| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,413,703 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,580,437 |
مقاله کوتاه: بازیچ یا شیشه بازیچ چیست؟ | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 12، دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 50، بهمن 1400، صفحه 267-288 اصل مقاله (374.24 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله کوتاه | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2021.38370.3868 | ||
| نویسندگان | ||
| امیر سلطان محمدی* ؛ سید منصور سادات ابراهیمی | ||
| دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان | ||
| چکیده | ||
| دیوان خاقانی مشحون از تصاویر، تعابیر و مفردات غریبی است که باعث دیریابی اشعار وی شده است. یکی از بسترهایی که خاقانی در آن مفردات دیریاب استعمال نموده، فرهنگ عامه‌ی جغرافیا و اقلیم زیستی خود بوده است. «شیشه‌ی بازیچ» از نمونه واژههایی است که مربوط به منطقه‌ی اران و جغرافیای زیستی خاقانی بوده که در برخی نسخ کاتبان و به‌تبع آن مصححان برای مأنوسسازی، این وجه غریب را به «شیشه‌ی نارنج» و «شیشه‌ی بازیچه» تحریف کردهاند؛ یعنی ازیک‌طرف به‌خاطر تسامح در نقطهگذاری، آن را به «شیشه‌ی نارنج» و ازطرف‌دیگر با افزودن هاء غیرملفوظ، به «شیشه‌ی بازیچه» بدل کردهاند که البته گویا مورد دوم شکل دیگری از تلفظ همان بازیچ است. وجه غریب «شیشه‌ی بازیچ» یا «بازیچ» در برخی نسخ محفوظ مانده است. با دقت در موارد استعمال، نشانههایی ایضاحی از این پدیده نمایانگر میشود. این پدیده که به‌خاطر غرابت استعمال از فرهنگها نیز فوت گردیده، آن‌گونه که از ابیات مستعمل در آن برمیآید، حقهای شیشهای مربوط به مشعبدان و معرکهگیران است که گاه آن را از گلاب و آب پر میکرده و بر سر میگذاشته و با آن حرکات نمایشی و محیرالعقول انجام میداده و گاه نیز با شعبده از آن اشکالی و اشیای را بیرون میآوردهاند. به‌خاطر جنس شیشهای این پدیده، گاه به آسمان تشبیه شده که شیشهسان‌بودن آن در اساطیر هم مذکور است و گاه دل و گاه شیشه‌ی کافور به آن مانند شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژه‌های کلیدی: خاقانی؛ وجه غریب؛ شیشه‌ی بازیچ؛ شیشه‌ی نارنج؛ شیشه بازی | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
امینریاحی، محمد. (1374). گلگشت در شعر و اندیشه‌ی حافظ. تهران: علمی.
باباطاهر. (1391). رباعیات. به اهتمام جهانگیر منصور، تهران: ناهید.
بهار، مهرداد. (1381). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه.
بیضایی، بهرام. (1396). نمایش در ایران. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
بیلقانی، مجیرالدین. (1385). دیوان مجیر. تصحیح و تعلیق محمدآبادی، تبریز: شفق.
بیهقی. ابوالفضل. (1383). تاریخ بیهقی. تصحیح علی‌اکبر فیاض، مشهد: دانشگاه فردوسی.
ثعالبی، عبدالملکبن عثمان. (1368). تاریخ ثعالبی. ترجمه‌ی محمد فضایلی، تهران: قطره.
حافظ، شمسالدینمحمد. (1362). دیوان حافظ. به تصحیح پرویز ناتل خانلری، تهران: خوارزمی.
خاقانیشروانی، افضلالدین. (1357). تحفهالعراقین. به کوشش دکتر یحیی قریب، تهران: سپهر.
ـــــــــــــــــــــــــ (1362). منشآت. تصحیح محمد روشن، تهران: چاپخانه احمدی
ـــــــــــــــــــــــــ (1375). دیوان خاقانیشروانی، ویراسته‌ی دکتر میرجلالالدین کزازی، تهران: مرکز.
ـــــــــــــــــــــــــ. (1387الف). دیوان خاقانیشروانی. به‌کوشش ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار.
ـــــــــــــــــــــــــ. (1387ب). تحفهالعراقین. به کوشش علیاصغر آققلعه، تهران: میراث مکتوب.
ـــــــــــــــــــــــــ. (1389الف). دیوان خاقانیشروانی. تصحیح علی عبدالرسولی، تهران: سنایی.
ـــــــــــــــــــــــــ (1389ب). دیوان خاقانیشروانی، باهتمام جهانگیر منصور، تهران: نگاه.
خجندی، کمال. (1372). دیوان کمال خجندی. تصحیح احمد کرمی، تهران: ما.
خلیل‌بن‌احمد. (بیتا). العین. تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرایی، بیجا: دارالهلال.
دهخدا، علی‌اکبر .(1336). لغت‌نامه. تهران: مجلس شورای اسلامی.
