| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 859 |
| تعداد مقالات | 7,646 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,580,687 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,686,363 |
متن شناسی دلگشانامه‌ی ارجمند کشمیری | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 5، دوره 13، شماره 3 - شماره پیاپی 49، آذر 1400، صفحه 105-132 اصل مقاله (413.38 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2020.37576.3804 | ||
| نویسندگان | ||
| سید امیر جهادی* 1؛ حمیدرضا خوارزمی2 | ||
| 1دانشگاه شهید باهنر کرمان | ||
| 2دانشگاه شهید باهنر کرمان دانشکده ادبیات و علوم انسانی بخش زبان و ادبیات فارسی | ||
| چکیده | ||
| چکیده آغاز حماسهسراییهای دینی در ادب فارسی از پیشینهای کهن برخوردار است؛ هرچند که حماسه‌ی عاشورا و وقایع پس از آن مانند قیام مختار در شعر فارسی و به‌خصوص از عصر صفویه به بعد اثرگذار بوده است. از منظومههای سترگ و ارزشمند در موضوع حماسههای مذهبی (شیعی) باید از دلگشانامه‌ی ارجمند کشمیری یاد کرد که تاکنون تصحیح نشده و به شیوهای مستوفی بررسی و شناخته نشده است. در برخی مآخذ، اثر حاضر را به آزاد بلگرامی منسوب کردهاند؛ اما با بررسی منابع متقدم و متأخر، نادرستی این انتساب معلوم میشود. دلگشانامه با رویکردی دقیق و جزئی‌نگرانه، داستان مختار را روایت کرده است. آزاد در روایت داستان، امانت‌داری را رعایت و در بسیاری مواضع از راویان با صفاتی دال بر راستگویی و خردمندی یاد کرده است. مآخذ اصلی شاعر علاوه بر روایات موجود، مختارنامه‌ی منثور عطاءبن‌حسام واعظ است. اثرپذیری بالنسبه‌ی کاملی از متن این اثر در دلگشانامه مشهود است. از شاخصه‌های بسیار بارز اثر باید از ساقینامههای متعدد یاد کرد. ساقینامهها گاه در حکم تجدید مطلعی در روایت اثر محسوب میشود که در اوج فخامت حماسه، صبغه‌ی غنایی خاصی به متن بخشیده است. مجموعاً شش نسخه‌ی خطی از دلگشانامه وجود دارد که از نسخههای موجود در ایران تنها نسخه‌ی کامل، نسخه‌ی کتابخانه‌ی ملی ایران است و نسخههای دیگر ناقص‌الآخرند. نسخههای دیگر در کتابخانه‌ی دیوان هند موزه‌ی بریتانیا، کتابخانه‌ی بانکیپور و کتابخانه‌ی لنین مسکو محفوظاند. نگارندگان در این پژوهش با روش تحلیل و توصیف محتوا کوشیدهاند که دلگشانامه‌ی آزاد کشمیری را ازمنظر ساختاری و محتوایی تحلیل کنند و افزون‌براین، به اختصار مصنف اثر را نیز بشناسانند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژه های کلیدی: حماسه‌ی مذهبی؛ آزاد؛ مختار؛ مختارنامه؛ دلگشانامه؛ ارجمند کشمیری | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. (1384). مترجم مهدی الهی قمشهای، قم: سلسله.
آقابزرگ طهرانی. (بیتا). الذریعه الی تصانیف الشیعه. ج 8، 9، 19، بیروت: دارالأضواء.
ارجمند کشمیری، میرزا عبدالغنی. (بیتا). دلگشانامه. نسخه‌ی خطی محفوظ در کتابخانه‌ی ملی ایران، شماره‌ی 18791. 1جلد –انتقالی از کتابخانه‌ی پهلوی مجموعه نوازی1184.
امیدسالار، محمود. (1389). «علینامه، شاهنامه و نقدی بر ساختارهای ایدئولوژیک در مطالعات حماسی». ضمیمه آینه‌ی میراث، شماره‌ی 20، صص 35-56.
ایرانی، اکبر. (1389). «دربارۀ علینامه». ضمیمه‌ی آینه‌ی میراث، شماره‌ی 20، صص 57-70.
