| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,413,725 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,580,442 |
مقایسه فروش عین مرهونه و فروش مبیع شرطی (بررسی مبانی فقهی و حقوقی مواد 793 و 460 قانون مدنی) | ||
| مطالعات حقوقی | ||
| دوره 12، شماره 4 - شماره پیاپی 38، دی 1399، صفحه 137-172 اصل مقاله (514.15 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jls.2020.35616.3700 | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه کریمی1؛ سید محمد صادق طباطبایی* 2؛ محمدمهدی الشریف3 | ||
| 1دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه اصفهان | ||
| 2دانشیار گروه حقوق ، دانشکده علوم اداری و اقتصاد ، دانشگاه اصفهان، اصفهان ، ایران | ||
| 3دانشیار، گروه حقوق، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| قانون مدنی در دو ماده متفاوت، احکامی را بیان کرده است که از نظر نگارش بی‌شباهت به یکدیگر نیستند. ماده 793 ق.م مقرر می‌دارد: «راهن نمی‌تواند در رهن تصرفی کند که منافی حق مرتهن باشد مگر به اذن مرتهن» و طبق ماده 460 ق.م «در بیع شرط مشتری نمی‌تواند در مبیع تصرفی که منافی خیار باشد از قبیل نقل و انتقال و غیره بنماید». این دو ماده حاکی از منع تصرف است یکی در عین مرهونه و دیگری در مبیع شرطی. حکم تصرفات ناقل در این دو ماده مبهم بوده و این ابهام پرسش‌هایی را در ذهن ایجاد می‌کند، ازجمله این‌که فروش عین مرهونه و فروش مبیع شرطی چه حکمی دارد؟ آیا تفاوت‌های موجود در این دو ماده باعث تفاوت در حکم این دو عقد می‌شود؟ با تأمل در آثار فقهی و حقوقی می‌توان گفت علی‌رغم تفاوت‌های موجود در نگارش این دو ماده، این مواد به‌نوعی مکمل یکدیگر بوده و از مبنا و حکم واحدی پیروی می‌کنند. فروش اعیان مذکور، غیر نافذ و مراعی به رفع مانع (انتفای حق غیر) است. هدف این نوشتار مقایسه بیع نسبت به عین مرهونه و عین مبیع شرطی از جهت حکم وضعی و مبانی فقهی و حقوقی به منظور ارائه راهکار برای رفع ابهامات مواد مذکور است. در پایان نیز مواد پیشنهادی فاقد ابهام‌های مذکور ارائه شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حق عینی؛ عدم نفوذ؛ عین مرهونه؛ مبیع شرطی | ||
| مراجع | ||
|
الشریف، محمدمهدی، جعفری خسروآبادی، نصرالله (1391) «تصرفات «من علیه‌الخیار» در قانون مدنی و فقه امامیه»، مجله حقوق اسلامی، شماره 33، صص 107-133.
امامی، حسن (1381) حقوق مدنی، ج 1، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
امامی، حسن (1377) حقوق مدنی، ج 2، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
ایزانلو، محسن، حبیبی، سینا، شعبانی کندسری، هادی (1395) «ضمانت اجرای بیع عین مرهون: مطالعه‌ای در فقه تطبیقی»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال هفتم، شماره اول، صص 83-104.
ایزانلو، محسن، شریعتی‌نسب، صادق (1391) «مطالعه تطبیقی «عدم قابلیت استناد» در حقوق ایران و فرانسه»، حقوق خصوصی، دوره نهم، شماره دوم، صص 35-66.
بازگیر، یدالله (1379) قانون مدنی در آیینه آراء دیوان عالی کشور (رهن، هبه، أخذ به شفعه و احکام راجع به آن‌ها)، تهران: انتشارات فردوسی.
بروجردی عبده، محمد (1380) حقوق مدنی، تهران: مجد.
پژوهشگاه قوه قضائیه (1398) «صحت انتقال مال مرهونه بدون اخذ اذن مرتهن»، آخرین بازدید (8/9/1398)، قابل دسترس در:
http://j.ijri.ir/SubSystems/Jpri2/Showjudgement.aspx?id=Vko5SzVkNlJuUkU9
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1349) حقوق مدنی: رهن-صلح، تهران: انتشارات ابن‌سینا.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1379) مجموعه محشی قانون مدنی، تهران: گنج دانش.
رودیجانی، محمد مجتبی (1392) تفسیر جامع قانون اجرای احکام مدنی، تهران: کتاب آوا.
روشن، محمد، خوئینی، غفور، فلاحی، آزاد (1396) «بررسی وضعیت حقوقی مراعی و مقایسه آن با نهادهای مشابه»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 97، سال 81، صص 143-162.
ره‌پیک، حسن (1387) عقود معین، ج 1، تهران: انتشارات خرسندی.
ره‌پیک، حسن (1387) عقود معین، ج 2، تهران: انتشارات خرسندی.
سیمایی صراف، حسین (1380) شرط ضمنی پژوهشی تطبیقی در فقه، قانون مدنی و قانون خارجی، قم: بوستان کتاب قم.
شهیدی، مهدی (1384) حقوق مدنی 6، تهران: انتشارات مجد.
صفایی، سید حسین (1384) قواعد عمومی قراردادها، تهران: نشر میزان.
صفری، محسن، یوسف‌زاده، صمد (1391) «بررسی فقهی تصرف حقوقی در مال مورد رهن»، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال 8، شماره 38، صص 79-98.
عدل، مصطفی (1373) حقوق مدنی، قزوین: انتشارات بحرالعلوم.
قبولی درافشان، سیدمحمدتقی (1390) «وضعیت تصرفات ناقل عین مرهونه از سوی راهن (مطالعه فقهی- حقوقی)»، آموزه‌های فقه مدنی، شماره 4، صص 49-63.
