دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم(ع)
چکیده
دین به‌منزله‌ی یکی از ارکان زندگی انسان، مورد‌مطالعه‌ی رویکردهای مختلف علوم انسانی و اجتماعی ازمنظر درون‌دینی و برون‌دینی قرار گرفته است. تفسیرگرایی با جهت‌گیری برون‌دینی، از‌جملهفراگیرترین این رویکردهاست که کلیفوردگیرتز را می‌توان یکی از‌اندیشمندان برجسته‌ی آن به‌شمار آورد؛ وی انسان‌شناسی است که با رویکرد تفسیرگرایانه و گرایش نمادگرا به مطالعهی دین در جوامع مختلف پرداخته است. از‌دیگر‌سو، مرتضی مطهری به‌منزله‌ی‌اندیشمند الهی و اجتماعی معاصر، زوایای این مهم را با نگرش توحیدی و درون‌دینی موردتحلیل و بررسی قرار داده است. در این پژوهش، تلاش شده تا ضمن مقایسه‌ی آراء این اندیشمند توحیدگرابا نظرات کلیفوردگیرتز درباب دین، با بهره‌گیری از دستگاه نظری مطهری، رویکرد تفسیرگرایی گیرتزموردنقد و ارزیابی قرار گیرد. واکاوی و مقایسه‌ی نظرات این دو‌اندیشمند، ما را به این نتیجه رساند که«نسبی‌گرایی»، «فروکاستن تعریف دین به مجموعه‌ای از نمادها»، «بی‌توجهی به منشأ وحیانی دین» و... ازجمله مهم‌تریننقدهایی است که می‌توان ازمنظر مطهری به رویکرد تفسیرگرایی گیرتز وارد نمود.
امامی سیگارودی، عبدالحسین؛ صلصالی، مهوش و بصیری، هادی، (1391)، «مقایسه پارادایم‌های مطالعات کمی و کیفی»، پرستاری و مامایی جامع‌نگر، سال 22، شماره 67، صفحات 60-54.
ایمان، محمدتقی، (1388).، مبانی پارادایمی روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بختیاری، محمد عزیز و حسامی، فاضل، (1382)، درآمدی بر نظریه‌های اجتماعی دین، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
بهشتی مهر، احمد، (1386)، «نیاز به دین از دیدگاه شهید مطهری»، مجله معرفت، شماره 113، صفحات 98-83.
حسینی، موسی، (1378)، «دین و جامعه از نگاه شهید مطهری»، مجله پژوهش‌های قرآنی، شماره 17 و 18، صفحات 183-174.
شامحمدی، رستم و پاسالاری بهجانی، فاطمه، (1391)، «مقایسه آراء امیل دورکیم و کلیفورد گیرتز در زمینه دین با تأکید بر رویکرد آن‌ها»، دوفصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان، سال ششم، شماره دوازدهم، صفحات 78-53.
شجاعی‌زند، علی‌رضا، (1391)، جامعه‌شناسی دین، ج1: درباره موضوع، تهران: نشر نی.
شرف الدین، سید حسین، (1384)، «کارکرد معناسازی دین از دید گیرتز»، ماهنامه معرفت، شماره 99، صص 53-45.
کرمی‌پور، ا...کرم، (1390)، «روش و رویکرد کلیفورد گیرتز درباره دین و فرهنگ»، فصلنامه علمی‌پژوهشی اندیشه نوین دینی، سال 7، شماره 24، صفحات 176-153.
کوشا، غلام حیدر، (1392)، «دین و بررسی انتقادی مبانی جامعه‌شناسان در مطالعه آن (با محوریت نظریه فریزر، دورکیم، وبر و گیرتز)»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال چهارم، شماره سوم، پیاپی 15، صفحات 73-51.
گرجیان، محمدمهدی و افشارپور، مجتبی، (1392)، «دین فطری، فطرت دینی (منشأ دین و گرایش به آن از دیدگاه استاد مطهری)»، معارف عقلی، سال هشتم، شماره دوم، صفحات 81-47.