بلاغی اینالو، علی و همکاران. (1399). «بررسی سبکی و محتوایی حماسه‌ی دینی «حمله‌ی حیدری» اثر باذل مشهدی». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، خرداد، شماره‌ی 49، صص173-198.
درایتی، مصطفی. (1389). فهرستواره‌ی دستنوشتههای ایران: (دنا). ج4، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
رزمجو، حسین. (1381). قلمرو ادبیات حماسی ایران. ج 1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رستگارفسایی، منصور. (1380). انواع شعر فارسی. شیراز: نوید.
شهبازی، اصغر. (1393). «حماسهسرایی دینی در ادب فارسی». آینه‌ی میراث، شماره‌ی 55، صص 183-210.
شمشیرگرها، محبوبه. (1389). «بررسی بک‌شناسی حماسههای دینی در ادب پارسی». تاریخ ادبیات، شماره‌ی 64، بهار، صص 133-160.
صفا، ذبیح‌الله. (1369). «اشارهای کوتاه به تحریر داستانها در دوران صفوی (داستانهای مذهبی)». ایرانشناسی، زمستان، شماره‌ی 8، صص 724-729.
__________. (1378). تاریخ ادبیات در ایران (الف). ج 5، تهران: فردوس.
__________. (1378). حماسهسرایی در ایران (ب). تهران: فردوس.
طاهری برزکی، سید مرتضی و باغ میرانی، محسن. (1391). «ابوطالب اصفهانی؛ پیشگام در پیدایش منظومههای حماسی حمله حیدری». ادب حماسی، پاییز و زمستان، شماره‌ی 14، صص127-142.
عارف نوشاهی، رضااللهشاه. (1396). فهرست نسخههای خطی فارسی پاکستان. تهران: میراث مکتوب.
عطاءبن‌حسام واعظ. (بیتا). کلیات هفت جلدی مختارنامه. تهران: شرکت نسبی کانون کتاب.
غفاری، نازنین. (1398). «نگاهی به مختارنامههای منظوم ادب فارسی». ادبیات پایداری، شماره‌ی 20، صص103-124.
کوپا، فاطمه. (1390). «بررسی و تحلیل «حمله‌ی حیدری» از دیدگاه ویژگیهای سبکی و خصایص بدیعی». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، خرداد، شماره‌ی 13، صص ۶۵-1۸۱.
گلچین معانی، احمد. (1344). «حماسههای دینی». نامه‌ی آستان قدس، بهمن، شماره‌ی 22 و 23، صص 193-203.
_________________. (1359). تذکره‌ی پیمانه: در ذکر ساقینامهها و احوال ساقینامه سرایان، ذیل تذکره‌ی میخانه. مشهد: دانشگاه مشهد.
مجلسی، محمدتقی. (1404ق). بحارالأنوار. ج 68، بیروت: مؤسسه‌یالوفاء.
محمدظفرخان. (1342). «عبدالغنی بیگ قبول». هلال، شماره‌ی42، صص 55-61.
میرغلامعلی آزاد بلگرامی. (1393ش/ 2015م). کلیات آزاد بلگرامی. تصحیح، مقدمه و حواشی سیدحسن عباس، دهلی نو: مرکز تحقیقات فارسی رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران.
نظامی‌گنجوی.(1316). شرفنامه. تصحیح‌وتوضیح وحیددستگردی،تهران: مطبعه‌ی ارمغان.
___________. (1381). اقبالنامه. تصحیح برات زنجانی، تهران: دانشگاه تهران.
Maulavi Abdul Moqtadir Khan Saheb. (1912). Catalogue of The Arabic and Persian Manuscripts In The Oriental Public Library At Bankipore. Vol 3. Prepared For The Government of Bengal Under The Supervision of E. Denison Ross. Calcutta: The Bengal Secrerariat Book Depot.
Rieu, Charles. (1881). Catalogue of The Persian manuscripts in The British Museum. Vol 2. London: British museum.
سایت کتابخانه‌ی ملی ایران: http://opac.nlai.ir/opac
سایت آقابزرگ: http://aghabozorg.ir/showbookdetail.aspx
سایت کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی:
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,200 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 385 |
||