رودکی، ابوعبدالله جعفر. (1383). دیوان رودکی. شرح و توضیح منوچهر دانشپژوه، تهران: توس.
ساوجی، سلمان. (1389). کلیات سلمان. مقدمه و تصحیح عباسعلی وفایی، تهران: سخن.
سعدی، مصلحالدین. (1362). کلیات سعدی. تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: امیرکبیر.
سیف، عبدالرضا. منصوری. مجید. (1389). «تصحیح و تحلیل چند تصحیف در دیوان خاقانی». گوهر گویا، سال 4، شماره‌ی 13، صص23-46
شبستری، شیخ محمود. (1386). گلشن راز. شرح شرح ملامحمدهادی سبزواری، مقدمه و تصحیح پرویز عباسی داکانی، تهران: علم.
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1374). مفلس کیمیا فروش. تهران: سخن.
شمیسا، سیروس. (1377). فرهنگ اشارات ادبیات فارسی. تهران: فردوس.
طوسی، نصیرالدین. (1348). تنسوخنامه‌ی ایلخانی، با مقدمه و تعلیقات مدرّس رضوی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
عطار، فریدالدین. (1382). دیوان عطار. به اهتمام پروین قایمی، تهران: پیمان
_________. (1383). منطقالطیر. مقدمه، تصحیح و تعلیقات. محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
غزنوی، حسن. (1362). دیوان حسن غزنوی. تصحیح مدرس رضوی، تهران: اساطیر.
فرنبغدادگی. (1369). بندهشن. ترجمه‌ی بهار، تهران: توس.
کاشانی، ابوالقاسم عبدالله. (1386). عرایس‌الجواهر و نفایس‌الأطیاب. به کوشش ایرج افشار، تهران: المعی.
کمال‌اسماعیل. (1348). دیوان کمال اسماعیل. به اهتمام حسین بحرالعلومی، تهران: کتابفروشی دهخدا.
کربن. هانری. (1358). ارض ملکوت. ترجمه‌ی ضیاءالدین دهشیری، تهران: مرکز مطالعات ایرانی.
_______. (1378). انسان نورانی در تصوف ایرانی. ترجمه‌ی فرامرز جواهرنیا، تهران: گلبان.
کمال خجندی. (1372). دیوان کمال خجندی. تصحیح احمد کرمی، تهران: ما
مارزلف، اولریش. (1371). طبقهبندی قصههای ایرانی. ترجمه‌ی کیکاووس جهانداری، تهران: سروش.
مسعود سعد سلمان. (1339). دیوان مسعود سعدسلمان. تصحیح رشید یاسمی، تهران: پیروزک
ــــــــــــــــــ (1364). دیوان مسعود سعد سلمان. تصحیح سیدمهدی نوریان، اصفهان: مشعل.
ــــــــــــــــــ (1390). دیوان مسعود سعد سلمان. تصحیح محمد مهیار، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
معدنکن، معصومه. (1387). جام عروس خاوری (شرح شش قصیده از دیوان خاقانی). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
معین، محمد. (1385). حواشی دکتر معین بر دیوان خاقانی. تدوین سیدضیاءالدین سجادی، تهران: پاژنگ.
مقدسی، مطهربن طاهر. (1374). آفرینش و تاریخ. ترجمه‌ی شفیعی کدکنی، تهران: آگه.
ملکی، ایرج.(1343).«ترجمه‌ی رساله‌ی شاه خسرو و ریدک قبادی». موسیقی، شماره‌ی90، دوره‌ی3،صص87-105.
مولانا، جلال الدین. 1378. کلیات شمس. ج4 و 5، بهتصحیح فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
مهدویفر، سعید. (1395). فرهنگنامه‌ی صورخیال در خاقانی. تهران: زوار.
ناصرخسرو. (1370). سفرنامه. به کوشش نادر وزینپور، تهران: مؤسسه‌ی کتاب‌های جیبی و امیرکبیر.
ــــــــــ. (1389). دیوان ناصرخسرو. با مقدمه سیدحسن تقیزاده، تهران: نگاه.
نظامی، الیاس بن یوسف. (1387) مخزن الاسرار. تصحیح و حواشی وحید دستگردی و به‌کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره
____________. (1388الف). اقبالنامه. تصحیح و حواشی وحید دستگردی و به‌کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
____________. (1388ب) خسرو شیرین. تصحیح و حواشی وحید دستگردی و به‌کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
نهجالبلاغه. (1380). ترجمه‌ی جعفر شهیدی، تهران: علمی فرهنگی.
واثق‌عباسی، عبدالله و علیپور، اسماعیل. (1397). «از البرز تا قاف». کهننامه، سال 9، شماره‌ی 2، صص 135-154.
وارسته، سیالکوتی مل. (1380). مصطلحاتالشعرا. تصحیح سیروس شمیسا، تهران: فردوس.
یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله. (1977). معجمالبلدان. ج 4 و 7، بیروت: دارالصادر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 613 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 400 |
||
