381). «رساله‌ی تعلیم الخطوط». به احسان‌الله شکراللهی طالقانی، نامه‌ی بهارستان، سال 3، شماره‌ی 2، دفتر 6، صص317-328.
شیروانی، زین‌العابدین. (بی‌تا). بستان السیاحه (سیاحت‌نامه). تهران: سنایی.
فروزانفر، بدیعالزمان. (1350). سخن و سخنوران. تهران: خوارزمی.
قزوینی، زکریاء‌بن‌محمد. (1371). آثارالبلاد و اخبارالعباد. ترجمه‌ی محمدمراد بن عبدالرحمان، تصحیح سیدمحمد شاه‌مرادی، ج 1، تهران: دانشگاه تهران.
قلیچ‌خانی، حمیدرضا. (1392). زرافشان (فرهنگ اصطلاحات و ترکیبات خوشنویسی، کتاب‌آرایی و نسخه‌پردازی در شعر فارسی). تهران: فرهنگ معاصر.
کرمی، محمدحسین. (1373). نقد و تصحیح شرح عبدالوهاب حسینی بر دیوان خاقانی. پایان‌نامه‌ی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران.
کزازی، میرجلالالدین. (1385). سراچه‌ی آوا و رنگ. تهران: سمت.
ــــــــــــــــــــ. (1386). گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی. تهران: مرکز.
ماهیار، عباس. (1388). مالک ملک سخن (شرح قصاید خاقانی). تهران: سخن.
مصفی، ابوالفضل. (1388). فرهنگ اصلاحات نجومی (همراه با واژههای کیهانی در شعر فارسی). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
معدن‌کن، معصومه. (1387). جام عروس خاوری (شرح شش قصیده از دیوان خاقانی). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
معموری، عبدالوهاب بن محمد. (بی‌تا). شرح اشعار خاقانی. نسخه‌ی خطی کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی، شماره‌ی 11562.
مقدسی، محمدبن‌احمد. (1385). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. ترجمه‌ی علی‌نقی منزوی، تهران: کومش.
مهدوی‌فر، سعید. (1392). «شروح قصاید خاقانی». کتاب ماه ادبیات، شماره‌ی 72، فروردین، صص 4-20.
یعقوبی، احمد بن اسحاق. (1387). البلدان. ترجمه‌ی محمدابراهیم آیتی، تهران: علمی و فرهنگی.
یواقیت العلوم و دراری النجوم. (1364). تصحیح محمدتقی دانشپژوه، تهران: اطلاعات. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 550 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 443 |
||