| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 874 |
| تعداد مقالات | 7,803 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,220,793 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,165,094 |
بررسی کارکرد دیو در منظومههای پهلوانی پس از شاهنامه | ||
| شعر پژوهی(بوستان ادب) | ||
| مقاله 5، دوره 4، شماره 2، شهریور 1391، صفحه 99-128 اصل مقاله (294.63 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jba.2012.460 | ||
| نویسندگان | ||
| زهرا ریاحی زمین؛ عظیم جباره ناصرو* | ||
| دانشگاه شیراز | ||
| چکیده | ||
| شناخت دیوها یکی از بنیادهای دینپژوهی و اسطورهشناسی ایرانی است. در این جستار، به بررسی جایگاه دیوان در منظومههای پهلوانی پس از شاهنامهی فردوسی پرداخته شده است. در پارهای از این منظومهها مانند بانوگشسبنامه و کُک کُهزاد، دیوها حضوری کمرنگ دارند و تنها به عنوان صفاتی برای انسانهای پلید به کار میروند. در برخی دیگر از این منظومهها مانند سام‌نامه، شهریارنامه و فرامرزنامه، دیوان حضوری پررنگتر دارند؛ به گونهای که یکی از مراحل هفتخانی که پهلوان از آن میگذرد، مبارزه با دیو است و پهلوان برای نجات دختر/ دختران از چنگال دیو، ناگزیر میشود با دیو بجنگد. در برخی دیگر از این منظومهها مانند کوش‌نامه و گرشاسب‌نامه، افزون بر حضور دیوان به عنوان موجوداتی اهریمنی و دشمن قهرمان داستان و نیز صفاتی که نشان‌گر کنشهای پلید انسانی است، به دیوهایی مانند آز، خشم، نیاز، رشک و... که ریشه در اساطیر ایران باستان و متون پهلوی دارند، نیز برمیخوریم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دیو؛ منظومه های پهلوانی؛ دیو سیاه؛ دیو وارون؛ غول | ||
| مراجع | ||
|
آموزگار، ژاله. (1371). «دیوها در آغاز دیو نبودند». کلک، شمارهی 30، صص 16- 24.
آیدنلو، سجاد. (1388). «هفت خوان پهلوان». نشریهی دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شمارهی26، صص1-27.
ابن‌اثیر، عزالدین ابوالحسن علی‌جزری. (1349). اخبار ایران از الکامل ابن‌اثیر. ترجمهی محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران: دانشگاه تهران.
ابی‌الخیر، ایرانشاه. (1370). بهمن‌نامه. تهران: علمی و فرهنگی.
ابی‌الخیر، ایرانشاه. (1377). کوش‌نامه. تهران: علمی.
احمدی، جمال. (1384). «شناخت اسطورهی اکوان دیو». کاوش‌نامهی زبان و ادب، شمارهی 10، صص 107- 128.
اسدی طوسی، ابونصر علی. (1317). گرشاسب‌نامه. تصحیح حبیب یغمایی، تهران: دنیای کتاب.
اکبری مفاخر، آرش. (1387). «دیوان در متون اوستایی و فارسی باستان». نشریهی مطالعات ایرانی، شمارهی 14، صص 51- 64.
اکبری مفاخر، آرش. (1388). «دیوان در متون پهلوی». نشریهی مطالعات ایرانی، شمارهی 15، صص 41- 54.
المنجد. (1378). لویس معلوف. قم: بلاغت.
انجوی شیرازی، ابوالقاسم. (1355). مردم و فردوسی. تهران: علمی.
برزگرخالقی، محمدرضا. (1379). «دیو در شاهنامه». نشریهی زبان و ادب، شمارهی 12، صص 76- 100.
بلعمی. (1353). تاریخ بلعمی. به تصحیح محمدتقی بهار، به کوشش محمدپروین گنابادی، تهران: زوار.
پورداوود، ابراهیم. (1380). یسنا. تهران: اساطیر.
پورداوود، ابراهیم. (1377). یشتها. تهران: اساطیر.
تواضعی، رسول. (1373). «نقش و تأثیر عدد هفت در شاهنامه فردوسی». نشریهی ادبستان، شمارهی 52، صص40- 47.
جلالی نائینی، محمدرضا. (1348). گزیدهی سرودههای ریگ‌ودا. تهران: سیمرغ.
