| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,413,712 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,580,439 |
مجموعةالشعرای فضلی نمنگانی و تبیین اهمیت آن در نگارش تاریخ شعر فارسی در ماوراءالنهر | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 1، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 48، شهریور 1400، صفحه 1-28 اصل مقاله (501.71 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2020.35776.3613 | ||
| نویسنده | ||
| ابراهیم خدایار* | ||
| زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| عبدالکریم فضلی نمنگانی (فوت پس از 1822م) تذکرهنویس ماوراءالنهری است که با تألیف تذکره‌ی مجموعةالشعرا، نقش بارزی در تاریخ شعر فارسی ایفا کرده است. مسئله‌ی اصلی پژوهش این است که فضلی کیست و تذکره‌ی وی چه اهمیتی در نگارش تاریخ شعر و ادب فارسی در ماوراءالنهر دارد؟ دیدگاههای انتقادی تذکرهنویس در کدامیک از رویکردهای سنتی نقد ادبی قرار میگیرد و دارای چه ویژگیهایی است؟ بررسی تذکره و اسناد مکتوب این دوره، بر اساس تحلیل محتوا و با استفاده از دستاوردهای ژانری، نشان داد فضلی، ملکالشعرای دربارِ امیر شاعر و هنردوستِ خوقند است که به فرمان وی، نخستین تذکره‌ی منظوم عصریناحیهای دوزبانه‌ی فارسی و ترکی (ازبکی) را در ماوراءالنهر سروده است. این تذکره تنها منبع منحصربهفرد تحقیق در تاریخ تحولات شعر فارسی در منطقه است که تذکرهنویس آن را در شرح‌حال 93 شاعر محیط ادبی خوقند و مناطق مرتبط با آن تدوین کرده است. دیدگاههای انتقادی فضلی در تذکره، فرصتی برای پژوهشگران نقد ادبی ایجاد کرده است تا بتوانند ارزیابیهای سنجشگرانهی صاحب تذکره را ذیل چهار رویکرد «تاریخی‌تحلیلی، اخلاقی، سیاسی‌اجتماعی و بلاغیجمالشناسانه» مطالعه کنند و در خلال آن، با شاخصهای نقد ادبی در این دوره آشنا شوند. این تذکره، سرشار از نکات ارزنده درباره‌ی تاریخ شعر و ادب فارسی در ماوراءالنهر سده‌ی نوزدهم میلادی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژههای کلیدی: تذکرهنویسی ادبی فارسی؛ فضلی نمنگانی؛ ماوراءالنهر؛ مجموعةالشعرا | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
آتشینجان، تبسم. (1380). «فضلی نمنگانی». در دانشنامه‌ی ادب فارسی ادب فارسی در آسیای میانه. به سرپرستی حسن انوشه، ج1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. صص703-704. باسورث، کلیفورد ادموند. (1381). سلسله‌های اسلامی.ترجمه‌ی فریدون بدره‌ای، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران. خجندی، عبدالمنان نصرالدین. (1384). تذکره‌ی شعرای خجند. تهران: وزارت ام‍ور خ‍ارج‍ه. خدایار، ابراهیم. (1384). غریبه‌های آشنا. تهران: تمدن ایرانی. خواجه تاشکندی، محمدصالح. (1398). تاریخ جدیدهی تاشکند. تصحیح دکتر حسن شجاعیمهر، تهران: نگارستان سخن. دادبه، اصغر و میرزا ملا احمد. (1385). «تذکرهنویسی در ماوراءالنهر و افغانستان» در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، ج14، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، صص 722-726. زرینکوب، عبدالحسین. (1369). دنباله‌ی جستجو در تصوف ایران. تهران: امیرکبیر. زهیر، عبدالرزاق. (1352). «تذکرهنگاری در ادب دری». ادب، د21، شماره‌ی2، صص 75-87. عینی، صدرالدین. (1926م). نمونه‌ی ادبیات تاجیک. مسکو: نشریات مرکزی خلق جماهیر شوروی سوسیالیستی. فضلی نمنگانی، عبدالکریم. (1320ق). مجموعةالشعرا. به سعی و اهتمام ملارحیم بردی قاری، تاشکند: ایلین. کوتی، سپیده. (1380). «تذکرهنویسی فارسی در آسیای میانه» در دانشنامه‌ی ادب فارسی: ادب فارسی در آسیای میانه. به سرپرستی حسن انوشه، ج1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صص286-292. مسلمانیان قبادیانی، رحیم. (1380). «مجموعةالشعراء» در دانشنامه‌ی ادب فارسی ادب فارسی در آسیای میانه. به سرپرستی حسن انوشه، ج1، و1، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صص788-789. ملااحمد، میرزا. (1380). یاد یار مهربان. تهران: توس. موجانی، علی و ام‍ری‍زدان ع‍ل‍ی‌‌م‍ردان [زیرنظرِ]. (1376). ف‍ه‍رست ن‍س‍خ خ‍طی فارسی ان‍س‍ت‍ی‍ت‍وی آث‍ار خ‍طی ت‍اج‍ی‍ک‍س‍ت‍ان. تهران: وزارت ام‍ور خ‍ارج‍ه. میرزایف، عبدالغنی. (1345). «منابع ادبی در حدود دوره‌های شانزده و اوایل بیست و اهمیت آن». مهر، شماره‌ی8، صص 555-561. واضح، قاری رحمتالله (1977م). تحفةالاحباب فی تذکرةالاصحاب. با مقدمه و تصحیح اصغر جان‌فدا، زیرنظر عبدالغنی میرزایف، دوشنبه: دانش. Бобоев, А. (1989). “Мажмуат ал шуаро” дар Энциклопеидяи Адабиёт ва Санъати Тоҷик. Ҷилди 2-ўм. Сармуҳаррир Ҷ. А. Азизқулов. Душанбе: Сарредакцияи илмии Энциклопедияи советии тоҷик. С.231. [In Tajik].
Исхоқуф, Ё. Ва бош (1978). Ўзбек Адабийти Тарихи. IV том. Тошкент: Фан, [In Uzbek].
Қайюмов, А. (1961). Қўқанд Адабий муҳити (хviii- xix асрлар). Тошкент: Ўзбикистон сср ФА Нашриёти. [In Uzbek].
Қайюмов, П. (1998). Тазкираи Қайюмий. 3ж., Тошкент: Ўзрфа Қўлёзмалвр Институти Тарихий Нашриёт бўлими, [In Uzbek].
Фазлий Намангоний, А. (2018). Мажмуаи Шоирон. Табдил, Таржима, Сўзбоши, Изоҳ, Лугат ва Кўрсаткичлар Муаллифи Маҳмум Хасаний. Тошкент: Фан, [In Uzbek].
Ҳабибов [Абибов], А. (1991). Ганҷи Зарафшон. Душанбе: Адиб, [In Tajik].
Ҳодизода, Р. (1968). Адавиёти Тоҷик дар Нимаи Дуввўми Асри ХlХ. Қ.1, Душанбе: Дониш, [In Tajik]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 681 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 384 |
||
