| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 859 |
| تعداد مقالات | 7,647 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,581,439 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,686,782 |
دیپلماسی اقتصـادی ایـران در بستر قوانین برنامه‌های توسعه: آسیب‌شناسی برنامه‌های چهارم تا ششم | ||
| مطالعات حقوقی | ||
| مقاله 1، دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 28، شهریور 1397، صفحه 1-27 اصل مقاله (6.95 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jls.2018.28577.2832 | ||
| نویسندگان | ||
| فریبرز ارغوانی* 1؛ محمد حسن غلامی2 | ||
| 1استادیار روابط بین الملل، دانشکده حقوق وعلوم سیاسی، دانشگاه شیراز | ||
| 2دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای، دانشگاه شیراز | ||
| چکیده | ||
| دیپلماسی اقتصادی به اقدامات رسمی دیپلماتیک اطلاق می‌شود که تأییدکنندۀ منافع اقتصادی کشور در سطح بین‌المللی باشند؛ تأکید این اقدامات بر افزایش صادرات، جذب سرمایۀ خارجی و شرکت در سازمان‌های اقتصادی بین‌المللی است و پیوندی میان قـدرت و رفاه ایجاد می‌کنند. کنشگران دولتی و غیردولتی گوناگونی در این حــوزه به فعالیــت می‌پردازند که قـوانین مختلف حیطۀ عمل آنان را مـشخص می‌کنند. برنامه‌های توسعه از مهم‌ترینِ این قوانین هستند؛ پرسش محوری این مقاله آن است که قوانین برنامه‌های چهارم، پنجم و ششم توسعه از چه نقاط ضعفی در حوزۀ دیپلماسی اقتـصادی رنج می‌برند؟ در پاسخ به این سؤال، این فرضیه به سنجش گذاشته می‌شود که مهم‌ترین آسیب‌های ساختاری این برنامه‌ها در ارتباط با دیپلماسی اقتصادی، فقدان تعاریف عملیاتی و دقیق، عدم تعیین وظایفی برای نهادهای اصلی کنشگر در دیپلماسی اقتصـادی مانـند وزارت امور خارجه، عدم تأکید روشن بر سیاست تنش‌زدایی و تعامل با اقتـصاد جهانی و نهادینه‌سـازی استلزامات این مسـئله و ایجاد نکردن مجـموعه‌ای از ترتیبـات به‌هم‌پیوسته برای دیپلماسی اقتصادی، دیپلماسی بازرگانی و دیپلماسی شرکتی هستند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که جذب سرمایۀ خارجی در ایران موانع گوناگونی مانند فقدان هماهنگی نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی دارد و عدم طرح ضمانت اجراهای کافی و مناسب در متن قوانین توسعه ایرادی عام و مشکل‌ساز بوده است. این پژوهش به روش توصیفی-تبیینی انجام شده است و داده‌های مورد نیاز در آن به شـیوۀ کتابخانه‌ای و اینترنتی جمع‌آوری شده‌اند. بررسی چرایی قرارگیری دیپلماسی اقتصادی در برنامه‌های توسعه و ارائۀ راهکارهایی جهت بهبود عملکردها در این مورد، دیگر اهداف این پژوهش هستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| برنامۀ چهارم توسعه؛ برنامۀ پنجم توسعه؛ برنامۀ ششم توسعه؛ جمهوری اسلامی ایران؛ دیپلماسی اقتصادی | ||
| مراجع | ||
|
الف. فارسی ارغوانی پیرسلامی، فریبرز (1391) «سیاست دفاعی-امنیتی جمهوری اسلامی ایران در پرتو قانون برنامه پنجم توسعه»، مجله سیاست دفاعی، سال بیستم، شماره 78، صص 137-105. اسمیت، روی، عماد الأنیس و کریستوفر فاراندس (1394) اقتصاد سیاسی بین‌الملل در سدۀ بیست و یکم، ترجمۀ امیرمحمد حاجی‌یوسفی و روح‌الله طالبی آرانی، چاپ دوم، تهران: مخاطب. امامی، محمد و کورش استوارسنگری (1391) حقوق اداری، جلد دوم، تهران: میزان. ایرنا (1396) «ظریف: دیپلماسی اقتصادی و اجرای برجام دو مأموریت اصلی وزارت خارجه است» (تاریخ مشاهده: 15/6/1396) در: http://www.irna.ir/fa/news/82637797 ایسنا (1396) «ظریف: محور دیپلماسی را اقتصاد قرار می‌دهیم» (تاریخ مشاهده: 15/6/1396) در: http://www.irna.ir/fa/news/82637797 تورانی، مرتضی (1388) «نگاهی به تقسیم‌بندی راست و چپ سیاسی: دولت توسعه‌گرا در عصر جهانی‌شدن»، گزارش، شماره 208، صص 23-22. حیدری، محمد و انعامی علمداری، سهراب (1392) «دیپلماسی اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره بیستم، پاییز، صص 61-39. دانش‌نیا، فرهاد (1391) «دیپلماسی اقتصادی و سیاست خارجی توسعه‌گرا؛ ابزارهای موفقیت راهبرد توسعه‌ای ج.ا.ا. در اقتصاد جهانی»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی‌شدن، سال سوم، شماره 6، صص 85-67. