| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 851 |
| تعداد مقالات | 7,575 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,413,777 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,580,469 |
تأثیر دعا در نظام آفرینش از منظر سه فیلسوف (ابنسینا، ملاصدرا و علامه طباطبایی) | ||
| فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز | ||
| مقاله 4، دوره 14، شماره 53، بهمن 1393، صفحه 75-102 اصل مقاله (322.22 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2015.2865 | ||
| نویسندگان | ||
| علی محمد ساجدی1؛ فاطمه زارع2 | ||
| 1دانشیار فلسفه و کلام دانشگاه شیراز | ||
| 2دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فلسفه و کلام دانشگاه شیراز | ||
| چکیده | ||
| دعا و نیایش وسیله‌ی اظهار عجز و نیاز بنده به خالق و زیباترین جلوه‌ی سرسپردگی و عبودیت در آستان قدس ربوبی است. ابعاد معنوی دعا متفکران را از تحلیل و بررسی‌های نظری بی‌نیاز نساخته است؛ بلکه در خصوص رابطه‌ی آن با قضا و قدر الاهی، نظام علی و معلولی، علم و اراده‌ی خدا و این‌که آیا تأثیر دعا سبب انفعال در ذات خدا می‌گردد یا نه، فیلسوفان اسلامی را به تأمل فراخوانده است. در این جستار، از نگاه سه فیلسوف نام‌برده در عنوان مقاله، به نکات ذیل دست یافتیم: اولاً دعا خود بخشی از قضا و قدر الاهی در نظام اسباب و مسببات بوده، به‌منزله‌ی وسائط و اسبابی است که سبب وصول داعی به مقصد می‌گردد. ثانیاً فعل انسان با همه‌ی ویژگی‌هایش، ازجمله اختیاری بودنش، معلوم و مراد حق‌تعالی بوده، نقش‌آفرینی عوامل معنوی در تعیین سرنوشت بشر در همین راستا ارزیابی می‌گردد. ثالثاً لازمه‌ی پذیرش دعای بنده انفعال در ذات و علم معبود نیست؛ زیرا به اعتقاد ابنسینا، مؤثر حقیقی در امر دعا، اعم از حال تضرع و نیاز بنده و نیز آثار آن، تنها همان مبدأ نخستین است. دعا معلول ذات حق‌تعالی است و عالی از دانی منفعل نمی‌شود؛ اما به اعتقاد ملاصدرا، این نفوس سماوی هستند که از احوال زمینیان تأثیر پذیرفته و دچار انفعال می‌گردند، نه ذات یا اراده‌ی حق‌تعالی. سرانجام، به اعتقاد علامه طباطبایی، علم خدای تعالی به موجودات و رویدادهای جهان، مطابق وجود نفس الامری آن‌هاست و علم خداوند علم فعلی است که منشأ صدور موجودات است. از آن‌جا که علم خداوند با ذات او یکی است، دعا مستلزم انفعال در ذات و علم حق‌تعالی نیست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| 1. دعا؛ 2. ابنسینا؛ 3. ملاصدرا؛ 4. علامه طباطبایی؛ 5. قضا و قدر؛ 6. علم الاهی؛ 7. اراده‌ی الاهی | ||
| مراجع | ||
|
1. قرآن کریم. 2. صحیفه سجادیه، ترجمه‌ی حسین انصاریان، تهران: انتشارات پیام آزادی. 3. ابنسینا، حسین بن عبدالله، (1404)، التعلیقات، بیروت: مکتبه الاعلام الاسلامی. 4. ـــــــــــــــــــــــــ ، (1404)، الالهیات الشفا، قم: مکتبه آیت الله المرعشی. 5. ـــــــــــــــــــــــــ ، (1404)، النفس الشفا، قم: مکتبة آیت الله المرعشی. 6. .ــــــــــــــــــــــــ ، (1400)، رسائل، قم: انتشارات بیدار. 7. .ــــــــــــــــــــــــ ، (1390)، الاشارات والتنبیهات، دکتر حسن ملکشاهی، تهران: انتشارات سروش. 8.ـــــــــــــــــــــــــ ، (1385)، الالهیات النجات، ترجمه وشرح دکتر یحیی یثربی، قم: مؤسسه‌ی بوستان کتاب. 9. ابن خلکان، (1284ق)، تاریخ ابن خلکان، چاپ سنگی. 10. جوادی آملی، عبدالله، (1391)، حکمت عبادات، قم: مرکز نشر اسراء. 11. حسن‌زاده آملی، حسن، (1390)، سرّ استجابت دعا، قم: الف لام میم. 12. صدرالدین، محمد بن ابراهیم، (1981)، الحکمة المتعالیه فی الاسفار الاربعة العقلیه، ج 6 و7، بیروت: دار الاحیاء التراث. 13. ــــــــــــــــــــــــ ، (1380)، تفسیر القرآن الکریم، سوره‌ی یس، ج 5، قم: بیدار. 14. ــــــــــــــــــــــــ ، (1366)، تفسیر القرآن الکریم، آیة الکرسی و آیه نور، ج: 4، قم: بیدار. 15. .ــــــــــــــــــــ ، (1389)، الشواهد الربوبیه، جواد مصلح، تهران: انتشارات سروش. 16. .ـــــــــــــــــــــــــــ ، (1366)، شرح اصول الکافی، ج 1 و4، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 17. .ـــــــــــــــــــــ ، (1302)، مجموعة الرسائل التسعه، «رساله قضا و قدر»، تهران. 18. .ـــــــــــــــــــــــ ، (1375)، مجموعه رسائل فلسفی، تهران: انتشارات حکمت. 19. طباطبایی، محمدحسین، (1404 ق)، نهایة الحکمه، قم: مؤسسة النشر الاسلامی. 20. ــــــــــــــــــــ ، (1374)، تفسیر المیزان، ج 1، 2، و 11، ترجمه‌ی سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‌ی مدرسین حوزه علمیه قم. 21. .ـــــــــــــــــــ ، (1387)، مجموعه رسائل، ج 2 و 3، قم: مؤسسه‌ی بوستان کتاب. 22. ـــــ.ـــــــــــــــــ ، (1362)، شیعه دراسلام، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 23. .ـــــــــــــــــــــ ، (1387)، رسائل توحیدی، ترجمه و تحقیق علی شیروانی، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، قم: مؤسسه‌ی بوستان کتاب. 24. ـــــــــــــــــــــ ، (1386)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی به قلم مرتضی مطهری، تهران: صدرا. 25.ــــــــــــــــــــــ ، (1981)، تعلیقه بر الحکمة المتعالیه فی الاسفار الاربعة العقلیه، ج 6، بیروت: دار الاحیاء التراث. 26. قمی، عباس، (بی تا)، مفاتیح الجنان، قم: نشر روح. 27. کلینی، ابی‌جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، (1381)، اصول کافی، ج 1، محمدباقر کمره‌ای، تهران: انتشارات اسلامیه. 28. مطهری، مرتضی، (1373)، انسان و سرنوشت، تهران: صدرا. 29. ـــــــــــــــ ، (1371)، عدل الاهی، تهران: صدرا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,464 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,960 |
||