حسامپور، سعید و جباره، عظیم. (1389). «خان و خانواره در حماسههای ملی پس از شاهنامه». نشریهی مطالعات ملی، شمارهی 2، صص127-152.
حسنپور، حسین و قلی‌زاده، زیور. (1385). «بررسی مفهوم دیو از اوستا تا شاهنامه». نشریهی دانشکدهی علوم انسانی دانشگاه سمنان، شمارهی 16، صص15-38.
خواجوی کرمانی، محمود. (1386). سام‌نامه. تصحیح میترا مهرآبادی، تهران: دنیای کتاب.
دادگی، فرنبغ. (1369). بندهش. به کوشش مهرداد بهار، تهران: طوس.
دوست‌خواه، جلیل. (1380). حماسهی ایران: یادمانی از فراسوی هزارهها. تهران: آگه.
دیکسون کندی، مایک. (1384). دانشنامهی اساطیر یونان و روم. ترجمهی رقیه بهزادی. تهران: طهوری.
راشدمحصل، محمدتقی. (1385). وزیدگیهای زادسپرم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رستگارفسایی، منصور. (1383). پیکرگردانی در اساطیر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
روح‌الامینی، محمود. (1361). «عدد هفت در اساطیر و ادیان». چیستا، شمارهی 8، صص 1009- 1013.
صرفی، محمدرضا و اکرم مریخی. (1388). «اسطورهی انسان- جانور در کوش‌نامه و گرشاسب‌نامه». نشریهی مطالعات ایرانی، شمارهی 16، صص 97- 114.
صفا، ذبیح‌الله. (1369). حماسه‌سرایی در ایران. تهران: امیرکبیر.
طباطبایی، احمد. (1343). «دیو و جوهر اساطیری آن». نشریهی دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی تبریز، شمارهی 8، صص 39- 45.
طرسوسی، ابوطاهر محمد بن علی بن موسی. (2536). داراب‌نامه. به اهتمام ذبیح‌اله صفا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
طوسی، محمد ابن محمود بن احمد. (1345). عجایب المخلوقات. به اهتمام منوچهر ستوده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
عروضی سمرقندی، نظامی. (1333). چهار مقاله. به کوشش محمد معین، تهران: زوار.
فرامرزنامه. (1386). تصحیح میترا مهرآبادی، تهران: دنیای کتاب.
فردوسی، ابوالقاسم. (1382). شاهنامه. تهران: هرمس.
کراچی، روح‌انگیز. (1382). بانوگشسبنامه. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
کریستن سن. آرتور. (1370). آفرینش زیانکار در روایات ایرانی. ترجمهی احمد طباطبایی، تبریز: مؤسسهی تاریخ و فرهنگ ایران.
کزازی، میرجلال‌الدین. (1384). نامهی باستان. ج2، تهران: سمت.
کوسج، شمس‌الدین محمد. (1387). برزونامه. تصحیح اکبر نحوی، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
مادح، قاسم. (1380). جهانگیرنامه. به کوشش ضیاءالدین سجادی، تهران: مؤسسهی مطالعات اسلامی.
ماسه، هانری. (1389). معتقدات و آداب ایرانی. ترجمهی مهدی روشن‌ضمیر، تهران: گستره.
متینی، جلال. (1363). «روایتی دیگر از دیوان مازندران». ایران‌نامه، شمارهی 9، صص 118- 134.
محجوب، محمد جعفر. (1371). آفرین فردوسی. تهران: مروارید.
مختاری غزنوی، عثمان. (1377). شهریارنامه. تهران: پیک فرهنگ.
مزداپور، کتایون. (1369). شایست نشایست. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مولایی، چنگیز. (1388). دانشنامهی زبان و ادب فارسی (مدخل دیو). تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
میرزای ناظر، ابراهیم. (1370). «تفسیر واژهی دیو و پری». چیستا، شمارهی 82 و 83، صص 187-194.
میرفخرایی، مهشید. (1376). روایت پهلوی. تهران: مؤسسهی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مینوی خرد. (1354). ترجمهی احمد تفضلی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
نوابی، ماهیار. (1338). «یادگار بزرگمهر». نشریهی دانشکدهی ادبیات دانشگاه تبریز، سال 11، شمارهی 50، صص 302- 333.
والی، زهره. (1379). هفت در قلمرو فرهنگ و تمدن بشری. تهران: اساطیر.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,582 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,161 |
||