| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 877 |
| تعداد مقالات | 7,848 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,537,415 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,272,581 |
بازتاب نگاه استدلالی درمخزن الاسرار و خسرو و شیرین حکیم نظامی گنجهای | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 4، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 43، خرداد 1399، صفحه 87-111 اصل مقاله (418.71 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2019.31963.3259 | ||
| نویسندگان | ||
| رقیه شعبانی* 1؛ حسین فقیهی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی ،دانشگاه الزهرا ،تهران ،ایران | ||
| 2دانشیار گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه الزهرا ، دانشکده ادبیات ، تهران ، ایران | ||
| چکیده | ||
| استدلالی از موارد با ارزش علمی است که در تمام زمینه‌های دانش بشری از قبیل مباحث فلسفی، حکمی، اخلاقی، شرعی، تعلیمی و ... به کار می‌رود. این نوع نگاه ریشه در مباحث افلاطون و ارسطو درباره‌ی کارکرد هنر و شعر دارد. در این میان، برداشت شاعران فارسی‌گو از جمله نظامی که بین شعر و حکمت و دانایی قائل به همپوشانی معنایی بودند، با دیدگاه ارسطو قرابت بیشتری دارد. زیرا او برخلاف افلاطون که شعر را محصول «جذبه و بی‌خبری» شاعر می‌دانست و «الهام» شاعرانه را به شکلی از جنون مرتبط می‌کرد، معتقد است شاعر که از نوعی آگاهی برتر برخوردار است، می‌تواند با تقلید از «واقعیت آرمانی» به تطهیر و تزکیه روح آدمی یاری رساند. بنابراین کار شاعر ریشه در نوعی منطق و خرد دارد که هر نوع نگاه استدلالی را پوشش میدهد. نظامی که بر علوم عصر خود نظیر: منطق، فلسفه،کلام، پزشکی و نجوم آگاهی داشته، همواره نتایج کاربرد حکمت و خرد را ارج نهاده است. نگاه منطقی نظامی موجب شده که او در اثبات و تأیید و تفهیم اشعارش به انواع استدلال مانند: قیاس، استقراء و تمثیل در زمینه های: ادبی، عقلی، اجتماعی، تعلیمی، تمثیلی، کلامی، تأویلی، نقلی، شرعی، جغرافیایی و تاریخی روی آورد. نتایج به دست آمده نشان میدهد که در خسرو وشیرین و مخزن الاسرار که به ترتیب آثاری غنایی و تعلیمی محسوب می‌شوند، بیشترین نوع استدلال شامل قیاس در زمینه‌های عرفانی، حکمی ـ تعلیمی، پزشکی، اسطوره‌ای و هرمونتیک از شکل اول است، تمثیل در مرحله‌ی دوم قرار دارد و استقراء به ندرت به چشم می‌خورد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| نظامی؛ استدلال؛ خسرو شیرین؛ مخزن الاسرار؛ نحوه بیان | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.(۱۳۸۹). ترجمهی مهدی الهیقمشه‌ای، تهران: بهشت جاوید. ابنبابویه، محمدبنعلی.(۱۳۶۹). من لایحضره الفقیه.ترجمهی محمدجواد غفاری و صدرالدین بلاغی، تهران: صدوق. احمدی، بابک.(1387). حقیقت و زیبایی درسهای فلسفهی هنر. تهران: مرکز. ارسطو.(1378). فن شعر. ترجمهی عبدالحسین زرینکوب، تهران: امیرکبیر. اژه‌ای، محمد.(۱۳۸۵). مبانی منطق.تهران: سمت. افلاطون.(1395). دورهی آثار. ترجمهی محمدحسین لطفی، تهران: خوارزمی. آقایانیچاوشی، لیلا.(۱۳۹۴). نقش حکمت در کلاسیکشدن متون ادبی عرفانی منثور (مطالعه موردی مقالات شمس). پایاننامهی دکتری دانشگاه الزهرا. ثروتیان، بهروز.(۱۳۷۶). اندیشههای نظامیگنجهای. تبریز: آیدین. ـــــــــــــ.(1388). هنر و اندیشهی نظامیگنجهای. تهران: همشهری. خوانساری، محمد.(۱۳۷۳). منطق صوری. ج ۱و۲، تهران: آگاه. درزی، علی.(1389). شیوهی استدلال نحوی. تهران: سمت. زرینکوب، عبدالحسین.(۱۳۴۷). با کاروان حله. تهران: جاویدان. ______________.(۱۳۷۴). پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد. تهران: سخن. سعادتی، افسانه؛ شجری، رضا.(1389). «رویکرد مولانا نسبت به استدلال». ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا، دورهی۱، شمارهی ۲، صص ۱۲۵- ۱۵۰. سعدی، مشرفالدین مصلحبن عبدالله.(۱۳۷۵). بوستان. تصحیح غلاحسین یوسفی، تهران: خوارزمی. شریعتمداری، علی.(1351). فلسفهی تعلیم و تربیت. اصفهان: تففی. شفیعیکدکنی، محمدرضا.(۱۳۷۵). صورخیال در شعر فارسی. تهران: آگاه. صباغیان، محمدجاوید.(1369). «تصاویر خیال در خسرو و شیرین نظامی». جستارهای ادبی، شمارهی88-89، صص35-65. طغیانی، اسحاق؛ حاتمی، حافظ.(1390). «رابطهی ادبیات و اخلاق با رویکردی به آثار نظامی گنجهای». پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، دورهی 3، شمارهی 10، صص63- 82. طوسی، خواجه نصیرالدین. (1352).اساسالاقتباس. تصحیح مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران. عامری، زهرا؛ پناهی، مهین.(1394). «بازتاب نماد آینه در عرفان و اسطوره با تکیه بر بندهشن و مرصادالعباد». ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا، دورهی7، شمارهی13، صص 143- 174. غررالحکم و دررالکلم.(1410ق). گردآورنده عبدالواحدابنمحمد آمدی، تصحیح مهدی رجایی، قم: دارالکتاب اسلامی. ملاصدرا، صدرالدینمحمدبن ابراهیم قوامیشیرازی.(1362). منطق نوین. ترجمه و شرح عبدالحسین شکوهالدّینی، تهران: آگاه. مدللیان، زهرا.(۱۳۸۸). تاثیر احتجاجات قرآنی (تمثیل و جدل) بر شیوهی بیان مثنوی معنوی. پایاننامهی کارشناسیارشد دانشگاه الزهرا. مظفر، محمدرضا.(۱۳۷۶). منطق. ترجمه و اضافات علی شیروانی، ج۲، قم: قدس. ملکشاهی، حسن.(1367). ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات ابنسینا. تهران: سروش. نظامیگنجوی، الیاسبنیوسف.(۱۳۹۲الف). خسرو و شیرین. مصحح حسن وحید دستگردی به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره. ـــــــــــــــــــــــــ.(1392ب). مخزنالاسرار. تصحیح حسن وحیددستگردی به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره. نهجالبلاغه.(1379). ترجمهی محمد دشتی، قم: محدث. نعمانی، شبلی.(1395). شعرالعجم. ترجمهی سیدمحمدتقی فخرداعیگیلانی. تهران: دنیای کتاب. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 835 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 601 |
||