| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 859 |
| تعداد مقالات | 7,631 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,515,210 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,637,790 |
ابن سینا و اخذ رهیافت سمانتیکی و پراگماتیکی در تعریف جمله‌ی خبری | ||
| فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز | ||
| مقاله 3، دوره 16، شماره 59 - شماره پیاپی 2، شهریور 1395، صفحه 43-62 اصل مقاله (232.52 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2016.3792 | ||
| نویسنده | ||
| احمد عبادی | ||
| استادیار دانشگاه اصفهان | ||
| چکیده | ||
| ابن‌سینا دو تعریف متمایز برای جمله‌ی خبری ارائه می‌دهد. یکی در الشفاء: «قضیه عبارتی است که دارای صدق یا کذب است» و دیگری در الإشارات: «ترکیب خبری آن است که گوینده‌ی آن را بتوان در آنچه می‌گوید، صادق یا کاذب دانست». بنابر یک تفسیر، این دو تعریف دو ملاک تمایز برای جمله‌ی خبری است، که هرکدام به فضای معناداریِ مستقلّی تعلّق دارد. تعریف نخست مبتنی بر فضای سمانتیکال است، که بر اساس آن، جمله‌ی خبری به‌تنهایی و مستقل از گوینده‌ی آن قابل اتصاف به صدق و کذب است. اما تعریف دوم مبتنی بر فضای پراگماتیکال است، که بر اساس آن، واژگان و عبارات معنای خود را از قصد و اراده‌ی گوینده می‌یابند؛ لذا صدق و کذب جمله‌ی خبری نه به خود آن، بلکه به گوینده‌ی آن بستگی دارد. مسأله‌ی نوشتار حاضر، خوانشِ دیدگاه ابن‌سینا بر مبنای تمایز سمانتیک و پراگماتیک است. بر اساس این تفسیر، شاید بتوان به‌نحوی ابن‌سینا را نخستین اندیشمندی دانست که به تمایز سمانتیک و پراگماتیک توجهی، هرچند ساده و اجمالی، نشان داده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| 1. جمله‌ی خبری؛ 2. سمانتیک؛ 3. پراگماتیک؛ 4. تحلیل قضیه؛ 5. ابن‌سینا | ||
| مراجع | ||
|
۱. ابنحزم، ابومحمّدعلی، (1983)، رسائل ابنحزمالأندلسی، به‌تصحیح احسان عباس، بیروت: المؤسسه للدراسات و النشر.
۲. ابنرشد، ابوالولید، (1981)، تلخیص کتاب العباره، به‌تصحیح قاسم بترورث هریدی، قاهره: الهیئه المصریّه العامّه للکتّاب.
۳. ابن‌سینا، (1383)، الإشارات و التنبیهات، در: شرح الإشارات، قم: نشر البلاغه.
۴. ــــــــــ، (1371ق)، الشفاء، به‌تصحیح ابراهیم مدکور، قاهره، مصر: دارالکتّاب العربی للطّباعه و النشر.
۵. ــــــــــ، (1379)، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، به‌تصحیح محمدتقی دانشپژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
۶. ــــــــــ، (1353)، رسالهٌ عن اجوبه المسائل الغریبه العشرینیّه، در: منطق و مباحث الفاظ، به‌تصحیح مهدی محقّق و توشی‌هیکو ایزوتسو، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل کانادا با همکاری دانشگاه تهران.
۷. ــــــــــ، (1400)، عیون الحکمه، در: شرح عیون الحکمه، به کوشش احمد حجازی و احمد السقا، قاهره: مکتبه الأنجلو المصریّه.
۸. ابنمقفّع، روزبه بن دادویه اهوازی، (1357)، المنطق، به‌تصحیح محمدتقی دانشپژوه، تهران: انتشارات انجمن فلسفه‌ی ایران.
۹. اخوان الصّفا و خلّان الوفا، (1405)، الرسائل، قم: مرکز النشر.
۱۰. ارسطو، (1948)، منطق ارسطو، به‌تصحیح عبدالرحمن بدوی، قاهره: دارالکتب المصریّه.