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1392) سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چاپ پنجم، تهران: سمت. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، مرتضی دامن‌پاک جامی (1394) «جایگاه دیپلماسی اقتصادی در سیاست خارجی دولت یازدهم»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و نهم، شماره 1، صص 52-7. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال؛ صالحی، مختار (1391) «دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران: زمینه‌ها و چالش‌ها (با تأکید بر پنج شاخص جهانی‌شدن اقتصاد)»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال هفدهم، شماره 52، صص 114-73. راهبرد (1382) «ایران، دیپلماسی اقتصادی و جهانی شدن»، شماره 27، بهار، صص 127-110. رضائی، علیرضا و قاسم ترابی (1392) «سیاست خارجی دولت حسن روحانی، تعامل سازنده در چارچوب دولت توسعه‌گرا»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 15، تابستان، صص 161-131. رضوی، سید مهدی و بابایی، مجتبی (1396)«انتقال مفاهیم مسئولیت دولت‌ها به حوزه سازمان‌های بین المللی و چالش‌های پیش رو»، مجله مطالعات حقوقی، دوره 9، شماره 4، زمستان، صص 176-141. سریع‌القلم، محمود (1394) «توسعه، محصول دولت توسعه‌گرا»، ماهنامۀصنعت نساجی و پوشاک، شماره 376، صص 91-88. سلیمانی، یاسر و سعید سیدحسین‌زاده یزدی (1395) «تبیین رویکردها و مؤلفه‌های سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی؛ بررسی موردی تبیین بند دوازدهم سیاست‌ها: مؤلفه‌های دیپلماسی اقتصادی»، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال چهارم، پاییز، صص 114-91. سلیمانی پورلک، فاطمه (1395) «چالش‌ها و ضرورت‌های دیپلماسی اقتصادی ایران و الزامات آن در حوزه سیاست خارجی»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیست و سوم، شماره 88، صص 358-325. صالحی، مختار (1393 الف) «دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در دوران سازندگی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال نهم، شماره 3، صص 213-175. صالحی، مختار (1393 ب) «دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران: مطالعه موردی (دوران صلح‌گرایی مردم‌سالار)»، فصلنامه علمی-پژوهشی رهیافت انقلاب اسلامی، سال هشتم، شماره 28، صص 62-43. صبوری، ضیاءالدین؛ صالحیان، تاج‌الدین (1396) «بررسی راهبردی دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران؛ مطالعه موردی: دولت یازدهم و دوازدهم»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره 7، شماره 24، صص 158-133. فاخری، مهدی (1386) راهکارهای الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت، تهران: نشر ثالث. فرجی‌راد، عبدالرضا (1383) «توسعه کشور نیازمند دیپلماسی اقتصادی است»، روند اقتصادی، شماره 6، بهار، صص 30-28. قنبرلو، عبدالله (1395) اقتصاد سیاسی بین‌الملل: نظریه‌ها، مسائل و تحولات، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی. کاظمی، حجت (1393) «جهانی‌شدن و دولت‌های توسعه‌گرا؛ سویه‌های تغییر و تداوم نقش دولت در فرایند توسعه»، فصلنامه سیاست، دوره 44، شماره 1، صص 152-135. کمالی اردکانی، مسعود (1395) «تأثیرات برجام بر تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نوزدهم، شماره 2، صص 82-53. گیلپین، رابرت (1392) اقتصاد سیاسی جهانی: درک نظم اقتصاد بین‌الملل، ترجمه مهدی میرمحمدی و دیگران، چاپ دوم، تهران: مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد. ماندل، رابرت (1387) چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ سوم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی. محبی، محسن و بذار، وحید (1396) «سازوکارهای حل و فصل اختلافات ناشی از برجام و تعیین تکلیف تحریم‌های هسته‌ای ایران در برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد»، مجله مطالعات حقوقی، دوره 9، شماره 4، زمستان، صص 306-279. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1394) «الزامات تقویت دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در شرایط پسا تحریم»، معاونت پژوهش‌های سیاسی و حقوقی. