| تعداد نشریات | 24 |
| تعداد شماره‌ها | 859 |
| تعداد مقالات | 7,631 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,515,215 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 11,637,797 |
آرای هراکلیتوس درباره‌ی جنبش ذاتی طبیعت و مقایسه‌ی آن با دیدگاه ملاصدرا | ||
| فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز | ||
| مقاله 7، دوره 13، شماره 48، آبان 1392، صفحه 133-162 اصل مقاله (284.67 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22099/jrt.2013.2469 | ||
| نویسنده | ||
| منیره سیدمظهری | ||
| دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج | ||
| چکیده | ||
| از جمله مباحثی که همواره در طول تاریخ فلسفه، محل بحث و گفت‌وگو بوده، مسأله‌ی جنبش ذاتی طبیعت یا به تعبیر عام‌تر، صیرورت و دگرگونی آن است. تا آن‌جا که تاریخ فلسفه نشان می‌دهد، اندیشه‌ی فیلسوفان همواره میان ثبات و تغییر، مردد بوده است: برخی به کلی، واقعیت داشتن حرکت در طبیعت را انکار کرده و تغییر و تحولاتِ مشهود را ساخته و پرداخته‌ی ذهن تلقی کرده‌اند؛ برخی دیگر اما، از حرکت به مانند حقیقتی انکارناپذیر سخن گفته و آن را مبنای نظام فلسفی خویش قرار داده‌اند. در میان فیلسوفان یونانی، اولین کسی که با انکار ثبات، از تغییر و جنبش دائم اشیائی طبیعی سخن به میان آورده، هراکلیتوس است. در میان فیلسوفان مسلمان نیز بیش از همه، ملاصدراست که از جنبش ذاتی جوهر اشیا سخن گفته و آن را یکی از ارکان مهم حکمت متعالیه‌ی خود دانسته است. هراکلیتوس بر مبنای چهار اصل مهم فلسفه‌ی خود، یعنی لوگوس، تغییر، تضاد و وحدت در عین کثرت، به تبیین اصل تغییر و صیرورت در طبیعت پرداخت و آن را ویژگی اساسی و فراگیر و نافذ عالم طبیعت دانست. ملاصدرا نیز با ابتنا بر اصول مهم فلسفه‌ی خود، همچون اصالت وجود و تشکیک وجود، حرکت را از عوارض تحلیلی وجود دانست و ثابت کرد که حیثیت حرکت، از حیثیت وجود اشیا، انفکاک‌ناپذیر است. این مقاله پس از تحلیل اندیشه‌ی هراکلیتوس و مقایسه‌ی آن با آرای ملاصدرا نتیجه گرفته است که به‌رغم تفاوت‌های آشکاری که میان دیدگاه این دو فیلسوف وجود دارد، ارائه‌ی تفسیر نزدیک به هم و تقریب آرا ایشان درباره‌ی جنبش ذاتی طبیعت، امری ناممکن نمی‌نماید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ۱- هراکلیتوس؛ ۲- ملاصدرا؛ ۳- حرکت؛ ۴- لوگوس؛ ۵- تضاد؛ ۶- وحدت در کثرت؛ ۷- اصالت وجود؛ ۸- تشکیک وجود؛ ۹- حرکت جوهری | ||
| مراجع | ||
|
۱. ابن سینا، حسینبنعبدلله، (۱۴۰۵)،الشفاء (الطبیعیات فی السماع الطبیعی)، تحقیق ابراهیم مدکور، قم: منشورات مکتبة آیة الله المرعشی النجفی. ۲. ارسطو، (۱۳۸۹)، متافیزیک، ترجمه‌ی شرف‌الدین خراسانی، تهران: حکمت. ۳. ____، (۱۳۸۹)، درباره‌ی نفس، ترجمه‌ی علی‌مراد داودی، تهران: حکمت. ۴. اعلم، امیر جلال‌الدین، (۱۳۸۷)، دانشنامه‌ی ملخص فلسفه و فیلسوفان غرب، تهران: امیرکبیر. ۵. الهی قمشه‌ای، محی‌الدین مهدی، (۱۳۷۹)، حکمت الهی عام وخاص، تصحیح بوشهری‌پور، تهران: روزنه. ۶. بریه، امیل، (۱۳۷۴)، تاریخ فلسفه، ترجمه‌ی علی‌مراد داوودی، ج ۱، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. ۷. خراسانی، شرف‌الدین، (۱۳۸۷)، نخستین فیلسوفان یونان، تهران: علمی و فرهنگی. ۸. راسل، برتراند، (۱۳۷۳)، تاریخ فلسفه‌ی غرب، ترجمه‌ی نجف دریابندری، ج ۱، تهران: پرواز. ۹. ربانی شیرازی، عبدالرحیم، (۱۳۵۹)، حرکت در طبیعت از دیدگاه دو مکتب، تهران: حکمت. ۱۰. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، (۱۴۲۱)، الملل و النحل، بیروت: دارالمعرفة. ۱۱. شیرازی، صدرالدین محمد، (۱۹۸۱)، الحکمه المتعالیه فی اسفار العقلیه الاربعه، ج ۱ - ۳ و ۵، بیروت : دار احیاء التراث العربی. ۱۲. _______________، (۱۳۸۲)، الشواهد الربوبیه، باشراف استاد سید محمد خامنه‌ای، تصحیح محقق داماد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. ۱۳. _______________، (بی‌تا)، شرح الهدایه الاثیریه، بی‌جا. ۱۴. _______________، (۱۳۷۸)، المظاهر الالهیة، تصحیح استاد سید محمد خامنه‌ای، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. ۱۵. _______________، (۱۳۸۱)، المشاعر، ترجمه‌ی هانری کربن، ترجمه‌ی فارسی کریم مجتهدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. ۱۶. _______________، (۱۳۸۹)، مجموعه رسائل فلسفی (رسالة فی الحشر)، با اشراف استاد سید محمد خامنه‌ای، تصحیح سعید نظری توکلی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. ۱۷. _______________، (۱۳۸۶)، مفاتیح الغیب، با نظارت استاد سید محمد خامنه‌ای، تصحیح نجف‌قلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. ۱۸. _______________، (۱۳۷۸)، رسالة فی الحدوث العالم، با اشراف استاد سیدمحمد خامنه‌ای، تصحیح سید حسین موسویان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. ۱۹. قیصری، داوود، (۱۳۷۵)، شرح فصوص الحکم، به تحقیق جلال‌الدین آشتیانی، تهران: علمی و فرهنگی. ۲۰. کاپلستون، فردریک، (۱۳۷۵)، تاریخ فلسفه (یونان و روم)، ترجمه‌ی جلال‌الدین مجتبوی، ج ۱، تهران: علمی فرهنگی. ۲۱. کاوندیش، ای پی، (۱۳۷۷)، نخستین فیلسوفان یونان، ترجمه‌ی خشایار دیهیمی، تهران: کوچک. ۲۲. گاتری، دبلیو. کی سی، (۱۳۷۶)، تاریخ فلسفه‌ی یونان، ترجمه‌ی مهدی قوام صفری، تهران: فکر روز. ۲۳. مطهری، مرتضی، (۱۳۷۹)، حرکت و زمان در فلسفه‌ى اسلامی، ج ۱ و ۲، تهران: حکمت. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,387 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,254 |
||