۱۱. ارموی، سراجالدین، (بیتا)، تصویر نسخه‌ی خطی، بیان الحقّ و لسان الصدق، میکروفیلم کتابخانه‌ی ملک، ش 2843.
۱۲. ــــــــــ، (1384)، مطالع الأنوار، در: شرح مطالع الأنوار، به‌تصحیح محسن جاهد، رساله‌ی دکتری به راهنمایی نجفقلی حبیبی و احد فرامرز قراملکی، تهران: دانشکده‌ی الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.
۱۳. باطنی، محمدرضا، (1374)، مسائل زبان‌شناسی نوین، تهران: انتشارات آگاه.
۱۴. بهمنیار، بن مرزبان آذربایجانی، (1349)، التحصیل، به‌تصحیح مرتضی مطهری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
۱۵. تفتازانی، سعدالدین، (1412)، تهذیب المنطق، در: الحاشیه علی تهذیب المنطق، قم: مؤسسه النشر الإسلامی التابعه لجامعه المدرسین.
۱۶. حجتی، محمدعلی، (1384)، «سمانتیک اسامی خاص»، مجله نامه فلسفی، ش1، صص 3- 22.
۱۷. حسینی اعرج، محمدرضا، (1353)، الأرجوزه فی المنطق، در: منطق و مباحث الفاظ، به‌تصحیح مهدی محقّق و توشی‌هیکو ایزوتسو، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل کانادا با همکاری دانشگاه تهران.
۱۸. خونَجی، ابوالفضائل افضلالدین محمد بن نامآور، (1389)، کشفالأسرار عن غوامض الأفکار، به‌تصحیح خالد الرّویهب، تهران: مؤسسه‌ی پژوهشی حکمت و فلسفه‌ی ایران با همکاری مؤسسه‌ی مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین آلمان.
۱۹. رازی، فخرالدین بنخطیب، (1381)، منطق الملخّص، به‌تصحیح احد فرامرز قراملکی و آدینه اصغرنژاد، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
۲۰. رازی، قطبالدین، (1384)، شرح مطالعالأنوار= لوامعالأسرار فی شرح مطالع الأنوار، به‌تصحیح محسن جاهد، رساله‌ی دکتری به راهنمایی نجفقلی حبیبی و احد فرامرز قراملکی، تهران: دانشکده‌ی الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.
۲۱. راسل، برتراند، (1367)، مسائل فلسفه، ترجمه‌ی منوچهر بزرگمهر، تهران: انتشارات خوارزمی.
۲۲. ریزی، محمد بن اسماعیل، (1369)، «فلسفه‌ی اشراق به زبان فارسی»، به‌تصحیح محمدتقی دانشپژوه، حیاتالنقوش، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، شماره 30.
۲۳. ساوی، زینالدین عمر بن سهلان، (1316ق)، البصائر النصیریّه، به‌تصحیح محمد عبده، قاهره: انتشارات الکبری الأمیریه.
۲۴. سبزواری، ملاهادی، (1369)، (الف)، شرحالمنظومه، الجزءالأول، قسم المنطق المسمّی بـ«اللئالی المنتظمه» و شرحها، به‌تصحیح حسن حسن‌زاده آملی، تهران: نشر ناب.
۲۵. ــــــــــ، (1369)، (ب)، شرح غرر الفرائد، به‌اهتمام مهدی محقّق و توشی‌هیکو ایزوتسو، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
۲۶. سوسور، فردیناند، (1382)، دوره‌ی عمومی زبان‌شناسی، ترجمه‌ی کورش صفوی، تهران: هرمس.
۲۷. سهروردی، شهابالدین یحیی بن حبش، (1383)، حکمه الإشراق، در شرح حکمه الإشراق قطبالدین شیرازی، به‌تصحیح عبدالله نورانی و مهدی محقّق، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
۲۸. ــــــــــ، (1334)، منطق التلویحات، به کوشش علی‌اکبر فیاض، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
۲۹. شهرزوری، شمسالدین محمد الإشراقی، (1372)، شرح حکمه الإشراق، به‌تصحیح حسین ضیائی تربتی، تهران: مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
۳۰. صفوی، کورش، (1379)، درآمدی بر معنیشناسی، تهران: انتشارات سوره‌ی مهر.
