| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,413,711 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,580,439 |
زبان آنالوژیک و زبان استعاری در تفسیر صفات مشترک انسانی و الوهی در تفسیر محاسن التأویل | ||
| فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز | ||
| دوره 20، شماره 75، تیر 1399، صفحه 45-66 اصل مقاله (406.87 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2020.5728 | ||
| نویسندگان | ||
| ابراهیم حسین خانی؛ زهرا قاسم نژاد* | ||
| دانشگاه شیراز دانشکده الهیات و معارف اسلامی بخش علوم قرآن و فقه | ||
| چکیده | ||
| تفسیر صفات مشترک انسانی و الوهی از معضلات اساسی در فلسفه و کلام اسلامی است. مفسران نیز همچون فلاسفه، در تفسیر این صفات وحدت رویه ندارند و به روش‌های متعددی به تفسیر پرداخته‌اند. جمال‌الدین قاسمی مفسری منتسب و مشهور به سلفی‌گری است که در تفسیر صفات مشترک انسانی و الوهی رویکردی خاص دارد. قضاوت درباره‌ی حقیقت باور قاسمی در تفسیر صفات، مشکل به نظر می‌رسد؛ زیرا در تفسیرش، با نقل گسترده‌ی سخنان سلف، در صدد تصویب بی‌چون‌وچرای مکتب اثبات است؛ اما ازدیگرسو، میل وی به تأویل و صنایع ادبی (نظیر مجاز و استعاره) و علاقه‌اش به نظرات زمخشری و آلوسی، در تقابل با اثبات‌گرایی اوست. قاسمی اینکه ابن‌تیمیه مجاز را به‌صورت جدی انکار می‌کند، کم‌رنگ جلوه می‌دهد و اشکال دیدگاه وی درخصوص جسمانیت ذات الهی را تخفیف می‌دهد و حتی بر آن است تا اختلاف میان منکران و مؤیدان مجاز را اختلافی لفظی معرفی کند. اثبات بلاکیف برخی صفات، و تأویل دیگر صفات و تمایل به نزدیک‌کردن مکتب اثبات و تأویل، حاکی از تمایزی است که او بین این دسته از صفات قائل است و براساس تفاوت صفات، گاه با زبان استعاری و گاه با زبان آنالوژیک (یعنی تشابه در عین تفاوت) سخن می‌گوید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژگان کلیدی: 1. زبان آنالوژیک؛ 2. زبان استعاری؛ 3. جمال‌الدین قاسمی؛ 4. صفات مشترک انسانی و الوهی؛ 5. تفسیر محاسن التأویل | ||
| مراجع | ||
|
1. آلوسی، محمود (بی‌تا)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 2. ابن‌بابویه، محمدبن‌علی، (۱۳89)، التوحید، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم. 3. ابن‌تیمیه الحرانی، تقی‌الدین، (۱۴۲۷)، درء التعارض العقل والنقل، الریاض: مکتبة الرشید - ناشرون. 4. ابن‌تیمیه، احمدبن‌عبدالحلیم، ۱320، الفتوی الحمویه الکبری، قاهره: دار فجر للتراث. 5. ابن‌فارس، احمد، (۱۴۲۰)، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، بیروت: دار الجیل.
۶. البریکان، عبدالله، (بی‌تا)، منهج شیخ‌الاسلام ابن‌تیمیه فی تقریر عقیده التوحید،القاهره: دار ابن‌عفان. ۷. البوطی، محمدسعید رمضان، (۱۹۸۸)، السلفیه مرحله زمنیه مبارکه لامذهب اسلامی، دمشق: دارالفکر. ۸. بیهقی، احمدبن‌حسین، (۱۴۱۷)، کتاب الاسماء و الصفات، بیروت: دار الجبل.
۹. پترسون، مایکل، (۱۳۸۸)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه‌ی احمد نراقی، چاپ ششم، تهران: انتشارات طرح نو.
