| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 852 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,420,807 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,583,431 |
حاکمیت صفات الهی در جریان تاریخ از دیدگاه نهج‌البلاغه | ||
| فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز | ||
| دوره 20، شماره 77، اسفند 1399، صفحه 79-98 اصل مقاله (394.96 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2021.37792.2348 | ||
| نویسندگان | ||
| معصومه حاجی مقصودی* 1؛ محسن الویری2 | ||
| 1دانشگاه قرآن و حدیث قم | ||
| 2دانشیار دانشگاه باقر العلوم | ||
| چکیده | ||
| صفات الهی و بازتاب آن در حرکت و مراحل حرکت تاریخ، از مباحث مهم فلسفه‌ی نظری تاریخ است که نظر فیلسوفان تاریخ را به خود جلب کرده است. این مسأله ازآن‌رو که در پیوند با اختیار انسان و میزان و چگونگی نقش‌آفرینی او در تاریخ است، اهمیتی مضاعف یافته است. نوشتار پیش رو کوشیده است سه صفت ربوبیت، علم و اراده را همراه با تقریری از مفهوم قضا و قدر الهی، به‌استناد سخنان امیرمؤمنان علی(ع)، به‌ویژه در نهج‌البلاغه، بررسی کند و ضمن تبیین مفهوم حاکمیت آن‌ها بر تاریخ، تلازم‌نداشتن آن با جبر را اثبات کند. یافته‌های این پژوهش نشان‌دهنده‌ی آن است که در دیدگاه امیرالمؤمنین علی(ع)، اگر این صفات بر جریان تاریخ حاکمیت نداشته باشد، تاریخ روبه‌زوال می‌رود و باتوجه‌به اینکه براساس آموزه‌های وحیانی، اراده‌ی انسان، خود یکی از عناصر رویدادهای تاریخی است، باور به حاکمیت این صفات، به محدودکردن دامنه‌ی اختیارات تکوینی انسان نمی‌انجامد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ربوبیت الهی؛ علم الهی؛ اراده‌ی الهی؛ فلسفه‌ی نظری تاریخ؛ نهج‌البلاغه | ||
| مراجع | ||
|
۱. شریف رضی، (۱۳۹۰)، نهج‌البلاغه، ترجمه‌ی علی شیروانی، قم: دفتر نشر معارف. ۲. امام رضا (ع)، (۱۴۰۶)، الفقه المنسوب إلى الامام الرضا، تحقیق مؤسسة آل‌البیت، مشهد: مؤسسه آل‌البیت. ۳. ابن‌علی بن‌بابویه، (شیخ صدوق)، (۱۳۹۸ق)، التوحید، تحقیق هاشم‌حسینى، قم: جامعه‌ی مدرسین. ۴. ابن‌فارس، ابوالحسین احمدبن‌فارس، (۱۴۰۴)، معجم المقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی. ۵. بحرانی، میثم‌بن‌‌میثم، (۱۳۶۲)، شرح نهج‌البلاغه، چاپ دوم، بی‌جا: دفتر نشر الکتاب. ۶. جمعی از نویسندگان، (۱۳۹۴)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، چاپ شصت‌وچهارم، قم: دفتر نشر معارف. ۷. جوادی‌آملی، عبدالله، (۱۳۹۳الف)، تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ توحید در قرآن، چاپ هفتم، قم: اسرا. 8. جوادی‌آملی، عبدالله، (۱۳۹۳ب)، تفسیر تسنیم، ج۳۲، قم: اسرا. 9. جوادی‌آملی، عبدالله، (۱۳۸۷)، تفسیر تسنیم، ج۵، قم: اسرا. ۱۰. جوادی‌آملی، عبدالله، (۱۳۹۶الف)، تفسیر تسنیم، ج۴۲، قم: اسرا. ۱۱. جوادی‌آملی، عبدالله، (۱۳۹۶ب)، تفسیر تسنیم، ج۴۵، قم: اسرا. ۱۲. جوادی‌آملی، عبدالله، (۱۳۹۱)، نسیم اندیشه، قم: اسرا. ۱۳. جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد، (۱۴۰۴)، الصحاح: تاج اللغه و صحاح العربیه، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین. ۱۴. چایلد، ویر گوردون، (بی‌تا)، تاریخ (بررسی نظریه‌هایی درباره‌ی تاریخ‌گرایی)، ترجمه‌ی محمدتقی فرامرزی، تهران: مازیار. ۱۵. خوئی، حبیب‌الله، (۱۳۵۸)، منهاج‌البراعه فی شرح نهج‌البلاغه، تصحیح سید‌ابراهیم میانجی، چاپ چهارم، تهران: مکتبة الاسلامیه. ۱۶. رادمنش، عزت‌الله، (۱۳۷۵)، کلیات عقاید ابن‌خلدون، تهران: قلم. ۱۷. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد، (۱۴۱۲)، مفردات الفاظ القرآن، تصحیح صفوان عدنان داوودی، بیروت ـ شام: دار القلم ـ الدار الشامیه. ۱۸. رکابی، ایاد، (۱۴۱۳)، السنن التاریخیه فی القرآن المجید، قم: مکتب الاعلام الاسلامی. ۱۹. سجادی، صادق و عالم‌زاده، هادی، (۱۳۸۲)، تاریخ‌نگاری در اسلام، تهران: انتشارات سمت. ۲۰. سعیدی‌مهر، محمد، (۱۳۸۳)، آموزش کلام اسلامی، چاپ سوم، قم: کتاب طه. ۲۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، (۱۴۱۶)، نهاهة الحکمه، قم: مؤسسه النشر الاسلامیه. ۲۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، (۱۳۹۰ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی. ۲۳. طوسى، محمدبن‌حسن، (۱۴۱۴)، الأمالی، تحقیق مؤسسة البعثة، قم: دار الثقافة. ۲۴. عبدالهی، یحیی، (۱۳۹۳)، فلسفه‌ی تاریخ شیعی، قم: کتاب فردا. ۲۵. عسکری، حسن‌بن‌عبدالله، (بی‌تا)، الفروق فى اللغه، بی‌جا: دار الافاق الجدیده. ۲۶. قنادی، صالح، (۱۴۳۳)، اسماء الله الحسنی و تجلیاتها فی القرآن الکریم، قم: انتشارات اسوه. ۲۷. کلینی، محمدبن‌یعقوب، (۱۴۲۹)، الکافی، قم: دار الحدیث. ۲۸. مجلسی، محمدباقر، (۱۴۰۳)، بحار الأنوار، تحقیق جمعی از محققان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. ۲۹. مصباح‌یزدی، محمدتقی، (۱۳۸۹)، خداشناسی (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن)، تحقیق امیر‌رضا اشرفی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. ۳۰. مطهری، مرتضی، (۱۳۹۳)، انسان و سرنوشت، چاپ چهل‌وششم، تهران ـ قم: صدرا. ۳۱. مغنیه، محمدجواد، (۱۳۵۸)، فى ظلال نهج‌البلاغه، چاپ سوم، بیروت: دار العلم للملایین. ۳۲. مکارم شیرازى، ناصر، (۱۳۸۶)، پیام امام امیر‌المومنین، ج۱۲، تهران: دار الکتب الاسلامیه. ۳۳. ملائی‌توانی، علیرضا، (۱۳۹۰)، درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 387 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 500 |
||