۳۱. طوسی، خواجه نصیرالدین، (1361)، اساس الإقتباس، به‌تصحیح مدرس رضوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
۳۲. ــــــــــ، (1363)، منطق التجرید، به‌تصحیح محسن بیدارفر، قم: مرکز النشر التابع لمکتب الإعلام الإسلامی.
۳۳. غزالی، ابوحامد محمد، (1323ق)، المستصفی، بیروت: دارالمعرفه.
۳۴. ــــــــــ، (بیتا)، معیار العلم فی فنّ المنطق، به‌تصحیح سلیمان دنیا، بیروت: دارالأندلس.
۳۵. ــــــــــ، (1961)، مقاصد الفلاسفه، به‌تصحیح سلیمان دنیا، قاهره: دار المعارف بمصر.
۳۶. فارابی، ابونصر، (1408)، المنطقیات، به‌تصحیح محمدتقی دانشپژوه، قم: منشورات مکتبه آیه الله نجفی مرعشی.
۳۷. فرامرز قراملکی، احد، (1385)، اصول و فنون پژوهش در گستره‌ی دینپژوهی، قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه‌ی علمیه‌ی قم.
۳۸. ــــــــــ، (1391)، جستار در میراث منطق‌دانان مسلمان، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ۳۹. ــــــــــ، (1388)، روش‌شناسی مطالعات دینی، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
۴۰. ــــــــــ، (1381)، منطق، ج1، تهران: دانشگاه پیام نور.
۴۱. کاتبی قزوینی، نجم‌الدین، (بیتا)، (ب)، الرساله الشمسیّه، در: شروح الشمسیّه، مجموعه حواشٍ و شروح، بیروت: شرکه شمس الشروق.
۴۲. ــــــــــ، (بیتا)، (الف)، جامع الدقائق فی کشف الحقائق، تصویر نسخه‌ی خطی، مجموعه‌ی میکروفیلم دانشگاه تهران، ش 1345.
۴۳. کاشفالغطاء، علی، (1382ق)، نقد الآراء المنطقیه، النجف: مطبعه النعمان.
۴۴. کوزنزهوی، دیوید، (1371)، حلقه انتقادی، ترجمه‌ی مراد فرهادپور، تهران: انتشارات گیل با همکاری انتشارات روشنگران.
۴۵. لاینز، جان، (1383)، معنا‌شناسی زبان‌شناختی، ترجمه‌ی حسین واله، تهران: گام نو.
۴۶. مشکوه‌الدینی، عبدالمحسن، (1362)، منطق نوین (متن، ترجمه و شرح الّلمعات المشرقیه‌ی ملاصدرا)، تهران: انتشارات آگاه.
۴۷. ملکیان، مصطفی، (1384)، «جغرافیای دانشهای زبانی»، مجله‌ی نقد و نظر، سال دهم، شماره‌ی 1 و 2، صص 71- 104.
۴۸. موحد، ضیاء، (1368)، درآمدی بر منطق جدید، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
49. Audi, Robert, (1999), the Cambridge Dictionary of Philosophy, Cambridge University Press.
50. Carnap, Rodolf, (1942), Introduction to Semantics, Cambridge, MA: Harvard University Press.
51. Grice, Paul, (1991), Studies In The Way Of Words, Harvard University Press.
52. Kripki, Saul, (1990), “Speaker’s Reference and Semantic Reference”, in: the Philosophy of language, ed. A. P. Martinich, OUP, pp. 248- 267.
53. Robinson, Richhards, (1972), Definition, Oxford.
54. Wimsatt, W. K., And M.Beardsley, (1954), The Intentional Fallacy, In: The Verbal Icon, Newyork Noonday press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,177 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 882 |
||