| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,413,708 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,580,438 |
اصالت ماهیت و اعتباریت وجود از نگاه خیام (با تأکید بر قرائت سمنانی) | ||
| فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز | ||
| مقاله 3، دوره 18، شماره 66، خرداد 1397، صفحه 45-64 اصل مقاله (268.18 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2018.4859 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد خسروی فارسانی* 1؛ مهدی امام جمعه2؛ علی ارشد ریاحی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان | ||
| 2دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان | ||
| چکیده | ||
| حکیم عمر خیام با وجود آن که مشایی است، به دفاع از اصالت ماهیت و اعتباریت وجود پرداخته است .او اتصاف ماهیت به وصف وجود را به‌واسطه‌ی تعلق جعل به ماهیت میداند. این رأی شائبه‌ی نادیده‌گرفتن بخشی از تاریخ فلسفه را توسط تدوین‌کنندگان آن ایجاد می‌کند. سمنانی به دنبال نقد آرای ملاصدرا، سبزواری و آقا علی مدرس (دربرابر قرائت صدرایی) ضمن این که آغاز بحث اصالت وجود یا ماهیت را عصر خیام میداند، آرای او را در تأیید اصالت ماهیت و اعتباریت وجود، به همان معنای صدرایی بازخوانی نموده و استدلال‌های او را در اعتباریت وجود و اصالت ماهیت محکم دانسته است. این مقاله ضمن تبویب و تبیین نظر خیام بر مبنای قرائت سمنانی، قضاوت او را از این منظر، مطابق با نظر خیام بررسی و ارزیابی کرده است. این پژوهش، بنیادی و روش آن، ترکیبی از توصیف، تحلیل و تطبیق است. از نتایج این پژوهش آن است که روشن می‌سازد اولاً، شیخ اشراق در رأی اعتباریت وجود تحت‌تأثیر خیام بوده است. ثانیاً، برخلاف نظر سمنانی، خاستگاه مدعای اعتباریت وجود خیام، زیادت خارجی وجود بوده، نه آن‌که مقابل با اصالت وجود باشد و این اساس تمایز رأی خیام با میرداماد و ملاصدرا در این مسأله است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| : ۱. خیام؛ ۲. سمنانی؛ ۳. ماهیت؛ ۴. وجود؛ ۵. اعتباریت؛ ۶. عروض خارجی | ||
| مراجع | ||
|
۱. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، (1365)، قواعد کلی فلسفی در فلسفه‌ی اسلامی، ج2، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
۲. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1363)، الشفاء؛ الالهیات، تحقیق الاستاذین الاب قنواتی و سعید زائد، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
۳. جمعی از نویسندگان، حسن‌زاده آملی، حسن، (بی‌تا)، دومین یادنامه علامه طباطبایی، تهران: مؤسّسه مطالعاتی و تحقیقاتی فرهنگی.
۴. جوادی آملی، عبدالله، (1382)، شرح حکمت متعالیه، ج1، چاپ دوم، قم: اسراء.
۵. حائری مازندرانی (سمنانی)، سید محمدصالح (1362)، حکمت بوعلی سینا (5جلد)، به تصحیح و اهتمام حسن فضائلی، چاپ سوم، تهران: انتشارات حسین علمی و نشر محمد.
۶. ـــــــــــــــــــــــ، (1377ق)، ودایع‌الحکم فی کشف خدایع بدایع‌الحکم، به سعی و اهتمام حسین عمادزاده، طهران: شرکت سهامی طبع کتاب.
7. خیام، عمربن‌ابراهیم، (1962م.)، رسائل عمرخیام، به کوشش ب.ا. روزنفیلد و آ.پ. یوشکیفیتش، موسکو: دارالنشر للاداب الشرقیه.
۸. ـــــــــــــــــــــــ، (1377)، دانشنامه خیامی (مجموعه رسائل علمی و فلسفی و ادبی عمربن‌ابراهیم خیامی)، به اهتمام رحیم رضازاده ملک، تهران: علم و هنر و صدای معاصر.
۹. ذبیحی، محمد، (1386)، فلسفه‌ی مشّاء با تکیه بر اهمّ آراء ابن‌سینا، تهران: انتشارات سمت.
۱۰. سهروردی، شهاب‌الدین یحیی، (1380)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمه‌ی هانری کربن، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
۱۱. ــــــــــــــــــــــــــــ، (1397)، حکمه الاشراق، ضمن مصنفات شیخ اشراق، ج۲، به کوشش هانری کربن، تهران: انجمن فلسفه ی ایران.
12. شریف‌رازی، محمد، (1352-1354)، گنجینه دانشمندان، تهران: بی‌نا.
۱۳. شریعت، محمدجواد، (1379)، دستور ساده زبان فارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات اساطیر.
۱۴. صدرالدین شیرازی، محمدبن‌ابراهیم، (1981)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
۱۵. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ، (1363)، المشاعر، به کوشش هانری کربن، تهران: کتابخانه طهوری.
۱۶. مصباح یزدی، محمدتقی، (1368)، آموزش فلسفه، ج1، قم: سازمان تبلیغات اسلامی.
۱۷. مطهری، مرتضی، (1366)، مجموعه‌ی آثار، ج10، تهران: انتشارات صدرا.
۱۸. مطهری، مرتضی، (بی‌تا)، پاورقی اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج3، تهران: انتشارات صدرا.
۱۹. مهجوری، اسماعیل، (۱۳۵۳)، دانشمندان و رجال مازندران، به‌کوشش هدایت‌اللّه مهجوری، تهران: بی‌نا.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 943 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 856 |
||