| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,413,765 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,580,455 |
بررسی و ارزیابی انتقادات غزالی بر ابن‌سینا در مسأله‌ی حدوث و قدم عالم؛ با تکیه بر مبانی سینوی | ||
| فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز | ||
| مقاله 4، دوره 17، شماره 62، خرداد 1396، صفحه 65-86 اصل مقاله (225.46 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2017.4078 | ||
| نویسندگان | ||
| حامد علیزاده1؛ طیبه حیدری موصلو2 | ||
| 1دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 2دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی دانشگاه قم | ||
| چکیده | ||
| غزالی که در بیشتر مباحث، رویکردی کلامی دارد، ابن‌سینا را به‌دلیل سه مسأله، ازجمله اعتقاد به قدم زمانی عالم، تکفیر کرده است. اما این پرسش که انتقادات وی تا چه میزان درست بوده و آیا می‌تواند توجیه‌گر مناسبی برای تکفیر ابن‌سینا باشد، همواره موردعنایت اندیشمندان بوده است. بررسی و ارزیابی مبانی و دلایل ابن‌سینا و غزالی در مسأله‌ی حدوث و قدم عالم، حاکی از این است که ادعای غزالی مبنی‌بر اینکه اعتقاد به قدم زمانی عالم، در تقابل با معلولیت عالم و اختیار خداوند است و متون دینی نیز حاکی از حدوث زمانی عالم می‌باشند، ادعای باطلی است؛ زیرا مشکلات و نتایج فاسدی مثل انقطاع فیض از فیاض مطلق، انفکاک معلول از علت تامه و ترجیح بلامرجّح را به‌دنبال دارد که غزالی نیز از توجیه مناسب این اشکالات و ارائه‌ی پاسخ قانع‌کننده به آن‌ها ناتوان بوده است. ازطرف‌دیگر، بررسی مبانی و دلایل ابن‌سینا بر قدم زمانی عالم نیز نشان می‌دهد که این اعتقاد، هیچ منافاتی با معلولیت عالم و اختیار خداوند ندارد؛ زیرا درست است که عالم، قدیم زمانی است؛ اما همین عالم، به دلیل ممکن‌الوجود بالذّات و واجب‌الوجود بالغیر بودن و مسبوق‌بودن وجود غیری‌اش به نیستی ذاتی آن، حادث ذاتی می‌باشد، همچنین نظریه‌ی حدوث ذاتی، از نتایج فاسدی که مترتب بر نظریه‌ی حدوث زمانی عالم است مصون می‌باشد و علاوه بر این، با حدوثی که در متون دینی به آن اشاره شده نیز کاملاً سازگار است؛ بنابراین روشن می‌شود که انتقادات غزالی بر ابن‌سینا، نادرست و به‌دور از اصول اخلاقی حاکم بر نقد منصفانه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| : 1. ابن‌سینا 2. غزالی 3. قدیم زمانی 4. قدیم ذاتی 5. حدوث زمانی 6. حدوث ذاتی 7. اراده | ||
| مراجع | ||
|
1. ابن‌رشد، محمد‌بن‌احمد، (1969)، تهافت‌التهافت، تحقیق سلیمان‌دنیا، قاهره: دارالمعارف مصر. 2. _____________، (بی‌تا)، تهافت التهافت، تحقیق سلیمان دنیا، قاهره: دارالمعارف بمصر. 3. ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، (1339)، التنبیهات و الإشارات، به‌اهتمام محمود شهابی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 4. _____________، (1430)، الشفاء (الهیات)، راجعه و قدّم له ابراهیم بیومی مدکور، تحقیق الاستاذین الأب قنواتی؛ سعید زاید، ج اول، قم: ذوی القربی. 5. _____________، (1364)، النجاة من الغرق فی البحر الضلالات، ویرایش محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 6. ____________، (1364)، النجاة، چاپ دوم، تهران: نشر مرتضوی. 7. ایزوتسو، توشی هیکو، (1359)، بنیاد حکمت سبزواری یا تحلیلی تازه از فلسفه‌ی حاج ملا هادی سبزواری، ترجمه‌ی جلال‌الدین مجتبوی، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات اسلامی. 8. اسکندر اوغلو، معمر، (1385)، دیدگاه فخر رازی و آکوئیناس درباب قدم عالم، ترجمه‌ی عذرا لوعلیان، تهران: نشر علم. 9. آشتیانی، سید جلال‌الدین، (1387)، نقدی بر تهافت‌الفلاسفه‌ی غزالی، چاپ دوم، قم: بوستان کتاب. 10. بهشتی، احمد، (1385)، صنع و ابداع، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران. 11. غزالی، ابوحامد محمد، (1421)، احیاء علوم‌الدین، تقدیم و مراجعه صدقی محمد جمیل العطّار، ج اول، بیروت: دارالفکر. 12. ____________، (1358 هـ. ق)، الاقتصاد فی الاعتقاد، شرکت مصطفی البابی. 13. ____________، (1361)، تهافت‌الفلاسفه، ترجمه‌ی علی اصغر حلبی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ستاد انقلاب فرهنگی. 14. ___________، (2008)، تهافت‌الفلاسفه، تحقیق أحمد شمس‌الدین، چاپ سوم، بیروت: دارالکتب العلمیه. 15. ___________، (1362)، شک و شناخت (المنقذ من الضلال)، ترجمه‌ی صادق آئینه‌وند، تهران: امیرکبیر. 16. مطهری، مرتضی، (1375)، مجموعه آثار (شرح مبسوط منظومه)، ج دهم، تهران: صدرا. 17. مظفر، محمدرضا، (1382)، منطق، ترجمه‌ی علی شیروانی، ج اول، چاپ دوازدهم، قم: انتشارات دارالعلم. 18. نصر، سیدحسین، (1352)، سه حکیم مسلمان، ترجمه‌ی احمد آرام. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری انتشارات فرانکلین. 19. یثربی، سیدیحیی، (1388)، تاریخ تحلیلی- انتقادی فلسفه‌ی اسلامی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,440 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 739 |
||