کاتوزیان، ناصر (1384) دوره مقدماتی حقوق مدنی: اموال و مالکیت، تهران: نشر میزان.
کاتوزیان، ناصر (1386) دوره مقدماتی حقوق مدنی درس‌هایی از عقود معین 2، تهران: کتابخانه گنج دانش.
کاتوزیان، ناصر (1385) قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: نشر میزان.
کاتوزیان، ناصر (1388) قواعد عمومی قراردادها، جلد دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1390) قواعد عمومی قراردادها، جلد 3 و 5، تهران: شرکت سهامی انتشار.
محقق داماد، سید مصطفی (1386) قواعد فقه بخش مدنی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
کریمی، عباس (1391) «تلاشی برای ساماندهی نظریه عدم نفوذ مراعی»، دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 58، صص 156-188.
محقق داماد، سید مصطفی (1372) «تحلیل ماده 454 قانون مدنی»، حقوقی دادگستری، شماره 9، صص 45-54.
محقق داماد، سید مصطفی (1395) نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محمدی، ابوالحسن (1384) مبانی استنباط حقوق اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
محمدی، پژمان، صفیان، سعید (1386) «اختلاف آراء در فروش مال‌الرهانه»، فصلنامه حقوق- مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 37، شماره 3، صص 267-292.
مولودی، محمد (1383) «قائم‌مقام خاص متعاقدین»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 64، صص 219-240.
میرزا نژاد جویباری، اکبر (1390) «وضعیت حقوقی قرارداد فروش مال مرهونه «بطلان، عدم نفوذ یا عدم قابلیت استناد»»، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 41، شماره 2، صص 281-299.
نعمت‌اللهی، اسماعیل (1389) «تحلیل فقهی حق عینی و حق دینی و مفاهیم مرتبط»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 2، شماره 3، صص 109-132.
یزدانیان، علیرضا (1386) «بیع عین مرهونه توسط راهن از منظر فقه و قانون مدنی»، مجله مقالات و بررسی‌ها، دفتر 85، صص 129-111.
ب. عربی
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414 ه.ق) لسان العرب، جلد 13، بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع - دار صادر.
اراکی، محمدعلی (1414 ه.ق) الخیارات، قم: موسسه در راه حق.
المکتبه الشرقیه (1986 م) المنجد فی اللغه، بیروت.
انصاری، مرتضی (1415 ه.ق) کتاب المکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
اصفهانى، محمدحسین (1409 ه.ق) الإجاره، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
اصفهانی، محمدحسین (1418 ه.ق) حاشیه کتاب المکاسب، قم: محقق.
بجنوردى، سید حسن (1419) القواعد الفقهیه، جلد 1، قم: نشر الهادی.
حلّى، حسن بن یوسف (1414 ه.ق) تذکره‌الفقهاء، قم: مؤسسه آل‌البیت (ع).
حلی، حسن بن یوسف (1413 ه.ق) قواعدالاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
جمعى از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی (1423 ه.ق) موسوعه الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت (ع)، قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت (ع).
خراسانی، محمد بن کاظم (1413 ه.ق) مقاله فی الرهن، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1387 ه.ش) مفردات فی غریب القرآن، تهران: موسسه فرهنگی آرایه.
شریعت اصفهانى، فتح‌الله (1410) قاعده لاضرر، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
صیمرى، مفلح بن حسن (1420 ه.ق) غایه المرام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دارالهادی.
طباطبائی حائری، سید علی (1418 ه.ق) ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم: موسسه آل بیت (ع).
طباطبائی حکیم، سید محسن (1416 ه.ق) مستمسک العروه الوثقیجلد 12، قم: موسسه دارالتفسیر.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1421 ه.ق) حاشیه المکاسب جلد دوم، قم: موسسه اسماعیلیان.
طوسی، محمدبن‌حسن (1407 ه.ق) الخلاف، قم: دفتر انتشارت اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طوسی، محمدبن‌حسن (1400 ه.ق) النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دارالکتاب العربی.
عاملی، محمد بن مکی (1410 هـ. ق) اللمعه الدمشقیه فی فقه الإمامیه، بیروت: دارالتراث-الدارالإسلامیه.
عاملى، زین‌الدین بن على (1422 ه.ق) حاشیه شرائع الإسلام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
عراقی، آقا ضیاءالدین (1386 ه.ش) محاضرات فی فقه‌الرهن، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
فراهیدى، خلیل بن احمد (1410 ه.ق) کتاب العین، جلد 4، قم: نشر هجرت.
محمود، عبدالرحمان (بی‌تا) معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیه، جلد 2.
موسوی خمینی، سیدروح الله (بی‌تا) البیع، ج 5، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره.
موسوی خمینی، سیدروح الله (بی‌تا) تحریرالوسیله، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
موسوی خویی، سید ابوالقاسم (بی‌تا) المستند فی شرح العروه الوثقی جلد چهارم، بی‌جا.
موسوی خویی، سید ابوالقاسم (بی‌تا) مصباح الفقاهه جلد هفتم و پنجم، بی‌جا.
موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1410 ه.ق) منهاج الصالحین جلد دوم، قم: نشر مدینه العلم.
نائینی، میرزا محمدحسین (1413 ه.ق) المکاسب و البیع، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین. حوزه علمیه قم.
نجفی، حسن بن جعفر (1422 ه.ق) أنوارالفقاهه: کتاب الرهن، نجف اشرف: موسسه کاشف الغطاء.
نجفی، محمدحسن (1404 ه.ق) جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام ج 25، بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
همدانی، آقارضا (1416 ه.ق) مصباح الفقیه، قم: موسسه الجعفریه لإحیاء التراث و موسسه النشر الاسلام. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 788 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 691 |
||