۱۰. جصاص، احمدبن‌علی، (۱۴۰۵)، احکام القرآن (جصاص)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
۱۱. جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد، (۱۹۹۰)، الصحاح، تحقیق: احمد عبدالغفور عطار، چاپ چهارم، بیروت: دارالعلم للملایین.
۱۲. حلی، حسن‌بن‌یوسف، (۱۳۸۲)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد (قسم الالهیات)، قم: مؤسسه‌ی امام صادق.
۱۳. راغب اصفهانى، حسین‌بن‌محمد، (۱۴۱۲)، مفردات ألفاظ القرآن، محقق: صفوان عدنان داوودى، بیروت: دار الشامیه.
۱۴. رحیمیان، سعید، (۱۳۹۷)، «بررسی تطبیقی صفات الهی از منظر توماس آکویناس و خواجه نصیرالدین طوسی (مقایسه‌ی نظریه‌ی آنالوژی و اشتراک معنوی تشکیکی)»، فصلنامه‌ی اندیشه‌ی دینی دانشگاه شیراز، شماره‌ی ۶۹، صص: ۷۷ ـ ۱۰۰.
۱۵. زمخشری، محمودبن‌عمر، (۱۴۰۷)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
۱۶. سبحانی تبریزی، جعفر، (۱۳۸۱)، الانصاف فی مسایل دام فیه الخلاف، قم: مؤسسه‌ی امام صادق.
۱۷. شادپور، میثم؛ واعظی، احمد، (۱۳۹۵)، «آنالوژی اقسام و مبانی آن، بررسی دیدگاه آکوئیناس و ابن‌سینا»، فصلنامه‌ی فلسفه و الاهیات، شماره‌ی دوم، صص: ۴ـ۳۰.
۱۸. شنقیطی، محمدامین، (بی‌تا)، منع جواز المجاز فی المنزل للتعبد والإعجاز، جده: دار عالم الفوائد.
۱۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، (۱۴۱۷)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی حوزه‌ی علمیه‌ی قم.
۲۰. عبدالباقی، محمد فؤاد، (۱۳۸۷)، المعجم المفرس لألفاظ القرآن الکریم، بیروت: دار الفکر.
۲۱. علاونه، احمد، (۱۳۹۰)، العلماء العرب المعاصرون و مأل مکتباتهم، بیروت: دار البشائر الاسلامیه.
۲۲. علیوی، ابن‌خلیفه، (بی‌تا)، عقیده السلف و الخلف فی ذات الله و صفاته و افعاله، دمشق، مکتب زیدبن‌ثابت.
۲۳. الغنیمی، عبدالله، (۱۹۹۴)، عقیده الحافظ‌بن‌کثیر بین التفویض و التأویل، دمام: دار الاخلاء.
۲۴. قاسمى، محمدجمال‌الدین، (۱۴۱۸م.)، محاسن التأویل، تحقیق محمدباسل عیون‌السود، بیروت: دار الکتب العلمیه. ۲۵. القاضی، احمدبن‌عبدالرحمن، (۲۰۰۳)، مذهب اهل‌التفویض فی نصوص الصفات، چاپ دوم، قاهره: دار ابن‌الجوزی.
۲۶. قصبی، زلط، (۱۴۳۳)، مباحث فی علوم القرآن، بی‌جا: دار الصحابه.
۲۷. مظفر، محمدحسن، (۱۴۲۲)، دلائل الصدق لنهج الحق، قم: مؤسسه‌ی آل‌البیت.
28. Aquinas, Thomas, (1955 – 57), Summa Contra Gentiles, Edited, with English, Especially Scriptural References, updated by Joseph Kenny, O.P, New York: Hanover House.
29. Davis, Brian, (1985), Thinking about God, London: Chapman.
30. Gendlin, Eugene T., (2012), Line Commentary on Aristotle's De Anima, New York: The Focusing.
31. Gilson, Etien, (1966), Thomism, New York: Pontifical Institute of Mediaeval Studies
32. Mondin, Battista, (1963), The Principle of Analogy in Protestant and Catholic Theology, Netherlands:The Hague
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 458 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 532 |
||