| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 877 |
| تعداد مقالات | 7,848 |
| تعداد مشاهده مقاله | 14,548,894 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 12,276,862 |
واکاوی اقسام فاعل در مکتب صدرایی با تکیه بر آثار صدرالمتألهین و حاجی سبزواری | ||
| فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز | ||
| مقاله 6، دوره 16، شماره 60، مهر 1395، صفحه 127-148 اصل مقاله (633.62 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2016.3895 | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا فارسی‌نژاد* 1؛ عبدالعلی شکر2 | ||
| 1 استادیار بخش فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز | ||
| 2 استادیار بخش فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز | ||
| چکیده | ||
| در متون فلسفی، فاعل را به اقسام مختلفی تقسیم نموده‌اند که مهم‌ترین آن، تقسیم فاعل به اقسام هشتگانه‌ی بالطبع، بالقسر، بالجبر، بالتسخیر، بالقصد، بالعنایه، بالرضا و بالتجلی است. نگارنده با مراجعه به آثار صدرالمتألهین و حاجی سبزواری و بررسی و تحلیل عقلی تقسیم و تقریر آنها از اقسام فاعل و با تأمل در دیدگاه‌های مختلف سایر حکیمان و متکلمان مسلمان، به این نکته پی برده‌است که تقسیم فوق که مشهورترین تقسیم در این زمینه است، اولا تقسیم محصلی نیست و ابهامات و کاستیهایی دارد و ثانیا تنها تقسیم مطرح در این زمینه نیست؛ به همین جهت تلاش نموده‌است تا با هدف رفع ابهامات و نواقص آن تقسیمات و ارائه‌ی تقسیمی نسبتا جامع، در ابتدا صورت‌بندی‌های جدید و متعددی از اقسام فاعل بر اساس نظرات ملاصدرا و حاجی سبزواری مطرح نماید و در پایان با ترکیب نقاط قوت تقسیمات مختلف و حذف نقاط ضعف و اضافه برخی اقسام، سه صورت‌بندی متفاوت و نسبتا جامع – دو تا بر مبنای مشهور و دیگری بر مبنای نظر مختار نگارنده- ارائه نماید که در نهایت، فاعل‌هایی نظیر بالطبع، بالقسر، بالجبر به معنای مشهور و بالقصد به معنای خاص یا مشهور، به دلیل ابهامات و ایراداتی که داشتند، از فهرست اقسام فاعل حذف نموده و اقسام دیگری مانند فاعل‌های نظیر بالطبیعه، بالجبر به معنای جدید، بالاکراه، بالداعی به معنای خاص و بالاراده به معنای اخص، که می‌تواند نقصان مزبور را تا حدود زیادی برطرف نماید، به فهرست اقسام فاعل اضافه کرده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اقسام فاعل ملاصدرا؛ سبزواری | ||
| مراجع | ||
|
1. ابن فورک، ابی بکر محمد بن الحسن، (1986م)، مجرد مقالات الشیخ ابی‌الحسن الاشعری، بیروت: دارالمشرق.
2. بغدادی، ابوالبرکات، (1373)، المعتبر فی الحکمه، ج3، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
3. حسینی طهرانی، سید هاشم، (1365)، توضیح المراد (تعلیقه علی شرح الاعتقاد)، تهران: انتشارات مفید. 4. حمید مفتی، محمد ابوالفضل محمد، (1374)، قاموس البحرین، تصحیح علی اوجبی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی با همکاری دفتر نشر میراث مکتوب.
5. رازی تهرانی، میر قوام الدین محمد، (1374)، عین الحکمه، تصحیح علی اوجبی، تهران: دفتر نشر میراث مکتوب. 6. سبزواری، ملاهادی، (1369)، شرح المنظومه، ج1،تصحیح و تعلیق حسن حسن‌زاده آملی، تحقیق و تقدیم مسعود طالبی، تهران: نشر ناب. 7. ــــــــــــــــــ،(1369)، شرح المنظومه، ج2، تصحیح و تعلیق حسن حسن‌زاده آملی، تحقیق و تقدیم مسعود طالبی، تهران: نشر ناب. 8. ــــــــــــــــــ، (1990م)، تعلیقه بر الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، ج2، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 9. ــــــــــــــــــ، (1360)، تعلیقه بر الشواهد الربوبیه، تعلیق و تصحیح و مقدمه سید جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: دار احیاء التراث العربی، المرکز الجامعی للنشر.
10. صدرالمتالهین، محمد بن ابراهیم، (1990م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج 2، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 11. ــــــــــــــــــ، (1990م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج 3، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 12. ــــــــــــــــــ، (1990م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج 5، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 13. ــــــــــــــــــ، (1990م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج 6، بیروت: دار احیاء التراث العربی. 14. ــــــــــــــــــــ، (1382)، تعلیقه و شرح بر الهیات شفا، ج2، تصحیح نجفقلی حبیبی، به اشراف سید محمد خامنهای، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا. 15. ـــــــــــــــــــ، (بی تا)، الحاشیة على الهیات الشفاء، قم: انتشارات بیدار.
16. ـــــــــــــــــــ، (1378)، رسالة فى الحدوث، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. 17. ـــــــــــــــــــ، (1363)، المشاعر، بی‌جا: کتابخانهی طهوری.
18. ـــــــــــــــــــ، (1341ش)، العرشیه، ترجمهی غلامحسین آهنی، اصفهان: انتشارات مهدوی.
19. ـــــــــــــــــــ، (1360)، الشواهد الربوبیة، با تعلیقات ملاهادی سبزواری، تعلیق و تصحیح و مقدمه سید جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: دار احیاء التراث العربی، المرکز الجامعی للنشر.
20. ــــــــــــــــــ، (بی تا)، المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیة، تحقیق سید جلال الدین آشتیانی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. 21. طباطبایی، محمد حسین، (1362)، نهایة‌الحکمة، به اشراف میرزا عبدالله نورانی، قم: موسسه النشر الاسلامی. 22. فارسی نژاد، علیرضا و زارعی، علیرضا، (1394)، «ابتکار فیض کاشانی در تبیین مسأله‌ی امر بین الامرین»، فصلنامه آینه معرفت، شماره 42، صص: 111-132.
23. فیض کاشانی، ملامحسن، (1375)، اصول المعارف، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. 24. لوکری، ابوالعباس، (1373)، بیان الحق بضمان الصدق، تهران: مؤسسه بین‌المللی اندیشه و تمدن اسلامی. 25. مجمع البحوث الاسلامیه، (1414ق)، شرح المصطلحات الفلسفیه، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
26. معین، محمد، (1379)، فرهنگ فارسی، ج2، تهران: امیر کبیر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,801 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,666 |
||