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1395) «تدوین و اجرای دیپلماسی اقتصادی: بررسی تجربه برزیل»، معاونت پژوهش‌های سیاسی و حقوقی. مرکزپژوهشو اسنادریاستجمهوری، (1387) دولتایرانی -اسلامی (آرادکترمحموداحمدی‌نژادرئیس‌جمهور)،تهران، نشرمرکزپژوهشو اسنادریاستجمهوری. موسوی شفائی، سیدمسعود (1386) «دیپلماسی اقتصادی، ابزار نوین سیاست خارجی در عصر جهانی‌شدن»، پژوهشنامه حقوق و علوم سیاسی، شماره 6، پاییز، صص 60-39. نامه اتاق بازرگانی (1394) «نگاهی به تعریف دیپلماسی اقتصادی؛ اولویت‌ها و اهداف»، سال 85، شماره 101، صص 21-20. نقیب‌زاده، احمد و محمدتقی دلفروز (1394) «بررسی فرایند توسعۀ اقتصادی کرۀ جنوبی در چارچوب الگوی دولت توسعه‌گرای غیردموکراتیک»، فصلنامه سیاست، دوره 45، شماره 4، صص 1032-1015. واعظی، محمود (1388) «دیپلماسی اقتصادی ایران با تأکید بر نقش انرژی»، پژوهشنامه سیاست خارجی، شماره 17، زمستان، صص 184-149. هاشمی، سیدمحمد (1391) حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد دوم، چاپ بیست و سوم، تهران: میزان.
- اسناد حقوقی «قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»(بازنگری‌شده 1368) قابل دسترسی در: http://rc.majlis.ir/fa/content/iran_constitution
«سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404»(1382) قابل دسترسی در: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=16995
«سیاست‌های کلی برنامۀ چهارم توسعۀ کشور»(1382) قابل دسترسی در: http://padafand.kwpa.ir/Default.aspx?tabid=1670
«سیاست‌های کلی برنامۀ پنجم توسعۀ کشور»(1387) قابل دسترسی در: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=5389
«سیاست‌های کلی برنامۀ ششم توسعۀ کشور»(1394) قابل دسترسی در: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=30128
«قانون برنامۀ چهارم توسعۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور» (1383) قابل دسترسی در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/94202
«قانون برنامۀ پنج‌سالۀ پنجم توسعۀ جمهوری اسلامی ایران» (1389) قابل دسترسی در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/790196
«قانون برنامۀ پنج‌سالۀ ششم توسعۀ جمهوری اسلامی ایران»(1395) قابل دسترسی در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/1014547
«قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعۀ کشور»(1396) قابل دسترسی در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/1014070
«قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی»(1380) قابل دسترسی در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/133816
ب. انگلیسی DíazCeballos, B. (2012) “Economic Diplomacy” (observed: 9/6/2017) at: https://www.diplomacy.edu/courses/Economic
Heydari, M., &Alamdari, S. (2012) “The Riddle of Economic Diplomacy in the Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran”, International Journal of Political Science, Vol. 2, No. 3, pp. 29-45.
Lee, Donna and Brian Hocking (2010) ‘Economic Diplomacy’ in Robert A. Denemark (ed.) The International Studies Encyclopedia, Vol. II, pp 1216-1227. Wiley Blackwell.
Paul, Darel E &Amawi, Abla (2013) The Theoretical Evolution of International Political Economy, Oxford University Press.
Papadimitriou, P., &Pistikou, V. (2014) “Economic Diplomacy and Security in Sovereign States”, Procedia Economics and Finance, Vol. 9, pp. 42-65.
Saner, Raymond & YiuLichia(2003) International Economic Diplomacy: Mutations in Post-Modern Times, Netherlands Institute of International Relations “Clingendael”, (observed: 15/5/2018) at: http://www.businessdiplomats.com/images/articles/files/Postmodern_diplomacy.pdf
Zahrani, M. (2011) “Sanctions against Iran: War and Containment”, Iranian Review of Foreign Affairs, Vol. 2, No. 5, pp. 65-89.
ج. منابع فرانسوی Gelin, R. (2016) “Diplomatieéconomique: qu’est-cequec’est?” (Observed: 2/19/2018) at: http://www.gresea.be/Diplomatie-economique-qu-est-ce-que-c-est
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,085 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,772 |
||